Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 27, 5 July 1890 — Ahaolelo o 1890. [ARTICLE]

Ahaolelo o 1890.

I IA 23, Iluli 3» ! k* k»h» e hk e kn roaus | jMile a belttb«lu )■» k« moolela oka U | i iwki» • aponouu I Ik Pikpal» Hoe^ii. | Ba»wia mw a A!o mai o Houo- , Ui«. e «oouoo 1& a»4s Bit& H«wiu a i» no u& UU o kekahi lu«wai i «li»* K» Lunk&ha, u« aoi i>u tnsi e W4 i a \ ke , ko,llife ® •*» * apoiuia. P«0»oU, be hoopii oa k«k»hi W.,,0 Uu. kdki i h«>iv«s i» m » MoU« oo k* m« «.«*,,» , k« kouile maUma oU. K« fc«Mi n»i a.vi, e W paakuuU (»»k ol« kmi, „i f ol« ol» o fc. m ,i l etKr4 . i u ko«il« malaoaa aU«M. «O UU , UWw ...i:'

ua kahina nana i wawahī i b?» pa alii e kakeiii huu a paa e like me mamua, nna o ko lakoo mnq lilo ponoi, waihoia ma ka pnp». Naua iiou no e hoopaoia ke kauka aupani o Hana 1 keia wa, a e hookohu hoa fa i kauka hoo kona wabf, Laa wii« i ke koraiti maiama, o!a. Na Paa, e hoopī.u loa ia ka lapaau ana o na kauka haole i na Hawaii po~ noi, aelapa&P, qo lakoa i Qa haole koe nae na Hawaii e manao ana e hele ina kauka hao!e, ua waiho ia ike komite ooalama ola. Nana hou no i $10,000. no ka wehe aua i alauui mai alanui Liliha mai a hui pu me alanui Waila, haawiia ike komita o na aina aupuni . Na Waipuilani i $1,000. no ka hou - meemae hou ana i ka hale paahao a me ka pa ana i fca hale hookolokolo o Kailua, waihoia a noonoo pu me ka b' la Haawina, Nana no i $1000 no ka hale hookolo kolo o Hookena, waihola a noono pu me ka kila hoawina. Na Kamai m&i Hana mai, e hookuu loa ia na lepera e noho nei ma Kalawao, haawiia i ke komite malama ola.

Hoike a na Komite. Na Wilikoki i ka hoika a ke kom te huikao, aua apono ia no nae ma o ka huikau no o ka hoike. ĪTa Kamaki i ka hoike a ke Uomiia ona a)D& aoponi no kekahi man boopii, a ua apono ia e waiho a noonoo pu me ka bila Haawiaa. Na Makapolena i ka hoike a ke ko : mite noi-kekahi a>m hoopii, aūa apono ia. Na Olelo Hooholo. Na White i $10,000 no ke alauui m*i Lahaina a Kauaula, w*ibo i* ma ka papa a noonoo pu me k«" li.ln h' iwina. Nana hou no i $3,000 no ke (ikoui mai Palawai a Manele ma Lunai; waihoia a noonoo pa m» ka bila haaw aa. Hoolaha mai o J M Hona e J»we mai ana he bila kanawai e pili ana i ka | Baneko Kale Leta. Na Kaloa he olelo hooholo, e nipau ana i na kuhina e hoike mai imua o ku I Hale ika lakou mau kumuhana i mfi- I nao ai no keia maa makahiki e heie aku nei. Na ke Kuhina Waiwai j pane pokole mai ma ka okn Aha Kuhina, "E kokua ana lakou e Lana a e kau ia na kauawai kaulike no ka peno o ka aina. 8 e kokqa_ikaika ana lakou e haawiia na haawiua kupono no na hana aupuoi, e laa ka elt an* i ke awa o Honololu, a e malama pu hoi i ke kuokoa o Hawaii nei e uke rae na ano a pau e loaa aoa i ka aha kuhina."

