Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 18, 3 May 1890 — HE MOOLELO NO WOKA RALE KA Emepera o ke kipuka Ili Ka Olali kau lio o na Hilana KA MEA I KAPAIA KA OPIO PUUWAI HAOKILA A O Ka Poka Pahu o na Kualono. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO WOKA RALE KA Emepera o ke kipuka Ili

Ka Olali kau lio o na Hilana

KA MEA I KAPAIA KA OPIO PUUWAI HAOKILA A O Ka Poka Pahu o na Kualono.

" O na mea kana ko'u luhiehi! Na kaWko haiheo o to» Keivali& O ka m»ke a me ke ola Okamaklaia.oka,oiHana MOKUNA XXXVIII:. KA OLALĪ KAU LIO ONA HILANA NO KA LUA 0 KA MAKAwA. r\KA 01 LOA AKD NO NAE 0 oia no ke kaikama hine alii Ane Rare, oiai ua maopopo iaia, aohe hoopakele naoa e hoola kana aloha mai ka lilo ana i kino weluwelu !aa na lala laau oka nahele, a o ko iaua mau la pokole ma ka bērita 6 kā mare, ua like ia me ka hora hookahi iaia. Aloha ino. '* Nolaila e like me mau o i wahine makee kane, ku ae la oia ilu i nā ame ka leo kaumaha oka pilihua, j pane mai !a oia imua o na mea a pau, penei: Ena 'lii ame na makaainana; mamuli oka ili ana mai o na liaawina kaamaha maluna o kakou no ko kakou ( moi opio e lawe ia la e ka lio ahiu no ka hopena i maopopo ole ia kakou, aka* koe wale no ka ulelo ana ae ua make oia. Nolaila, ke hookauwa aku nei au i keia a me keia o oukou e liuliu nona iho a hahai aku mahope o kona me heu, no ka hoopakele ana ae iaia mai ko kua ae o kela lio ahiu, aoka inea nana e hooko keia hana e lilo oia i keikialii kiekie no ko'u aloalii, a e loaa iaia h& puu waiwai nui ma ke dala me ke gula, Ika hooki ana iho oke kaikamahine alii i kana mau olelo, ia wa koke ao i haalele mai ai na naita Pelekane me Irelani i ke kahua lealea no loko o na ululaau, me ka lakou mau leo o-le e paapaaina ana.

Iwaena o keia poe o na naita Pele kane me ko Irelani o ke keikialii Hiki kekahi, a wahi a ua keikialii Irelani la, e hele au e hoopakele i kuu hoaloha mai ka hokua mai o iela lio eleele ahiu. 1 ka huakai o na naita i hoea aku ai mawaho o ka bu'a o na alulaau, ua Hlo ae ia ka hoonohonoho ana o ka liuakai malalo o na alakai ana a Hiki. A mamua ae o ka lawe ana aku p o Lehna 1 ka !a, aia lakou iloko o ka polikua o fea nalielo kahi i naku hele ai, i uka i kai, i o ia nei, alie no me% i loaa ia lakou he nele. | Ua hoomau ka huli ana o ka huakai o na naita, a hiki i na hora o kuluaumoe, akahi uo lakou a hoopa\i*ae i ka iakou imi aua, a huli hoi aku la lakou me ka huaolelo 1 ko lakou "Ua make oia oiai aole i loaa a i ole ike lihi ia sku paha kekahi mea e pill ana iaia." M&uiuli o keia olelo a ua nait« par hola ae la ka louo a puni ko kulan«|kauhale alii "ua make ka moi opio Woka Earo," a ua īīlo na koeua o po i wa o kumakena ai no ka |lahui me ka minamina nui uo ko alii opio punvi-ai hamama. ka mea ua ; na i hapai ia lakou mai k& huue a i ki nolioua ulakolako o ke kuooooiio, * ' Oiai k» lahui e noho ana me ke ku malen», aia iwa«Mia o lakou lw luvta

