Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 33, 16 August 1890 — KA HOPENA O KA HAUNAELE MA KALAWAO [ARTICLE]

KA HOPENA O KA HAUNAELE MA KALAWAO

Mnmuli o ua iohe hoopioo i lawa ia moi o ka Lnna nui ona mai lepera o Molokai i ka Poaha i hala, no kekahi haunaele i ulu ae mawaena o na mai !epera a me ko lakou laua nui, a i hela !oa aku hoi a i ka hikiikii maoli ia ana 0 kaluna nui.me ke kaula, e ole wale no o komo ia e keakea e kekahi poe mai lepera āuo manao maikai, pakele ai ka pepehiia paha, nolaila aa malama iho ka Papa Ola i h*lawai noonoo i keia kulana hoohaōnaele o na mai lepera, a na hoe nna aka i ka Ilamuku a me 13 makai maluna o ke"Ki!auea Hou " i kela ahiahi Poalima maa, e kii loa i ka Lanakanawai Kalauokalani a lawe ee iaia i Kalaopapa e hooko!okolo ai i ka poe hoohaunaele. Eia ke kumu i ulu mai ai o ka haanaele mawaena o na mai lepera a me ka luna nui T E Evans : Mamna iho nei, e noho ana kekahi mau keiki malalo o ka malu o ke Kahonapule Kato iika mi KalaWao. I ka wa a ka hapanui o ke komit9 ahaolelo i holo aku nei 1 Kalawao, ua hoohalahala mai la imaa o ke komile kekahi helona o keia poe keiki nunui iiiai ka 14 makahiki pii Bku ilunB, no ko lakou haawi ole ia i k a ''bila alualu," oia hoi ka bi!a e loaa ai ka haawina lole o na mai Ua ninau ia aku lakou ina paha aole ō lakoa haawiia ika lole e ke aopuni. Ua paoe mai lakou, i kekahi wā, ua lawa ole ka lole e haawi ia ana ia lakoo, no ka mea oa hoohalikeia ko lakou haawina lole me ko na keiki liilii loa, a i kekahi wa. he lawa pono no. Me he mea Ia na pane ia aku paha lakou, aole e īoaa ka bila alaalu aia wale no a haalele lakoo

i ka nobo ana malalo o ke Kahonapule Khlolika, puka īwaho a uoho maloko o ka hale oka Papa Ola. Mahopa o ka hoi nna mai o ke komite» na hookahae kn maoao haalele o keia poe keiki iloko o lakou iho, a nolaila me he mea la aa hoike aku keia poe keiki i ko lakoa manao i ke Kahanapale Katolika, a mawaena o ko lakoa kamakamailio ana aa hoopaka mai la ke Kahaua i kona manao aole ona makemake e ike i ko lakoa maa maka ma Kalawao, NoUila, me ka hoolohe ole i kana kamaillo, aa haalele lakoa i ko lakoa kalaoa mna h oa hoi i waho e like me na mai e ae a nobo maloko o kekahi hale oka Papa Ola eka ana ma Kalawao. I ka lobe ana o ka lana nai, aa kii mai oii». i keia poe e hoi i Kalaapapa e roho ai. Ua hoole keia poe, no ka mea, aole lakoa i makaokaa ma ka noho kaokoa loa ana ma kahi malihini, oiai ina ma Kalawao ; e noho ai kahi i noi na hoaloha, e loaa; ana ia lekoa na bola a me na i>a mai | na hoaloha mai no keia wa makaukaa ' ole, Ua hoole loa ka lana nai, a oa 1 kaaoha oia i na kamana e wawahi i ka hale kahi a lakoa e noho m&lihini A ia wa, i lalaa lima ai keia poe keiki he 22 ka nai i ka lana nai, hauhoa iaia i ke kanla me ka manao e hoopaa iaia pela ahiki ika lawe aua iaia i Honolala. TJa komo o Rev. E S Timoteo e keakea i keia haūa a wēhewehe ia ai n» kaula e paa ana i ka haole. Ua hoi uiai nei ka liamuka Hopkioa « me 6 o koua puali makai i ka po Poa kahi nei malana o ke " Kilaaea Hoa " mai katia haakai imi pono ī ke kuinu 0 ka haaoaele o na mai lepera ma Kalawao, Oke kaaiu oka haunaele, ua like no ia me ka makoo i hoike aku ai malana ae nei o keia maoao. He 29 ka ddi oba poe i komo iloko o keia haanaele, he 14 o lakoo i hopuia ma ua palauala hopu, a o nai aku he kamalii wale no, a» hookua ia. I ka la 11 nei o ua Uookolokolo ;a keia poe i mua o lanakanawai Kalaao | kalani ma Kalaupapa no ka hewa hakaka me hoeha ia T E ka Loaa aui. Ua p«u lakou a pau i ka ahewa ! la, a ua kau ia bh hoopai like ole malona o lakou. He 6 oae o keia poa | hpohaunnele i hoapai oolea ia oia ua | alakai, a ua Uwe i& mai iakou i Hooo- | lulu nei, o ke koeua aku, e haua oo U- | kou iko lakou uiau hoopai ma ke pa ī uala&u. Ua hoouoho aku ka Ilamuku 1 6 o kona puah makai } Kalaupap* me |kft L«na nui.

Ma ko k« Ilamuku uiu!iD{o*u mawaeoa o kekaUi poe t nt hoike aiai lakoa, «olie o Ukyu sbews i k& iuua mii, ā u« malaaia poaa U uo Uoi Ukoa,