Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 16, 19 April 1890 — Kike ka A-la, uwe ka Mamane. HOALI KA AULAMA, OKOOKO KE AHI. KA MANAO O KA AHA KIEKIE. [ARTICLE]

Kike ka A-la, uwe ka Mamane.

HOALI KA AULAMA, OKOOKO KE AHI.

KA MANAO O KA AHA KIEKIE.

E Mr. Luuahoopouopouo: O ka olelo hooholo a mauao paha o ka Aba Kiekie, i hoolaha ia ai i kela pule aku nei, malopa o ka like ole ana o ka Aha Kuhipa, i huipuia me na olelo hoakaka maloko o ka Advertiser a me k.& palapala a Mr. Akepoka oialoko o ka Batetina, ke kahoahoa mai oei ia i kekahi kulaoa kupilikii ma ko kakoa mau oioau pili Kumukanawui. He lehulehu o kakoa i hooikaika no na makahiki he i aui e loaa ooa Aupuni Kuainkauawai j oiaip maolī ina Hawaii nei. O ko fea- i kpa kuaia hoohaUke o Eoelaai np īa, j oiai he nohona M'U hooilina ko kakou, a e hilil ole ai i ua leo o ka lehulehu j ke hoike akea ae, e like me ko Ainerica Hoipnia, raa ka hoolpliloli pinepine aoa ike poo oka oihana hooko. Malana o ka Aha Kuhma ke koikoi o na ' hana imua o ka Ahaolelo, a he .mea pouo na ka hapanai e auamo ae ia koikoi. Eia ka manao maopopo o ke Kumokanawai, oiai aohe olelo ma ke kannwai no īa mea he Kuhina Nai, eia nae o ka wae la ana o kekahi Aha Kuhina e kekahi Kuhina Nai, oia no ka akeli maopopo o ka manao o ua Kumu kanawai la. Ma ka hoolialike ana, ua lahea ia keia Aht Kuhina e Mr. Green, a IkoDa wa i haalele ai i ka Aha Kuhina, ua hoopauopopo ia no o Mr> Kakina kai pani ae ma ia kulaua. Nolaiīa, ma ia ano, i ka wa o kekahi hoa o ka -Aha Kuhina e lokahi ole ai me ke Kuhina Nui ame ka hapa &ui o ka Aha Kuhina maluna o na ninau albkai piomaikai iahai, be mea pono iaia ke haaiele ika Aha Kuhina. O keia ke alahale i hana la e Mr. Brown, ko Kahioa o ko na Aiua E iloko o 1887, aua īke lea ia hoi ua hoike īkaika ae o Mr. Akepoka ma ia ma ke kakgo aaa i ka maUHO t ma ua kuee aaa e like me ia, he mea pono i ka hoa Kuhina i kue, ke waiho i ka oihana. Ma ka hoo-

kuikalii ana ae i koea (Mr.. Akepoka) mauao ia vva me ke kulana ana e ku nei i keia wa, ua maopopo ia i ka helu; hela ana i kana palapaia maloko o ka Baletins. O keia paUpala i piLa me na manao aiiani a hoomakeaka no hoi, aole ia i hoike mai i ke kamu e apono ia ai ka loli aoa ae nei o koaa manao, ina aa baaa io oia pela; Ūa nele loa oia i ka hoao ana e hoike mai i ka mea e apono ia ai ke alahelo kua Kumakanawai, a kanawai ole'' no ' hoi, ma konā a'o ana i ka Moi e hana ma ke ano kue i m'inno o ka Aha Kiekie, i hoike mai ai maenali o ke noi ana aku o ka A.ha K-uhiaa (aole lioi o hookahi wale no hoa o ia Aha) maluna o kekahi ninaa ano nuī. Ua hoakaka mai ke Kumnkanawai e haawi no ka Aha (Kiekie) i ka manno i ka Moi, ka Aha Kuhma a me ka Ahaolelo, maluna o na ninau auo nui, a o ka m&nao maoli o īa haua aoa ( e lilo ua mauao la o ka Aha i mea paa, I ioa aole pela alaila, o | noi ana aka i kai manao o k>i Ab-j ma la maa, ha laouwele ue» ia. Ke iuii mai ' nai o ■ Mr. Akepoka, maloko o kana 1 palapala'a'maloko pu hoi o ka manao 1 pepa o ka Buletina e hoopouliali j ka io maoh o fca ninaa, ms na hili palaha lehnlehu ana 1 ka hoolala kuikahi i manaoia; i kona hoahanau ke Kolonelā, a m© na Dioau no ke Kuokoa o ka ama O ka nin"»a wale no i hoalaia mai, o ia ka mea e pili ana i ka hookohu ia aa'a e» ke Konela, a m?»lia nae paha o kana 'i olelo ai he mea makehewE» wale koho b»loti ana, oiai aole i pau ka ma|oawa o koa» heahanau, e hiki aua np ia ke pane pooo ia aku ponei: Oiai hie makahiki wale ae nei no kat hala ma(i ka wn i kakaumoa ia ai kona komisiuk ! eia nae «a piha ka elua mskahiki mai kona w» i kohoia ai, a ua ohi hoi oia i kona nkn no la manawa holookoa, Eii nae, «ole no keia i lilo i mea auo uuji lo» © !ike> mo ka io o ka mnau e k« oel. Oi* hoi, e uoho anei kākou uialalo o ke Aapani Kuinuka«twai alak&ua aua i ka Aha Ktahios, e like me ka mea j. hooholola ka Aha Siekie, a 1 ole ma» muti o na haua kue Kumukauawai a me ua k«nawai e hewpuhili ia ai kō Aupuui, He kuUna kupilikii kei», » ho tuoA k« u.ioeoo ia uxo ko aka-| hele a mo ka lu&ina 010 na mea a pau

[ i Loinohia iloko o keia uioau. He keej biuh ujai.kui.ole maoii kaae aua o ka Mui | e kupae i ka uiauao o ka Aba Kīekie; uo ka mea ma ka Lapa uai o ua aiea a pau, he mea pono la kakou ke naoa aka ika AUa Kiekie i olelo hoohuio paa malupa o na kamuhaua i uaakemakeia ai ka manao o ke Kumu-kaoa-»ai, Aohe kaualua aaa, mamaii o ke uua alakai aupaoi i loaa ia kakou, he uiea poeo ?a Mr. A'eepoka ke waiho aka 1 au liiua. Ika me Le uueu ia ua mauao oia e kue i ke Kaeawaī a aie ka manao oka lehulehu, a e hoeeupae īho maluua o ka oihana, i kaawale mai iaia aku mamuli o kaua huaa. A oia ae la ke ano maoli, alailn, e noho ana ke aupani me ke kali hopmauawanoi ana o ka akoakoa mai o ka Aliaolelo, a ua ia aha e hooponopuuo i keia mea, Oka haoa a Mr. Akepoka, ke olelo mulaoi ae, he hana kipi ia (revolu!tonary) a ioa pela, e ppuo oia ke hoopii luna nui ia, W. R. Kakela.