Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 32, 9 August 1890 — HE EUE I KA HOOKAHULI KUMUKANAWAI. [ARTICLE]

HE EUE I KA HOOKAHULI KUMUKANAWAI.

1. Ma ka Pauku 4 o ke Kumukanawai e ku nei, ua kauoha maopopo ia na kanaka a pau o akoakoa malie e kuka-

kuka no ko lakou mau pono, a e noi aku ike Alii a i ka Ahaolelo e wehe i ko lakou mau pilikia.

Heaha ae uei na pouo o kekahj poe 0 kakou i pakaha īa e hoohalahala ai ? Heaha na pilikia e makemake nei e wehe ia mai? Ua lawe ia aoei ko kakou mau pono pili pda, e like me na kuleaoa ama, mana koho ba!ot<i, "ōhi aua i ua auhnu me ka uaua ole īa o ka pouo oka poa hookaa auhau? Ua aihue a hao w«le ia anei ko ke aupuni waihona e na liioa lawelawe o ke aupu--01 malalo o keia kumuliaLawai? Aolo auei he aupuni Moi kumukanawai keia e hke me koua kulana mai kinohi mai i ka wa i haawiia maiai ke kumukanawai mua ioa? līeaha ka pilikia? Hoike īa mai i ike pu aku kakoa, alaila hahai aku malalo o na kuhikuhi a ko kakou kanawai kumu. 2_-Ma ka Pauka 82 o ke Kumakanawai a kakou a pau i hoohiki ai e malama. ua kuhikuhi maopopo loa ia ke aianai kahi e hele ai e hoololi. Ui» hoolata la anei e hoololi e like me ia kuhikuhi? Ua noi aka anei kekahi poe o oukon i ka ahaolelo e hoololi māi e līke me ka mßkemake a hoole ia mai? Aole oukou i haha'pe'la, aka ke miakemake nei kekahi poe e pii ae ma ka lapa mann ole me ka ike ole i ka hopena awahia, Mai hahai aka ka lahui i na h«na hupo o ka la 30 poina ole o lulai, i make maa wale ai he ehika msu ola mafeamae. "E nihi ka hele i ka uka o Pana," mai pam i na manao alapuni i hookomokomo ia mai eka poe aloha ole īa Hawaii. O Hawaii nei mi keia moana akea. Mai hooni i ka mea i paa a i ikeia mai e ke ao holookoa. E malama ika inoa maikai, ao!e ka hoouluku noanao mo.' Ua makia paa loa ia ka noho aln' o Hawaii no Kalakaaa a me kana tdaa mamo; o ka ka lahoi hata ka polama aka aole ka hoomokuahana I mea e haonapele ai a nahaha. >

3. Aolo loa he kahua kahi e ka iho ai.'ka hookahuli kamukanawaii a i'.ole ia, e heomana ai piha ika Moi ma ke kahi kan&wai e kahea i Ahaelele hana kumukanawui ala lakou a hooko i na kuhikuhi ana a hoole ia mailaila mai. A i hooko ole oukoa, alaila ua like no ia me ka olelo ae, e hoopiha i ka īua pale o Kilaoea me ke aa i pio iho, aka aole nae e pio iki ana. Ua hoohiki o Kalakaaa ikala 6 o līilai, 1887, me keia mau olelo i kahakaha ia ma ka hopena oke k-iimnkanawai penei: "O wau o Kalakaua, Moi o ko Hawaii Pae Aiua, ke hoohiki nei Aa i mua o ke Akua Mana Loa e malama mau ī keia (1887) o ke Aupaui, a e hooponopono no Au ī ke Aupuni e like me ke kumukanawai," Ua eaki paa keia hoohiki aohe poo ,puaa e manalo ai. A iea i makemake kekahi poe e hoolilo ika Moi i mea hoino ia, alaila aobe helehole iwi e ae e like me lakou.

•1. No ka hookahali Euūoukaoawai. Ua maopopo aoei iba poe e kalekale D6i e hookahuli a hoopau ioa i ke komukauawai kona ano maoli ? Eia no kona ano, be bookahuli i ke aapani, he hookahe koko, a he hoolilo i ko kakou aina aloha i heana no na ino he nui a kaLou a pau i makemake o'e ai e ike. Mai manao kahihewa kakoo, e | like me kela huaku o ks p )e kipi i koImo ai iloko o ka pa alii i ka wanaao o ka la 30 o luUi, 1889 aohe poiuo e loaa mai aua m iluaa oko lakoa mau ola, aka i ka make ana o kekahi poe o laKou ia !s, oa pan aku ke koeoa i ka paeha hilii ahiki i ke uuku ioa ana. Pela uo keia h&ua hcK>kahuli kumukanawai e paipai īa mai nei. o ka paaai aku an§ no he mau ola e molia ia ana, Nolaila euakou e kau leo aka nei i ka poe i maopopo 010 03 hopena 0 keia hana e hoea mai ana. He mea nui ia makou ke ola c kekuhi kanaka oko makou ili hookahi e kupalu ia aua malalo o ua alakai hupo a hawnwa. A h«3 mea uui pu hoi 1 ko makou puuwai ka hopeoa 0 ko k&kou aīua aloha ia wa lupilikii, Malia paiia o hiki o!e ia k&kou ke Uooutalu iloko o ba wa ulupuui o ka bul»u, aka oia wa nie ka kekahi poe aloha ole ia llswsii e kuko nel e hiki mai maloDa o niwa nei, i hapai ai !Stoo! ka hau-i iuo puuwai eleele e kaili aku ai a pakaha s.e Iko n.awaii nei noUo aupuut kuokoa aus. Ko!at!a owai 0 oukou e na kaaakn H&waii oiaio e ake uei o hiki. iuas ka Sd uo Huwaii uei 0 lilo aku ai 1 kn poe pakah» ka hoomslu auH, a ojo ka uoho haku mai ? Ua pausho a kauea auei oe e ke kautka HawMi i ke k«kou uoho kuokoa aaa, a uokik 00 e maoewauewa nti i oia houaa uo kou hopoua ? Ea ! loa he aloha 00 i kou lahui » me kon alua ponoi, alaila ekn»e oe ilun» a e kea kwi ms n» auo a pao * kaomi aka *i

na noonoo hupo e ulu mai nei e hookahuli i ke kumukanawai, oia no hoi ka hookahuli aupuni. Maanei, ke waiho nei makou i ka makou keakea i na hoolala ana ma na ano a pau e hookahuli ai i ke kumuka. nawai a kakou i hoohiki pakahi ai e malama, a o ka mea i oi aku i keia, no ka ino mai ia. "O ka lohe ke ola, A o ke kuli ka make."