Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 17, 26 April 1890 — HE MOOLELO NO WOKA RALE KA Emepera o ke kipuka Ili Ka Olali kau lio o na Hilana KA MEA I KAPAIA KA OPIO PUUWAI HAOKILA A O Ka Poka Pahu o na Kualono. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO WOKA RALE KA Emepera o ke kipuka Ili

Ka Olali kau lio o na Hilana

KA MEA I KAPAIA KA OPIO PUUWAI HAOKILA A O Ka Poka Pahu o na Kualono.

" O na mea k&na ko'u lnhiehn N« kahiko haaheo o kn koa Kavalja O i» make ā me ke ola O ka makia ia o ka oihana I?aita." MOKUNA XXXVII. KA EMEPERA. 0 KE KIPUKA ĪLI NO KA MANAWA ELUA. Da haawi pu ako na alii opio la i kona aloha muki wana i kana aloha (Ane Uilama,) a ua pauai mai la oo ua opuu pua nei o ke kupulau ia liaawiua hookahi, Alaila huli ae la oia a kamailio liou aku la imua o na mea a pau, me na lioohie ana 110 nae do kana aloha me keia mau olelo. Malalo o ka hano'iano o ka oihana o'u i poni ia fti he Emepera no ke kipu ka ili, ke haaheo nei au no ka lilo ana ia'u o ka lanakila o ka la, a no ka panina o ka'u hana, e alana aku ana au ia'u iho maluna o ka hokua o kela lio eleele ahiu, a ke ole e hewa ka'u olelo; alaila, mamua ae o ka wehe ana mai o ka la o ke kakahiuka o ka la apopo e hoea hou mai no au me kela lio ma ke eno he pio i haulehia malalo o ka "Emepera o ke Eipuka lli." Ano e na 'lii a me ka lahui o Pelekane; ia'u ē nalo aka ai mailuna aku o keia kahua lealēa, e huli hoi aku oukou me na manao haaheo o ke olioliia, aia ko ōukou Moi opio iloko o ka pal«kana. A ka i hai mua aku nei e hoike mai, aia mau weu me oukou i na wa a pau, a mai hoolilo i ko'u nalo ana aku mai ia oukou aku i j mea e kaumaha a e luuluu ai ko oukou | naau. Nolaila e haliu aku i ko oukou mau i nanaina no kahi a ka lio eleele ahiu e waiho mai la, a e makaikai hope aku no na hana a ko oukou Moi opio nei. I Me keia mau olelo hope a Woka Ra- | re, puhi ae la oia i kana ulili, no ke | kahea ana aku i kona ukali, ke keikialii a Duke o Eeeka, (Mahiua Malamalama.) Emoole aia ua L>uke la o Eseka e ku ana'ma kp aoao o kona haku opīo maluna o kona lio eleele, a me ka o kana makakila, haawi mai la oia i te aloha no kona haku alii, e like me |a rula maa mau o ka oihana naita. ' A mahope o na kukai olelo pokole ana mawaeni o ua mau kanaka kau lio nei, (ka Emepeia o ke Kipuka īli, ino kona ukali,) alaila huli ae la laua no kahi a ka lio oleele ahiu e waiho aua, me ka haawi hope ana aku ō k.o Koiliiaiii Woka Raro i kona atoha i na 'lii a me ka lahui, MOKUNA XXXVIII. : KA OLAIA KAI ! LIO O KA HILANA NO KA LUAOKĀ MAKAWA. Ho mau mimilo pokole maliopo ijio o ka liaalēle aua aku o na alii opio (Woka Rare mo koua ukali) i ko kiahua lealea, lvoca aku la laua uo kahii a ka lio ēleelō ahiu e waiho ana. 0 keia manawa a ua alii opio i hopa aku ai ma kalii o ka Ko ahiu. lio >va ia no na ni«a a pau e pioloko ana iioko o ke pihoihoi uui no ko lakou a!ii opi,o. oiai ua ikomaka maoti uo lakou i ia j hiohiona o kola licx>kalakupua (t|o , ote«ilo ahiu) a waln a lakou i puaua &e ai, Aolo auoi ho moa tx>no m kakou

