Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 9, 1 March 1890 — HE MOOLELO KAAO NO OLIVA GULA Ka mea i kapaia KA HAPAMANU A HAPAWAHINE KA NANI HOOMAHIE A NA IPO HE LEHULEHU. A O KA MEA NANA I HOOHAULEPIO KE KUPUA BOLUONA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO OLIVA GULA Ka mea i kapaia KA HAPAMANU A HAPAWAHINE KA NANI HOOMAHIE A NA IPO HE LEHULEHU. A O KA MEA NANA I HOOHAULEPIO KE KUPUA BOLUONA.

He MOOLELO KO KĒ. il' KA.HIKO LoA O Arabia.. Me ka elaii uui, ua holo aku 2a keia paalikoa nui liew&liewa a komo aku la iloko ona ululaau, a me ka naau i piha i ka hauoli mawaena pak»hi o ua paalikaualio ala i ike aka ai i kekahi wahine i kahi mamao e noho ana malalo o kekahi kamu laau, i ko lakou hiki ana aku naalaila. aia hoi o ka wahine wale no ke noho mai ana aohe ke keiki ma kona poli. Ninau aku la lakou, aole anei ooe ka wahine malama keiki ake alii Si« sinia ? Owau no ia, a i keaha la ? wahi a ka wahme me na maka wiwo ole. I kaikMn&hi&e jv alii, ka jb6r, ua makemake ia e make ua kaikamahine ala, wahi a na koa. Ehia ko oukou nui ? wahi' a ka wahine i ninau aku ai. He kanaha ko makou nui, wahi a na koa. Pane aku la ua wahine opio la. E kamailio aku ana au ia oukou, aole au e haawi aka ana i ke keiki iloko o ko oukou mau poho lima, no ka mea, na'u no keia keiki, a ina e pepehi ana oukou ia'u alaita ua makaukau no aa e paio aku nie oukou a hiki i knu make ana.

E hoike mai 03 i ke keiki, oiai aole ke keiki me oe, ina aole oe e ae mai ana e hoike i ke keiki, alaila e make no oe ano. Hoole paakiki aku la ka wahine me ka olelo ana aku, ao!e keiki me au, ina e make au ia oukou ua hiki no. I kela wa ua hooholo like ae la na mea a pau e pepehi iaia a make, holo like mai la na toa a paa a pepelii iho la i ka wahine a malie loa, v Mamua ae nae o ka make aua o ua wahine ala, ua make aku Ia lie eliiku mau koa i ua ivahine ala. Make iho la ka wahine a oki ia ae la kona poo a o ke heiki hoi aole i loaa aloha wale kela wahine opio, Imi nui ilio la ke koena o na koa aole he walii loaa iki o ke kaikamalii ne, a no ia mea, ua hoi nui aku la na koa me ka nele. E hoomaoawanui iki kaua e ka mea heluhelu ma keia wahi, a e hoike aku kou mea kakau no kahi o ke kaikama* liine alii opio i waiho ia ai. Ua lawe iuai !a ka haia wahino iaia a malalo o kekahi pulia laau kahiko, a oa onou aku la oia i ke kaikamaliine ahi opio malaila, ka mea hoi nona na makahiki he elua a ine na la keu, ua wa-hi pono ia ke kaikamahike alii opio me kekahi lole huluhulu paliee maikai loa. a no ka ike ana o ka wahine ina koa e uhai aku ana mahope ona, nolaila oia i holo aku ai no kahi mamao i ole e ike ia kahi aoa i huna aku ai i kana aliiwahiue ov»io t he mea oiai ua pakolo kaua aliiwahino, a uh make oia. Auwe ! alohā iuo oia, I ka wa no I\oi a na koa e huli au», aole Kh> iki ke kaikamahine kamaiki opio, aole hoi i uwe a liaohao

