Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 9, 1 March 1890 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

Ua hookohuia o Mr. S. K. Kane i Notari no ka lehulehu 00 ka Apana Hookolokolo ekahi o ke anpuui. Da hookohuia o Mr. James W. Girvin o Wailuku Maui mamu», i Kanikela Haw«ii no ke awa o I)iego. mokuaiua o Kalepoui, Oa makana ia mni ko makou "lawe mea hou" he hookahi ilala, e Eobert Epglish, he makana uq kona hooaua pololei 1 kana mau nupepa a pāu, Aia ke hoolaha l.a o George Glendon īaia iho maloko o ka nupepa haole "Manawa" o Samoa, he loio oia ma ke kanawai. Aia ke eli ia la he luh wai aniHni hou loa ma Kahuku, Onhu, e na hoahaiiau McCandlesB, no ka hui mahiko hou e kukuluia oei. malaila. Ua hoopaiia kekahi lapnua ma Hilo Hawaii, no ke pnhj waioua mailoko mei o ka, laiki, he 1300.00. Pokeo'reo | maoii. Ke upu nei ka Hui Alahao o Oahu, ! e hiki ke alahao i ka mahiko hou o Ewb e kukulu ia aku ana, ma ka la ho- ! pe o Mei aenei. j E kukulu ia aku aua he uwupo hou I no ka Hui Alahao o Oahu ma kahi koj koke i ka uwapo pipi mn ke awa aenei. E hiki ka loihi oka uw ipo i ka 200 kapiiai a he 60 kapuai ekea. Maikai no na luna oka Hui Mnkee Ama ana Hawaii, no ka mea he poe akamai wale do i ke kalai pohue. iiookahi nō nae hewa o ka piha e aua 0 kai o Aihahou i ua opala ! Ua hoole ka Ah » Kuhhia i ka apouo ana aku i ko Col. V. V. Asbfurd koho la ana 1 Kanela no na Pūal'i Koa Pualu o ke auphni, h e kauohaia aku ena e ko ho hou i Kanela. I ka Poakolu aku nei i hala, ua waiho ia.aku la no ke k«u kiure, ka Lana Hooponopono o ka nupepa Pukiki "Au rora" i hpopiiia ai no ka laihila ia M. A. GonsalTes. Ua pani ia ke kahua paani kiuipopo o Makiki mai kela wa aku i ka lehulehu ahiki ika wa e hiomaka hou ai ke kau kinipopo. Ona holohokma e ioaa aku ana e hele'waie ana, e lawe ia i ka pa aopuni. Ua hanau he kumulau puaa ma Wahinepee, Koolau, Maui, na Meleaoa, he 5 keiki. Aia īloko o keia mau keiki he hookahi puaa hanau kupanaha, oia hoi aia ke ano o ka puaa kane a me ka wahine maluua ona e paa nei. Ua loaa aku ka makuahme o Makuaea mauka o Liupahoehoe, Hilo, ma hai oke alanui aupuni mauka o Papaloa, i kekahi Ia 0 keia mal&mn, ua make loa. Ua hoi oia maluua o ka lio mai kai aku, a i ikeia ma ka lio. Ua maoao ia ua make ojs i ka ma'i taa ka puuwai.

Ma ka hoopii a Coi. G. W. Makopo iena i ke Knhina Waiwai no kona uku malama ī«auaia e ke Kuhina Waiwai, mai koua wa 1 koho ia ai i Puuku no ka Moi, aa hooholo ka hapa nui o ka aha kiekie e uku aku, ao Luuakanawai Dole waie no ka mea kue. Ua hoike akea aenei ka Bsnako o Claus Spreckles & Co. o keia kulaaakauhale, mahope aku o k» la 1 o Aperila aenei, o ka uku panee o ke dala a ka Bauako e uku aku ai i ka poe hoahu data malaila, he 4 keueta. Eia ka mokuahi Kinau iluua o ke Aiahuki Moka kahi e hoomaemue hou ia nei oia. Ua hoopanee kona holo aa% a i ka hora 2 auiua la Poakahi e hiki mai ana. Ma ka hora 7 o īa kakahiaka, e hoomaka ai ka hooili o na ukaou. 0 nehiuei ka la a ka mokuahi " Auat raha " e haalele ai ia Kapalakiko ma jka papa kuhikuhi mauawa holo mau. A ina |o e haalele aua oia i keia la, alapa e ku mai ana ma Houolulu liei i keia Poalima aku, mawaeua o ke kakahiaia a mA ke awakea o ia la. Ua holo aeuei ka mokuahi 13oritauia iawe ohuaa halihali ukauaP«tia, mawae ua o lokahama, lapaua a me Yauekoufa« li6ritauia Oolumelūa, iloko o ua la umikumamalua a me iwakaLuakumaqaa koiu h >ra a m« hapa, 0 keia ka huakai hoio loa i ikeia mawaeua o ua tiY»a eiua. j 1 keia po Poaono aku. e haawiia sd", maloko o k» Lnakini o Kawaiahao, bc nha wele. e ua kaikamahine o Kula Hai ai KMkamahine o Kawaiahao| i alakai ia e kekahi komukula wahiul, a o na porosikai e loaa mai ana, e Bk>olUo ia no ka hoala ana i e kukuluia aku aua tua ke kahua o* ke Kula no ua liaumaua o ke Kula pqnōi iho. y| '

