Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 10, 8 March 1890 — HE MOOLELO KAAO NO OLIVA GULA Ka mea i kapaia KA HAPAMANU A HAPAWAHINE KA NANI HOOMAHIE A NA IPO HE LEHULEHU. A O KA MEA NANA I HOOHAULEPIO KE KUPUA BOLUONA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO OLIVA GULA Ka mea i kapaia KA HAPAMANU A HAPAWAHINE KA NANI HOOMAHIE A NA IPO HE LEHULEHU. A O KA MEA NANA I HOOHAULEPIO KE KUPUA BOLUONA.

He Moolelo no re au kahiko loa 0 Arabia. Up f.»u la ka wahine me ka hauoli o ' 'k, manao, oiai ua oi aku ia mai' i » :> ko laua noho ana iho a make iho i ka pololi. la manawa i lawe ia aku fti ua wa hioe nei ame ke kaikauiahine eke a T ii'o na powa, nona ka inoa, Wora Miona. He aliipowa keia i weli nui ia ena aupuni a pau, a ua likeoia me he akua lapu ala I nā aapuni a pau. Na "kona inoa e hoonaueue aku ika puuwai o na moi a pau, a ina e lohe ia ana ka hoea ana ma kekahi aupuni, ua kau eka weli o kekahi mau (inpani o pili koke ana. He lehia oia ma na raea a pau e pili ana no ka oihana kaua, a oia no hoi ke koa helu ekahi oka wiwo ole ma ke aupunio Noba i kela kahiko. Ika wa i lawe ia ai o Oliwa Gula malalo o kona malu, ua lilo oia me he kaikamahine ponoi la nana. A ua lawe pu ae la no hoi ua aliipowa nei i ka haia wshine i wahine nana, aua lilo lakou a pau he poe noho oluolu. Nolaila, ua mana kaua eka mea heluhelu ma keia wahi, c<iai ua lilo o Oliwa Kula i kaikamabine punahele ua ke aliipowa. E waiho iho hoi kaua nona, a e huli ae hoi kaua a nana aku i ke alo alii o ka moi Sisinia a me kana keiki. A hala ae la kekahi mau makahiki mai ka nalowale ana o Oliwa Kufa mai ke aio aku o kona makuakane han lokoino. Ua pau ae ia kona manao ana eia ke ola nei kana kaikamahine, nolaiia ua noho iho la oia iloko oka hauoli no kana keiki. Nui ae la kana a pii pu ae la hoi kona kulana oke kanaka koa a me ka wiwo ole, hoomanao īho la oia e pomaikai ana oia i kaoa keiki. He mea oiaio he kanaka ui ua Bu liona nei aohe lua e like ai me ia ma Noba a puni. He kuiana kilakila kona, ahe mau maka ma kona no hoi onho ole ia hoi 4 ke aloha. . Ca ao ia oia ma na kulnua a pau, oia no hoi ka h«iu ekahi ma na ano a pau ma ka oihana kaua. 1 ka umikuQi*mawalu o n» uoakahiki oua Buliona uei, ua hoolilo koke ia ae la oia i Alihikawa uui no ke aupuni o Noba, a i hooilina hoi no ke Kalauuu. Me keia mau ano, ua ku'i aku ka lono ma na aupuni a pau no ua luea e pili aua no Buliona, aua ola hoi kē aupuni o NoUa ua loaa he koo ikaika no lakou. Mahope koke iho no, ua lele kaua mai la kē aupuni o Pelimtxls i ke aupuui o Noba, oka maka mua loa hoi k«ia oko Bulioua alakaī aua ikā pu' ; alikaua, aua koia kaua i hoiko aku ina aupuui a pau, oia ke koa a me k« wiwo ole.

