Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 8, 22 February 1890 — HE MOOLELO KAAO NO OLIVA GULA Ka mea i kapaia KA HAPAMANU A HAPAWAHINE KA NANI HOOMAHIE A NA IPO HE LEHULEHU. A O KA MEA NANA I HOOHAULEPIO KE KUPUA BOLUONA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO OLIVA GULA Ka mea i kapaia KA HAPAMANU A HAPAWAHINE KA NANI HOOMAHIE A NA IPO HE LEHULEHU. A O KA MEA NANA I HOOHAULEPIO KE KUPUA BOLUONA.

He Moolelo no ke acj kahiko loa o Arabia. Ma ke aupuui o Noba, 0 noho nlii aiiA ka Moi Sisioīa maluua 0 koua'mau. paleua apao, b e hoooi&lu ana boi oia he mao milionn kanaka i kela wa. O ke kulana 0 ke aupuai i kela wa, aohe ano holomua, oiai, be nm na poe o na aupoui e »bu e kaua ] mai i ka Moi o Noba, 110 ka e Ulo aku fce aupuui ia lakou, No keia mau kuoiu, ua makemake Joa ka Moi e loaa f)ījfjgg> kanaka koa loa t oiai. ua elemakule oia i keīa .wa, a ua pau hoi ka ikaika o kona kiuo uo ke kaua. lloko nae oia mau la o ka hopohopo uui, ai« hoi, e hapai aua kaua aliiwahiae i ke keiki iloko o kona opu. He aaau uuahiua i haia ae, aia hoi, aa haoau io maila kaoa aiiiwahine ina keiki elua i ka wa Lookahi, (oia hoi he, mau Mahoe) he hookahi keikikaue, a he hookahi kaikamahiue. j Kapa aku la k» Moi k»ne i ka iuoa o ke keikikaue o Burioua, oia hoi, Ka l Wiwoole o ka Pahikaua. I A kapa iho ia hoi ka makuahiae i ka j iuoa o ke kaikamahine o Oiiva Guia, j mamuli o ka memele o ka iii o u& kaikamahine ala me ka pua o kekahi Oliva, e ulu aua iwaeua o ko laua kihapai, Nolaila, o ka mea nuua keia nauea, he mau mahoe laoa, aolie nohoi hs mau keiki e ae a ka Moi o laua elua wa!ō iho no, : He mea mau, o ua makuakane, malama no lakou iua keikikane, a o ka makuahiue, paulele uo lakou maluua o na kaikamahiue. Me keia m«u auo !aua i malama ai i na keiki a laua me ka laua mau kauwa he lehulehu, a hala kekahi mau makahifci, ua ouuui like keīainau keiki, aole hoi he ike aku o ka makuahine i ke keiki a kaua aliikane, a poln hoi ke aliiknue i ke kaikamahine a kima wa hiue. O ua kauwa malaiua keiki n»e ka poe hewa loa, oiai, 1 ka wa e uioe ai o ua keikiahi a l.ikou ma ko i«u& ui&u iuiui like ole* hui se la ua ptw kauwa bla a kahi hookahi, a o ka l.ikou haua uai» © ka noke i ka hoopaapaa. iā otelo aua ua kauwa nana e malāiua aua i ke aliikane opio, o Buriona ka ci o ka ui a me ka o&ui, oi a, u& like ke aiai o koua ili, me ke aiai 0 ka k«wili » b mea haua palaou, a o k& uliuli o koua mau ouohi maka mo ko ka uiauu Kuuu uoho hale kukw, a he uui wale aku ua nsui, * O ua haia wahiuo h.u 0 hs,u,i *oa u 01.vs Oula, t M; kn lak hi aohe i» he uuui, a oukv u e kj»uiai!io haauui mai ne», u» like ia me ke kapuai w&wae o ka mnk >u uaui. Oiai, o k« makou uaui, ka mea uoiin ka moa CMiva lru!.n. o kona ib ? ih Uke me ka o ks pua Oava kuU a loko o ke kth>»psi pua o Melemen*», o ka uliuli v> l»uoho, aoh;' uhuli, aka, «ueiuele uo e l»fee u»e ka ili, oi» hoi, tie Uuohv» U Ua, 0 kou* maka» ua like ūiē hoku im 6 ka Uui % iua oukou c ike mw ihu, uuulo ao kb»« % iloko o uuii m&UUiki ou-