Noi mai o Kauhi e pai ia na kamohaoa aua kuhina i p»a pooo da o!filn, a e boolahftia i ike na mea a pan; a db nponoia ke noi. N« kd !ii J M Hona, e kaooha ia ke Kahioa Kalaiaioa e hoohana kobe Ina paahao e molowa mai nei tra Kawa, a na ka ahaolelo e akn na lilo no ka malaeoa ana a na lana kiai o ua poe paahao nei, oiai he hoopoho loa keia uaalama wele no i ka ai me ko lakoo hana ole, Ua hoakaka pn mai oia no k% pono o keia olelo hooholo, \Vaiho mai ke lii Wilimana he mau ninau pakahi i ke Kahina Kalainiūa, a ua pane koke ia mai no ho!: Ke ai nei no paha na pnahao i ka ai, aole paha? Pane mai ke Kahina, ke ai eei no i ka ai e like me ka mea mau. Ninau —Nawai la e uku uēi i keia maa lilo ai? P«ne—Na ke aupani no. Nioaii—Ke apoao oei no aoei ka Lana Hooia i nakikoo eo ka uku ana i na man lilo ai nei? Pane -Aohe o'a hoomanao lie mau kikoo kekahi i waiho la aka iaia no ia mea. Hoakaka niai o Wilimana, no ke aha la ka i hoohana ole la ai na paahao, oiai aia oo hoi ke dala e malama ai i ai na lakon, ahe mea pooo e kadoba koke aku keia hale 1 ke Knhina Kalai«ina e hoohana aka i keia poe lawehala. Pane uiai ke Kuhina Kalaiaina ina e !oaa aku ka mana iaia mai keta hale 00 ia mea, alaiU, 0 hoohana koke ia ana lakou. Hoakak-i mai ka Loio Knhioa me kekahi hoeloli i ka 01010 hooho!a ua hooholo ia pela. Waiho mai ka PerfB!dena he !eta kono mai fte komite hoohiwahiwa mai o ua hana okala 4 o Inlai, e boi po aku na hoa o ka hale ma kekahi ahß hulahula Eoropa roa Manamana. Waiho pu mai oia i na komile wse uo ka hoopū a Alo: Balaunn, Paehaole, » me Pua. Waiho niai o Nawahi he olelo hooholo e uiuau aua ina paha e uini una na Kohiua i kekahi kumakaiiawai hou. KuU uiai ka Vew»i(!eua i fc*i» hooholo, aole i pololei. Uuuhi hoo o Nawahi i ka olelo btx> bolo, a hoakaka mai e maoao aj?a oiā e h<x»pii i ke komite oka hale uo kel« ri.la aua a ka PerfBideoa. Hoopan**** ka hale a nolio hou i ka horal:3opm.

Halawai bnu ka httle i ka hora 1:30 p m auina la. Na hana o ka la. Hon, Nawahi ma ka noho lunahoo malu no 1G koinile, liapai ia na hana o ka Ia ma ka noonoo ana i ka hila haaUku oka mahele oielo o ka ALa iiiekie, me Aha Hoomalu o Honolulu i $4 800. Hookomo mai o Kalua he pakui a me na Aha Kaapuni o keia au puni, a is6 000 hoi ka uku a pau loa, ua aponoia pela. Uku Lunakanawai Kaapuni o Maui ame kona mau Ii!o kaahelo $4000. Uku Lonakanawai Kaapuni o Hilo me Kau me kona mau lilo "kaahele $4.000. Holo Uku Lunakanawai Kaapani o Kohala a me kona mau lilo kaahele $4.000. Hoololi mai o Kahookano i $4.300. Ninau ia., a hoole ia, a hooholo ia e like me ia ma ka b la haawina. Uku Lunakanawai Kaapuni o Kauai me na lilo kaahete $4.2000. Uku Lunakanawai Hoomalu o Honolulu ............. .$6 000 Uku Lun«kanawai Hoomalu o Hii0......................;... .$3.000 Uku Lunakanawai Hoomalu o Lahaina ............... . $2.000 ~Ukn Lnnakanawai Hoomaln o Wai1nku........................ ..$3 000 Uku Lunakanawai Hoomalu o Kohala Akau .$2.400 Noi mai n Kahookano i $3.000, a hoakaka mai ua oi aku ka hana o ia apana mamua o Wailuku, e like me ka hoike a ka Loio Kuhina. Ninau ia ka hoololi a hoole ia. ua holo no e like me ia ma ka bila haawina i $2 400. Uku Lunakauawai Hoomalu o Lihue, Kauni .... $2000 Uku Lunakanawai Apana o Hilo Akau. $1.000 " " Puna. ..800 " " " Kau Komohana ..1.200 " Kau Hikina. ~900 " " •* Kona Akau ..,.80©* " " " Kona Hema .800 " " " KohaLa He ma...... .* V. 1.1200