ke kaohi ana mai i ko kakou moi opio, i mea nona e palekana ai mai ka lilo ana ae i mea weluwelu liilii na na lal» laau wanaoa o ka nahele. . A xnca oiaio e ka rofikamaka he laU«lu> ua lioao io ka labui a me na lii ekaohi ike Keikialii Woka Bare, aka, e like mo kona ano mau o ka manao paa me ka hoi hope ob ma kana mau olelo, nolaila ua li!o ke ka-ua a ka lahui me na 'lii i mea ole. Ao ka hookuu ana aku iaia e hooko i kana mati olelo, oia wale no ka mea i koe a na 'lii ame ka lahui e nana aku ai. Kolaila, ika hala ana ae»o kekahi mau minute, mahope iiio ona mea i hoike ia ae nei, aia ua "Emepera la o ke Kipuka IJi, a Olali kau lio hoi o na Hilana" e lawalawa ana i kona noho paniolo maluiia o ka lio eleele ahiu me ka hahana, oiai ua lio la e ana me ka ikaika, me ka manao paha e hemo oia mai na hipuu kaula paa ae a ka Olali kau lio ona Hilana, (Woka Rare) ano kekahi manawa li'u wale, paa aku la.ka noho paniolo o ua kae'ae'a hookalakupua la ona Hilana. Ika paa ana oka noho oua Woka Bara nei, hookomo aku la oia i kona punuku me ke kaulawaha, a ika pau ana ona hemahema huli ae'la oia a kamailio aku la i kona ukali Mahina Malamalama mo keia mau huaolelo. E hoomakaukau nou iho e kuu hoahanau, a e hooko ike kauoha me kt. eleu ika wa a'u e haawi aku ai i ka kaailoua. Ae, me ka inahalo o ko alii. wahi a Mahina Malamalama i pane aku ai i kona haku opio. Me keia mau kukai olelo pokole, liu hu ae la ua mau kanaka kau lio la ia Iwma īho, Oiai ka leo huro o ha kanaka e haehae ana i ka lew». Oiai iloko o kela manawa, ua ike mai la lakou aohe mea i koe a Kalena oka puahi wale aku ao i ke kula o Kanoenoe. Nolaila e like me ka hikiwawe o ka poha ana.mai a ka uila, pela ke Keikialii Woka Bare i koani ae ai i kona hainaka maluna o kona poo no ekolu manawa, ame he imo aoa la na ka maka, ua hemo ae la na kaula i kupee ia ai oka lio eleele ahiu mālalo o na hoohana ana a ke Duke o Eseka, (Ma--1 hina Malamalama.) j E like me ka hikiwawe o na hoohajna ana ana opio kau lio, pela no hoi ka hikiwawe a me ka eleu o ka lio oloele ahiu i uwila ae ai, a lele aku la me ka inaina m», mo kona manao aohe makaiii ikaika nana e uhai aka iaia. Aka, ua kuhikewa oia, oiai, inamua ae o ka loaa ana iaia he elua anana ke kaawaie mai kona kulana mua mai aia hoi ua kau aku la ka Olali kau lio o na Hilana maluna o kona hokua, e hoo kuene pono ana i kona kulana kau lio. Ua hoopuiwa loa ia ka lio eleele, i ka wa a WoJta Rare i kapalulu aku ai iluna o kona kua, a o ia ka manawa ana i hoike iho ai i kona hookalakupua, e like me ke ano mau o na lie ahiu i nohoalii ia kona mau lala e ka huhu, a me ka ikaika. Aka eka makamaka heluhelu, o na hoao ana a pau aka lio eleele aliiu e kiola ia Woka Rare ilalo, he mea paakiki ia nona ma ka olelo ana ae e hiki ana laia ke hoolei īka mea i poni ia he "Olali Kaulio no na Hilana,"' oiai kona kikala ua kakia paa ka pili 6 Makalii iluna o kona noho paniolo. No keia haule ole o Woka Hare, hoe maka aku la oia ahiu) e holo me ka ikaika uo ioko oka ululaau we ke ano piapule. Oi&i ka lio oleele ahiu e ahai nei ia Woka Rsre # wawalo ae la na leo hoohe o na kaoaka, E make ana ka Moi opio ' E make ana 6a Moi opio !! E hahai aka qo ka hopu pio ana i kela lio otee~ U ahio, a i ole e pepehi aku īaīa a oiakeU! 0 keia leo hooho p na kauaka, ua lilo ia i inea hoopuiwa loa i ka lio ele ele ano ka manawa poko!e loi, nalowale aka la oia me iana uksua euakamae no loko o ka ululnau. Ma keia wahi oko kakou woolelo t Uookuu hou aku kakou īa Woka luio, e alo atu i ka hihipea o ka na ka lu< ok» naaoawa. e me ka ka koui,lke mua ai inia oihi kouaoīmi !a 1 oiaiwi oie ka iio keokeo, kae'ne'a e ua uihouiho) a e kauiaiUo iki hoi kakou no ka ohana a me k& ?shui Pel^Kane. I%a manawa a Woka Bsre i ns!c ua komakena ae 'la ka leo ooa &iea a pau. mai na ilii ai ka makaai nana (ne ka huaolelp hookahi i ko lskou leeelehe, Da snako k > Keikialii Woka liaie iloko u; ua Uihipea oks aalielo.