kou-,e mu'iiuln p*ne leo ole ai i kau a ic.k o ka ui;»tit le i ku uaui o ko makon Haku wiihiue. , Aohe ai miilun» o ki3 ao h pooi e like aie ia r> na KDela oka iaui pnha ka hoa e hko u>, -a i ole, uu t>i ue do ko i» uei ui. Ma kein m»u olelo booDuiuui a kei« mnu h«ifl \vulriu(\ um nlu ai'ii 1» na hoo pa#ipaa huh h hele 1 ka uuī loa., h ku 1 ! ak'i a ku'i eukī tt» b«ia wahine ia lakoa iho no ia kamu bookn.l)i no. Lohe aku l i nii Moi nt> keia hakaka «na o jjh hniii waliiue, a o utt uiuau ia au>i o ua kumu i ula enai ai o keia nn hoike ia aku la k« lohe, ua hakaka lakou no aa■alii opio, Hoouuiaui tiku la hoi ua haia wahine e h»uai ana i kaua keiiii oia ke kaoiailio ana me ka olelo hoioo ana no oa kauwa b kela kaikamahine Ohva ' Gala No ia mea. ua paīla ka iuaina iloko 0 ka Moi a hele aku 1« oia a bui pu me kana wahige nae ki'. pnne ana aku, ina e oielo iuo hou kau muu haia wahine i ka'o keiki, a pai i kuu keiki, alaila e make no oe i&'u» a me kau jjl6, oiai, o kau ebhq hanaa kao mau kauwa, me he mea la e oleīo mai aua ia'u, aole nn'a keia keiki a me kau keiki. Loheilio la ka Moiwahieo no keia mea, kaumaha iho ia koua naai., hoike aku la oia i kana maa kauwa me ka papa pa ana aku aole e haua hou pela, oiai, he mea ia no ko k«ikamahiue e poino' ai. Aia me ka Moiwahine, lie kanaha mau k«uwH, a he poe wahiue opio wale nohoi lakou apau, aia pū hpi iwaena o keia poe wahine kauaha, ho hookahi o l»kou he ks:kamahine malihini, a he ooeau ' ii'oi ma kana mau hana apau, a oia hookahi ka mea punahele i waena o ke alo o ka Moiwahine. E like me ka nui o ka o na kauwa, pēla ho'ka nui o ko lakou hoohenehene ana ona haia wahine a ka Moiwahiue i na kauwa a ka Moikane. No ia mea, ua nui ka hahaua o na olelo tta na aoao elaa, me ka hoopuka aha i n« olelo ino uo na 'lii opio, no ia knmu. īohe ae !ft ka Moikane, olelo ae ! la oia, No kou a'o ole ana e kuu wfthī--1 i kan mati kauwa ē noho malie a e pau hoi kou olelo ino ana no kb'u keiki, nolaila, e make ana oe ia'u, a me kau kaikamahme. I kela wa, me kanaau menemeue ole j o ua alii Sisinia la, komo aku la oia no f kooa lumi waiho lako kaua, lawe mai jla oia. i kanH pahikaua, a hele pololei aku la oia a ma ka lumi o kana waliine I e noho mai ana. ! Oiai ua Moi la i komo aku ai, ike e maila no ka Moiwahine e make ana oia, nolaila, ku ae la oia iluna a hea ae la me keia mau huaolelo penei; Ena lani, E lawe aku i kua kaikamahiue mai keia wahi aku, E ma&e aua au— Aole i pau pono ae na olelo a ua Moiwahioe ala, «ia lioi, ua oki pa aka la ke aliikaue ika a-i o kaua wahiue aloha, a make iho oia. Naoi ka Moī «k>ha oie. i keia, ka hoo iito aua i fea hahu o ka mea okoa m»laoa o kaua wahine aloha, aka, ua hiki hoi. M»ke iho la ka Moiwahiuo, aoI« oia i bn loihi iho malniU, hoomaa {v»a »ku no oia i ka ht?!e aua na ka luoii o kaua knikamHhiue owo e hauai ia sna, aka, hfe koliaha !oa nae i ua Moi U ka ike> aaa aku aole ke kaikamahine alii maloko, a ia wa koke no lohe aku la ua aliikaue la i ka uwnuwa o ua haia hine mawaho m«» ka hea aua, "Anwē ! aia ke kaikamahioe aUi ka lawe m&lu ia U % " a nalo koke aku Uua nxea aU īloko o ka ululaau. Iko ka Moi U>ht» aun hoi i keia leo hooho oua kauwa, puka koke aku U oia a niuau aku Is, owii ka oukou e kainaili» nei » Ua hai «ai ta ua haia *uuei»o kau kaīkamahioe aliu oa aihue i. *ku I* e keknhi o na haia wnh;ut Moiwa hioe, n ua nalowale los a&u 1 ko ka Moi iohe aua i ioi* uua., u« U»a ia oia i k« hoou«ok:uki, L\x*una koke aku ia oia i kēkahi o kona «*ft «laheīe k>a kauho ahai «ku ma ka o kela h&in mhine» © j,>ept>hi ak« ia Uua elua a a hoihoi mai i k« poo, i ike akm ai P*ba keU kaikaiuahiue auo, h» liim«kt«oaw»uai iki iho U % U» puk .