Noi mai o Kalua e hoemi mai i f POO oiai he pipi wale no ka mii o na kaaaka, a he kakaikahi loa. Hoakaka mai o Samuel Parker e pono no e hooholoia e liktf me ka bila a i ole e hoomahuahua hou ae i $1 600/ kokua mai o Rickard. Ninau ia a hoololi a haule, ua liooholoia no e like the ia nia ka bila haawina i $1 200. Uku Lunaku awai Apana o Hamakua S2 000. ' Hoolwli mru k;'lu llarsdeu i $2 400, kokua mai o Kaliookano ika pakui a ke'lii Marsden, a hoakaka mai l;e pono io, oiai no hoi he oi ae ka loaa oia apaaa x hoikeia mai e k<* waihona mamua ae o kekahi mau e.pana okoa. Kue loa mai o Waipuilani me Pae* haole no keia hoopii hou ana ae, oiai he mau hana ano lioonui si!o. Ninaa ia ka hoololi a haule, ua holo no e like me ia ma ka bila haawina $2 000Ma ke noi a Bush ua hoopau ia ke komite oka hale; aua waiho aku ka lanahoomalu o ke komite i ka hoike o na mea i hana ia imua o ka hale, a ua apouoia. Ma ke noi, oa hoop»nee i.h Hale a ka hora 10. lalai 3. La |Jana 24, lulai 3, 1890. Halawai ka Hale e like oae ka mau, heluheluin ka moolelo o k>. la i hala a apouoia. i iia PaUpnla Hoopii. Na Luka be hoopii mai Elonolulu mai, e hoomau ia aku no ke kukula aua o ka makeke kuai ia kahi e ku nei i keia wa, a o ua puu d-.la e hookaawale ia no ka hoooiaemae hou aoa, a oaa u&a 1 kudala ia ai na pakaukau, oia wale do, aole hoi i mau uka pale hou ae kekahi; haawiia i ke komite o ua aiaa aapuui. Na Kalua Hookanv ho hoopii mai Kohaln, e vvebeia i oUuui hou mai liohala loko a Haeua, a e LmaWiia kei» hoopii i ke Kuhiua KaUiaiua. Nh Johu Baker mai ILU\ e lunipnu loa ia »c KuuiukauawHi e ku nei i kma wa, oiai u» lo&a oia oka hooweliweli ia aoH u k» Moi, «ua hooliaiki po hoi 1k« pouo oua oiHkaainao'., haAwiia i kn kumit-? hookolokolo, Ma Kamai iuhs Itsun o hov>p»u loa la ke kudaU hua oua »iua aupuui, Hnawiia i ke komite hookolokolo. Naua Uou uo, e hoopaa i>i ke ku 4 U aua oka aiua Leiali», Wnihoia ka papa. inm uo mai HouuHula, e ku*t la oa aiun aupuui iuh kau ika sw»īi wale uo. Waihoia a noonw pn aae ka btla kanawai o ia uie«