paha no kona makualiine, &ole loa no me hē mea ala ua kahihewa no paha oia i kft pumehana o ka puha laau o kona mama no ia, nolaila aole no oia i uwe ae. Da maopopo no ia kaua e ka mea helnhelu, ua mako ka makuahino nnna keia keiki, mai na lima inenemene ole mai o kona lhakuakane, a oia keia a kaua e ike nei e noho nei iloko oka nlulaau, make ka haia w.'.liine, a pakele mahunehune mai hoi ke kalkama- ; hine alii opio, aka aole no i akaka j kona ola, oiai aohe kona inakua ma keia wahi, ana wai la oia e hanai iho a owai la kona mea nana e hoonana i kona uwe ana ika pololi, aohe ! aob e makua nana e hoonana, ua hala ka makua ike ala hoi ole mai, aloha no ke kamaiki. Mai kela la a po, a mai kela po a ao oka noho ana o ke kaikamahine kamaiki ma kfcla puha laau, aa nui kona uwe ana no kona makua, hui pu ia hoi me kona pololi, alua ana mau mea e paiauma ai iloko o kela ulolaau anoano kanaka ole. Ika lua oka la, maalo ae Ia kekahi ona haia wahine nana oia i hanai oiai ona haia wahine a pau aka moiwahine, ua pau loa mai'la lakou ike kipakuia, no ia mea t ua liele auwaoa mai la lakou iloko o na ululaau, a he hookahi 0 keia poe wahine i hele pololei a hiki wale i kona lohe ana i k® leo uwe. Ko iki iho la uae ka wahine e hoolohe aua, a i ka maopopo ana īaia, aole ia he l©o e, aka oka leo no ia oka lakou Ji<inai Nomila, awiwi ino mai la oia ahiki 1 koua ike ana i ke kaikamahine e uwe paiauma aku ana, ua ha nae ka leo, a e liea mau ana nae oia i ka inoa o kona makuahine. īka ike ana oka haia wahine i kana aliiwahine opio, xla holo* koke aku laoia apuili ae la me na lima aloha, a uwe iho la. Mahope iho o kana uwe ana, ua hii ae la oia iko kaikamahmeaUi, a kuoe, hele aku la keia iloko oka ulu laau e; hihipea mai uuu, j Hole aku la keia a iioko loa oua ulu laao n ( ei ama kekahi ana nuī i no- j ho iho ai keia e hanai i ke kaikamahinealii me na hua ai ono o na laau. īka ana ona la elua o kona pue ana ike anu oke kuahiwi, ai, ahona hoi kana hanai alii 1 kona wahi ( aahu. j I kekahi la, oiai ka haia wahine e koala ana i kekahi mau hua mea ai, ua j lohe ae la keia ika halu'u me he ka-, puai wawae la no kekahi poe kanaka j ma kahi kokoke iaia. No keia halulu, ua puiwa koke ae ia oia, me ka noonoo iloko ona, he poe paha keia e huii ana e pepehi ia laua' JNoiaiia ua holo aku la keia iloko o ke ana e pee ai me kana hanai alii opio. Mamua nae oko ianei nalo ana aku iloko oke ana, ua ike ia mai la oia i ka nalo ana aku. ' Wahi a kekahi oua poe ala, e "ko makou haku, heaha la lioi ia mea j pu!e!o ae la a nalo aka la. Pane ae la kekahi o lakou, he waliine a aia 'oia iloko o ke!a ana i nalo akula. īa manawa no lakou noi i eleu aku ai a komo nui aku I*v iioko o ua ana la e huli al. Oiai lakou nei i komo aku ai, ua hoopniwa ia lakou ika ike ana aku 1 kekahi wahine e noho mai ana me kekahi keiki ui a ka launa ole mai. Wahi a ke kanaka aoo i uhi iaia me ke kapa kiia mai luna a lalo, i ka pane ana aku penei: E ka wahine, e aha aua oe a ine kau keiki ma keia waonahele kanaka ole? . E uoho ae ena no, wahi a ka wahineA auhea kau kane, wahi hou aka uiuau. Aolie a'u kane, ua make .oia he mau mahina i hala aeuei Da maopopo i ka wahiue he powa keia kaua\a aoo me koua mau ukali eha, a nolaila oia i hoao ai e Uoopuuipuni ® lik<* me mau olelo maluna a kakou i ike ae la. * Nani ia»oti na heleheloua o kau kai kamahme, aole auei oe eae ua'u oe e uialaaia, uo ka uiea ua aloL \ au ia ».h> a uie kau kaikamahiue. Aole l pau.