E kuiii hoopau »na o Kukima i na i waīwui o hulekuui mai keia Poakahi ae no ekolu pule wale no. Nolaila, e an, e wiki, mai hoopalalēha o hala aoahei ka manawa kupono. 1 ka la ioehioei, Feb. 28, oia Alanui Liliha, Honolulo neī, ua hala aku la o J. M. Colg«n i ka make, i ke 7o 0 kona maū makahiki, n oia no hoi ka ooa o ka mahiko o Kamalo ma Molokni. Oka hoopn aY. Kauuka e kue ana i ka Papa Hoonaauao e hooaee i ka halekula mailuna aku o ke kaha& 1 malamaia ai ke kula aupuoi ma ka aina o Pokii ma Kauai, he aine hoohmalima i Ulo mai i ka mea hoopii, ua hoopau wale ka aha kiekie piha ika hoopii a ua pono no ka Papa Hoooaauao. No k« alanui hou e hauaia nei o' Hookena, Kodb Hema, Hawaii, he oi akn kona maikai. Ua likē kona ano me ka wili. O kona opu aole ia e ana a pau ke a« o Koua oei. Ūa lawa noi eloa k«a ke holo, koe wale iho uo keia, aole e lawa ke dnla, no ka mea aole i mile, e pau ana he mau tausani ala paa, Nani kela. " Mamua 0 ka make ana o W B Barnes 0 Waikahalulu, ua houkaawale oia i $700 uo ke i ka ekaieaia Bihopa, me ko ka wahine kuleana pu nae ma ka puku oua mau>dala Ia oiai oia e ola ana. Iloko aku nei o ka malamaihHla, make aku la ua wahine nei, a oolaila ua hoihoi ae o Hon. S M Damon, ke kahu Waiwai, i kela S7OO aia i ka Bihopa. Ma ka halawai makahiki mua o ka, Hui Alahao o Oahu i malamaia i ka Poakolu aku nei, ua kohoia na luna 0 ka hui no keia makehiki e hele aku nei peuei: J H Paty. Peresidenai Jamea I Dowsett Sr. ame W C Wil der, na Hope Peresidena; C P Ihukea, Puuku; W G Ashley, Kakauoielo; W F Allen, Luna HoQia; Papa Alakai, Jas. B Gfistle, S-.G Allen, Tfi Walker a me Jas. G Spencer. Heaha mai nei keia o ka Aoao Lhhui e mokuahana nti. Ma Ka Leo oka Lahūi o ka Poaha īho nei 1 īkeia iho ai, e kepa mai ana ka uupepa o ia aoao i kekahi lala koikoi o ia poai, e kapa ana hfe muhee hololua a he nele iwi koamoo, Maha paha ua makaleho, kuko, lia a hoomomoe uhane inua no keKahi noho kuhina a inahui e nele ana, alaila noke mai i ka nuka, hoino a olelo hoonaikola iho, "e oele like- kakou e, pouo ai." Tafca Ailuene! , O ka 11 ui o ua kauaka Hawaii i hoahn ae ma ka Banakp Hale Let i, iloko, oka makahiki e pau aua i Dekemaba 31, 1.889, ma ia puu ho 8100 a emi iho, he 561; ma ka puu maluua aku o ka $100 a malalo $500, he 190; ma ka pau, be 1.000 a malalo iho, he 33; ma ka puu he |1.5Q0 a emi iho, he 17; ma ka puu he 2.000 a emi iho, he 5; ma ka puu he 2.500 a emi )ho, he 8. Huina o ua Hawaii hoahu d-ila, he 814, uo la- i kou ka huina i hoahuia he 5122,074.24. E hoomau aku i ka hana maikai !

"He dui ka poe uaaa e ako ana, e auuuuu aua, e puhipuhi ana, e amuamu aaa, e hailiili ana i ka uaaupo a pela aku." Oiaka K- Kaaiaiii kukulu mauao uo ka mea e pili ann i ke koho ba!ota ma Haua- Aka e hala ole oJ. U. Kawainui no ka puka ole o kekahi' huaolelo hailiili i kOna uoa holo balot« ma na anaina haiolelo i welie akea ia e lana. Ua aila ia kona waha mai db hoino wale ana aku i kona hoa holo balota, a ina na hai ia i hana, alaila na' kel» a me keia e kaikai i koaahala iho.! Nui fea huha oD. H. Nahiuu a me; G. P. K&m&uoha no ko laua haule aua, a ke inai hala nei laua i ua Papa Naua| Koho Baiota. Ua hoopii o Nahinu ia Kuaimoku, ka Luni Hoomalu o ka Papa Naoa ma Kona Hema, no ka wehe ole ia o ka pahu i ka liora 8 A M aoa hanle ka hoopii. Ake hoao nei o Kamnuoha e hoohihia 1 ka Papa' Naoa ma Kona Aleau. Ua wawa uui ' ia, oa haawi kekahi o na moho he eha pahu kamano, eha pahu barena a uie ke kaula ika poe koho. Maha o hihia! oia iaia iho, Nui ka uiiuamiua i ka puui wale o na kauaka i ka poe kolohe. | Ua lohe ia ka ohuuiu a kakahi w&-| hiue mawaeua o KapalaaU'ea a uie K.a ! uuialumalu* Koua Akau, Hawaii, o ohuuiu aua iko N»\Vahio kalua puaa aua ma ka la 1% o F<?beruari a loaa ole aku iaia oka io puaa. Uā hoOpuka •e ua wahiue la 1 k& ote!o hoonaikola, " ua ke Akua e ike ia oe e ka men kalua puaa, H.e Akua no ko kau makuahiue , e hooiuaua nei aia ik>ko o ka pu-a pepa hahau, me kaua ai he wahi awa uie kahi oaftoie Palaui a o>e kahi a&hu he lole nla me kahi keokeo, H Ua oki m»i haua iba haua ohuiuu a iae aa haua hoomauamaua hope o!e.