Na John Bakor be Uoo;ni wi&i Hilo mai. e hoopHo !o» it k« '}?-.wr> ana īna mai lepora ma Molokoi, » e knkuluia ha h'ālea)r,i o m nno mi eTh mokapani, a e iaal.ima i;; hoi'ui m<ii lepfru malaila. Wathota a noonoo pa me ka hila kanawai. - Bsiau7aa he hoopii aiai Wailukn e noi m f .i flna, e noihoi ia na kna Hookolokola elua o Maoi ma Wailaka. Waihoi» a noonoo pn me ki hila kanawai no ia mei, Na Paa he hoopii mei Manoa mai me 117 inoa, e noi mai ana aole e lawe ia mai ka wai maloko o ke psipa no ke taoiia, oiai o ko lākou wai e inu no ia a Bje ka wai no na loi kalo, haawiia i ke komite o na aina aopuni. Na Kamai mai "Hana, e &e in ka hoopaka ana i na Inikini opiam», waihoia a hwn pa mai me oha bila kanawfti. Nana hou no, e hooman nku no ia Honuaala a me Huelo no ka apaaa koho o Hana Waihoia i ke koffiite ona aina aopani. Na White mai Lauai mai e hookahwale ia i $3000 no ke alanui mai Palawai a Manele. Haawiia i ke ko'miie o na aina aupum. Na Hooktyio mai Kohala, e hookaawale ia 1 puu dala no ka hoomoe ana ' mau paipu wai ma Kohala. Haawiia i ke komite o na aina aupar)i. Ka- Whita mai Lahaina, 1 #1000 no ke alaiiai mai La! mea a Ks.uau.la; haa wiia i ke kpmite o na a:aa aapuui. 'i Waiho mai o Kalua he kono i ea hoa a pau oka ahaolelo e makemake ; ana e Lolo aku no Wailuku, oiai e haalele ttna ka mokuahi "Keoni Kamaki" i ka hora 4 o keia ahiahi no ka m<ikai- ■ kai ana iua hana heihei ma Kahului. Hoike Kumau. I Huike mai o Luka, U'i p iu i ke paiia • ka hoiko o kekahi maa mea e pili ana i ka haoa a ke komita o na aiua e. 1 Na Olelo Heoholo. ' Na John Baker e hookaawele ia i $500 no ke kukulu ati« i hale hoaha aila maha ma Hilo, waihoia a noouo'o me ka bila haawina. ! Na Hookano he elua mau noi mai kekahi mau pukiki i aupau papalaa ia no ka.haiūa a pau he $15., haawiia i ke komite Waiwai. j Na Rickard e hookaawaleia i $10, pOO no ka hoopau lok p.na aka i ka hemahema o kela alauai i-haoa ia mai Waimea a Kohalh; waihoia ma ka papa a noonoo pa me ka bila haawiua.

Na Kamaki i $ 5,000 no ke Blauoi mai Waipinla a hoea i Kapanihi, $1,000, no kekahi alanui a hiki i Hōlani, $10,000 no kekahi alanoi mai Ea alatihi Knia u hoea i ka uapo o Pnaoa. Haewi ia r i ke k'omiie ooa aici e. Na Kaahi $2500 do kekahi mnu alnnai ma Ewa, waiho ia a noauoo pu me ka bi)a haawiūa, Na Kamai i $5000 qo ka haua aoa ī napo goa Kaiiua Hamakap.lua Maui. waihoia a noonoo pa me ki hila heawioa. Naoa hou oo i $3,000 no ka hoooiaemae ana ike alaaui m u Hoanaala a hoea i Kipahula, waiho ia a doodoo me ka bita haawina. Naoa no i $2000 no u'ipo ma Keanae, waihoia uo a no\>uo.) me kn bī ia haawina. Hoolaha mai ke lii Maredeu e lawe mai aua ī kekabi biia kaoawai e piii a&a i ke kuai ana i na mama. Hoolaha mai o Pilipi e lawe mai ana he mau hiia'kanawai e hooponopono ai ina hana hoolimalima o na haio, ua hotele a me na haie aina ma Honolulu. Ma ke noi ua kapaeia na rula, a heluhelu mai o S Parker ike Kanawai e hoomana 6i i ka hapanui o ka Aha Ku hioa me na hana pili aupuoi, waihoia no ka helulielu elua. Helahelp mai ke la W X Houa uo ka wa uiua loa i ke kanawai ana i hi>o lsha mua mai ai, a oīai ao!e i nouhiia ma na olelo elua, nolaila ua hoihoi hou ia i.ka mea nana i lawe mai, a e heliihe la hoo ia i ka wa e pau ai i ka uuuhiia, Heluhela mai ka Loio Kuhiua uo ka paue a be lii "Wilimana ika nni ona da!a i ukuia eo tia loio i hoolimaliniaia uo kekahi man hihia nn koku'» 6na ma ka aoao o ke aupuui, oia hoi, i kela ame keia U>to like ola, ua hi'o' aku ka iiuīua , k.", $3160. Niuau ke alii Wiiiinaua, iua ua Ln#!ua ia ka h&ua e ka a ptn; i nku ai keia opau dala Pane oiai Va Knhina, na hhna i* koe nae kekahi mau dsl« īa Htrtw?ll i ufeu oaua ia aku nd na h«hia iho »ei o k 1 » poe kipi m* kela hHO o īuUi, N* W'aipoUaui be «»lelo Uooliolj) i $5.000 uo ka hoolako aua ui&i i ua holoholoua hoomake poualo o na kanu, waihoia a noouoo pa h me> ' ka bila kaūawai uo īa mea. < HooUha mai oJ M Horuer i> mai «na oia he bi!a kauawai e ho->po-uopouo ai i ke kuai aua o ua w*ioi)iji. H«2aheia uiai o Kauealii tio k* twa mua, ike o s|i \ na hora haoa a me ka uku haio-i ! hoi aawaeua o na haku a n>e ua kanw-il Na ke *ln Poa i $2,500 no ka h •n« ibm i na Hawaii mai Mat:naj dha~ ku inai, waiho ia nia ka psr" j Uooiah* mai o RicSard i kooa tuauao e lawe wa\ auu >na I\v» ekolu |u«u biU kauawhi. '