oka la i hooili ia ai o keia kaua, he la ia i hoopili pu ia ai ka manao o na mea a pau, mai ka moi ahiki aku i na makaaiaana. Ike kakabiaka okala e roakaukar ai oke kaua, ua ninaa aku la ka moi Sisinia i kana keiki, pehea la kou ma nao e kuu keiki no ke kaua 1 keia ia? Ia manawa i pane aku a! kana keiki e kuu papa aloha, no kau ninau ana mai ia'a no ko'u manao, nolaila eia ko'u manao. Aole ia he mea na kau keiki e kunalua iho ai, ua H'<e a like ia'u na mea elua, no ka make a me ke ola. Eia nae, iloko o keia manawa, ua hele ko'u puu a maloo, e ako no a inu i ka wai. A pela no hoi au e ake aku nei a ike ike omo ana oka maka o ka'u palii kaua i ke koko o ka alihikaua Na"watu na o ke aupuni Pelitne<U. 0 keia mau olelo aua keiki ala, ua lilo ia i mea olioli ika manao oua moi ala, a pane ae la, E ola mau oe e kuu keiki. 1 kela Ia i hooili ia ai ke kaua ua hoike maoli mai ua Buliona ala i kona ano he kanaka koa a puuwai hopo ole. I ka hoomaka ana o ke kana, ua luku ia na koa oke aupuni Pe'imeda, aua hoauhee ia kekahi poe, aua make ka alihikaua Nawatuna. Na keia kaaa i hookiekie loa ae i ka inoa o Euliona a IHo i mea weli nui ia e na aupuni e ae. Maauei hoi e waiho malie iho kaua ia Boliona iioko o kona kulana hanohano a me ke koa, a o huli ae hoi kaua anina akano Oiiwa Kula kona kaika mea hoi nona ka olelo ana o keia mua aku, Ka Hapa Manu a Hapa wahino. I krfwa o kona kino wahine opio e pii ae ana i koaa kulaua naiii, aku la kona makuakane i kajm mahine, a ua maopopo iaia aia oia ma kulana koa. Mamua ae o kona hooholo loa ana i kona inapao, u>i k«uoha aku la oia i kana kilokilo, oiai ho malama mau keia aliipowa i na kilokilo. Ika hiki ana mai oke kilokilo, ua pane aku la ke alii powa, e naoa mai oe ike kaikamahinē a kaiia. Ia manawa i pelu iho ai na kuli o ua kilokilo nei a pane mai la, aole keia o kau kaikamahine, aka o kou aliiwahine no ia. 0 keia ka welo a ka moi Sisinia, ka mea a'u i hoike mua aku ai ia oe, a o kau kaikamahine keia ola na iwi. He elua keia mau keiki, he hookahi keiki kane o Buliona kona inoa, he koa kaulana oia aohe ona lua e Hke ai ma keia mua aku. i Aka, o keia kaikamahine aku no ka lua, ao ka hopena oko laua hopoole ame ko laua īkaika e halawai ana ma keia mua aku. Ua hiki no oae ia'u ke olelo ae, aole e ianakiia ana kona kaikunane maluua o ianei, nolaila, e ao aku oe i kau kaikamahine e like me kou ike. No ka mea he kōa oia ahe wiwo o'e, ana kana kane auanei e hoonawaiiwali i kona ikaika. 1 ka pau ana o nahoike a ke kilokilo, ua haawi aku la ke aliipowa i kona mahalo, me ka pane ana aku e ola mau ke kaikamahino alii Oliwa Kula. I keia wa, ua kuihe ia ka manao o Oliwa Kula ika lohe ana i keia mau oielo, me kona manao kuhihewa o kona mau makua no la keia eia ka aole. Ano ia mea, ua hoomahui aku la oia i kona makuahine hanei i ka ninau anaakupenei: He mau makaa okoa no ka paha ko'u? Ae aku la ua haia wahiue nei me ka pane ana aku, he niau niNkua okoa no kou. Aka mamuli o ka'u lioopakele ana ia oe mailoko m«i o ka huhu a me ka inaina o kou maku&kano, oia ko kaua noho i keia wahi. Hoike pu aku Ia no hoi keia ina mea a pau mai ka mua aka hope, a akahi no a maopopo iaia na mea a aa hiolo iho la koua waioiaka uo ko na makuahine ponoi. A iloko o kona maūawa e usve ana ua hooduka ae la oia i keia uiau hua olelo, na ke au o ka manawa o hiki mai aua, e hooko ia ai k» mea k'u a mauao uoi, h e kaU ia no ka hoopai e like me ka hana īa ana maluua o kuu makuahine Aol« I pau.