Ei walo uo raea 1* koe aole i hoalii ia kona jnau lielelielena me ke kaumalia o ke Bake no ia o Esse, (alahina Ma lamalama.) Uamiopopo inia aolie lala Taān nana e lioopuhili kā loea kau ; lio o kona haku opio, a ka lahui Pele- f kane e kuhihewa nei ua make oia. , Aho mea oiaio eka makamaka he - īuhelu, ua kuhihewa io ka lahui a me ka oliana alii o Pelekane, oiai o ka makamua iho la no ia oko lakou ike ana i na hana a Woka Kare, a ina paha lakou i ike a i ole mahui mua, aole paha lakou e komohia iloko o ke kuma kena kuhihewa e like me keia. Aka e ka makamaka heluhelu e hookuu aku kakou ia lakou e kumakena ana me ke kuhihewa a e kamailio ae kaua no ka Olali kau lio ona Hilana, (Wokaßare.) la Woka Eare i nalo mai ai iloko o na luhiehu oka nahele me ka puahi nui, haliu hope ae la oia a kanaenae ae la i keia mau olelo no kana aloha, «'Aloha oe e kuu lei aloha he wahine, a hui hou kaua—— M ika pau ana o kela mau mamala olelo, hookuene pono hou ae la oia i kona kulanā ine ka hikiwawe. a iloko oka minute hookahi, sia laua iwaena oka hihipea oka nahele kahi i holo ai, aka o ia mau mea nae a pau ua aloalo wale ia ae la no ia s W oka Eare, a pela paha e kohu ai kela hookaunu, "he keiki alo alo kuaua no Hanalei." Ma keia wahi i ike iho ai o Woka Eare, aole i oi aku ka huhu o keia lio 'eleele iko ka lio Keokeo o na Hilana, ka manu Koae nana i ahai iaia he eko lu po me ebolu la iloko o ka nahele, Bka, ua lawa no n&e ka ikaika kapeku o keia lio e kiola inahe tausani holona e hoao ana e kau maluna o kona ho kua.

Ua hoomau aku ka iio eleele i kona holo aua imua me ka hoomaha ole a s «4amua ae o ka nalo ana aku o ka malfimalama oka la, maalo ae la laua maluna o kekahi kualapa e buli pono ana ike kulanakauliale alii o Pelekane. Ua hoohakukoi ia ka manao o ke alii opio iaia i ike aku ai i keia manawa liula oke ahiahi i ke kulanakauhale alii kahi a kana aloha e noho mai la me na manao pono ole, aka no ka manawa waīe no ia, oiai e like me ka hikiwawe o ka nee ana o na kumulaau ; i hope pela no na hiona oke knlanakauhale alii i nālohia aku ai; a i keia j manawa eia laua ke hele nei ilalo o na; oawa me na kahawai. Ama ka hoopokole ana, aole i hoomaha iki ka lio eleele a hiki i na hora oka wehena kaiao ka manawa hoi e aneane aku ana o kela huihui hoku i kapa ia he "Ia" e napoo, akahi no o ; a aku malie me ka neeu hou ole aku imua. No ke ku malie aua iho o ka lio eleele, ua upa hou ae la o Woka Bare i kona mau sepa aka he ole no ka neeu aku, a o ka oluolu a me ka maluhiluhi oia na haawina e bekau ana maluna o ua lio eleele nei- Nolaila ua lele iho la o Woka Bare ilalo me konamau a u ua hele a maloeloe, a makaikai pono aku la i ke kulana o kona hoa alo o ka nahele, a ua iko maoliiho la ia ua kaea a lohi io no ka lio eleele.

Hoopaa aku la oia i ua lio la i kekahi kamnlaau, a hele akn Ia oia e nana o hea la ia wahi a laua e ku nei. No kekahi mau m*nute kD kilohi ana a ua aiii opio la, poana ae la o!a i keia mau haaolelo penei: Auwe—eia k» maua iluna o na kuahiwi o Pelekane nei kahi i hele ai ! Me keia mau olelo a na ahi opio la, huli hope hou ae la oia no kahi a ka lio eleele ahiu eku aua. Hoao hou aku la oia iua ke mau nei uo kona ano liuhu, aka aole uae pola, Nolaila wehe ae 1& oia i ke kaulawaha a hookuu aku la i ka lio e ai wou weu uo lakou hoi na lau hiu .woaawe e iuhe ana imua o m omaka kohau kak&hiaki». M& wahi i h n>hala ai ka OUli kau lio o ua.UiUua a hiki i ka moku aua oke E kokololio ui«i aua lioi ua aheahe keh&u haihui o ua mau kuahiwi uei he mau kui la a houhou aua ika ili o kam>\Jiok alo uahele, ai ka mauawa i loa ni&i ai ke alaula 9 kakaluaka. liuliu hou ae la ua Olali kau ho uei uo knna liuakai huli hoi, Aole i pau