Hoolahn rr.ii! o Nawahi i lionu ru«r»ao e I»wb msi aui niM he mnu b;!a kaoawai no oa pi uwea a iuo ua wuioua [ kue i ke K-anawiii. liaua o ka la. Noi on>i ke'alii Mala e kapae in Da rula a e hooumka ia ka uuouoo niin ma biU fc«a«wai b<jlu 19, a xvi ap£»uo?« v Heluhela i« kaiiUa k <naw/<i m« kō poo a me na Pnukn, a hoomaka īa ka oooeoo Buh toa uh Paukn paknhi, Ma be noi, nn hoopanee ih kn iialp a nobo bon iuh ka hi ra 1:30. HalHwai ka hale, hapHĪ ia ka nōonoo ana ma na pauku pak«hi oka bila ka« uawai helu .19, "e hoouinua aua i na Komieina no ka nena poao a hoao ana e hoopeu i oa ponalo hooeaake mea kaka. Heluhelu ia kn pauku 1 « mnhope o kekahi mau hoololi, ua apeno ia. Heluhelu ia ka pauku2 o kabil«, noi i«t mai e Mrtrsden e ap;.>uoj hooloii m,ti ke 'lii Wiliaiana ma kekahi nakui— 'O na liio o ku «nu i na pr> mlo, elep.o a me na men hoopoino e ae, maluna uo ia o ka ona a muu ona paha naua ua mea kauu nel, a ua hiki uo hoi i ua ona nei a mau odh poha e huhuki k<\,ke ae i ua mau laaa nii'i nei." Ma keia wahi ui kue.ikaika loa mui o'Waipuilani, oiai ina pei/i oiai ina pe la e oi aku ana ka poino oke poe ilihnne, oiai ma ka apana o'u i kohoia mai ai he m»u ma'a ki-pe nonui kekahi a kekahi poe a o ko lakoo o!a*no ia, r iua e loaa ana ika eleao, o ka uliuki no pr.h;i i.\ <■ p:iU lo;i s al iila a ;-la o kaaa mai k« po'ioo. U? hoskftfea pa iaai o Paehaole d iike me keia iio. Heluhelu ia ka panku 3 a apono ia me kekuhi hooloii. Heluhelu īa ka pauku 4 a hooholo ia me ka hoololi ole, Heluhela in ka pauku 5 u hooholo ia me k» hoololi oie. Heluhelu ia ka pauku 6 a mahope o kekiihi hoololi a rae ktkahi pakūi, pa apoao 1«, • Helnhela ia ka paukii 7 a aponoia ma kekahi hoololi mai ka L jio Knhina mni. Helahelu ia ka pauka 8, a aponoia me kekahi mau hoololi uuku. Heluhelu ia kapauku 9 a me ka pa nku 10, hooholoia me ka hoololi oleia. Ma ke noi, oa heoholoia e kakau poe poe 1 ka bila. Ma ke noi aa hoopanee ka hale a noho hoa i ka hora 10 a m lulai 7.