Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 41, 11 October 1890 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

0 Waila ka iooa c ka mokoahi hon loa. Aia ka mai ona akea ke lanlaha la toa Waihee, Maai. Ika Poakahi nei ka noho atii oka halawai makahiki o k® Ahahai Mahiko ma Honolula nei. Ke olelo ia mai nei, e hoololohe ana ka Ahaolelo a hauoli pa ma ka la hanau o ka Moi i Novemat>a 16 aenei, Ooa hni kinipopo e paani ana ma ke kahaa o Makiki i ka hora 3:30 anina la o keia Poaono nei o Knnawai me Halekoa. He ike alii ka ke a me na aliimoku lapana o ka moka kaaa Imepenela lap&na ma ke awakea Poakola neī maloko o Hale&lii lolani. Pakeie mai paa i ke ahi ka hale noho o Mr. W. S . Wond i ke aamoe Poa» 2aa nei, e ole ka ike eia aoa. He ahi i keia na ke kalohe; j O Mt. F. J, Teeta (Hoke) ke kokna j nei i ka Maheleolelo no ka aha kinre o | keia kao, oiai ka Maheleolelo W. L. Wileoi e paa ana i ka ahaolelo. A ka Poakahi, la 27 o Okatoba nei, e ninaninau ia ai ka poe nonoi laikini loio ma Aliiolani Hnle, E nana ae i ka hoolaha malalo o ke poo Ma Ke Kaaoha. Ma ka hooknkn kinipopo a na hoi Pa Lio me ko Kunawai i ka anina la Poaono i hala, ma Ewa, na ka hni mua ka eo, oia lie 13 a lakon pani i ko Konawai he 3. Ua hiki aka i kelo na aoao o ka fcake "Ke Kuhikuhi o ke kanaka Hawaii aMr J. M. Poepoe 1 unuhi ai ina olelo hooholo o ka Aha Kiekie, i paa i ka hoonoho a paiia. Ua hooholo ia ma ka helehela alna i ka Poakola oei, ka bila e hoopaa ana 1 na Inna anpuni aie i kekahi poe, a na kaaoha ia e kakaa poepoe a helnheln akola ma ka Poalaa aeeei.

Ke koho nei na keiki hoehoe waapa o ka aapo, aole e emi malalo oka 15,000.000 ka Bi!a Haawina a ka Ahaolelo o 1890 e hoonaanua nei i ka haawi. Pela io anei ena eolooa ?

Pehea la e noii ole mai nei ka Ilamaku i ka lalawai malu honlnnlo kipi i malamaia ma ka po Poakahi aka nei ma keia knlanakanhale ? He iwi hiio anei keia hana no ka mana hoomala ?

ī ke ahi&hi Poakahi aka nei, i hoomaka ai e ala Eiai ka ahahai opiopio o Kaumakapili ma ka akoakoa ana mai o na hoa he 32 ma ka halawai i malamaia ma ka hale halawai o Holokahana.

E hoomaha ana ka mokaahi Kinaa no keia mau hebedoma aku eha aoi paha, no ka hana hoa ana i kona maa palapu. Nolaila ua pani ka mokaahi hou loa Waila. ma kona wahi i ka Poaiaa aku neī hora 2 p m.

He hoopaapaa loihi ko ka ha!e ahaoleloi ka Poakahi nei no ka olelo hooholo a Hon. J. Nawahī. e hookaawale ia 1 $48.000 no ka Laina Mokaahi o S3n Diego. Da rala ka noho, aa halaha ka oleio hooholo mawaho o n& rula.

Meloko oka Haiemaī Moīwahiue i ka ia 7 aka nei o keia malama, qa haU aku jka make o Mr. J L Yoxic{» i ke o koDa mau mnknhikl, a ūr w»ibo iho m«hope o&l, he wahioe « a>e 9 maū keiki. He h«oa noho ho K«na oiea i ik«.

K.e uiabetuate ueī ka Gou, C. E* Bisbop e haawi i lIO.WO uo waiUoiiā o ke Kula Haeai o Hilo, ke hookapa ia a loaa he $10.000 mawaho ae o keiia pua dala e iaauao uei e makaiia. Uaaiauia mai uei Uoi ka yuuwsl o keia alii o kiikou. O wai ao ko«?

ahaaina aloha ka Mr. WaUt>r Hni i haawi ;ii ma kona hāle noho ma Alanui M"oi, i na !ma lawelawe hoa a me ko ka ws i hn?a o ka nnpepa Bu!!e--tio, no ka mea, aa waiho aka oi# Ika ooho on« &oa no ka papa pai Pullelio, tna Hlo aku ma ke kuai i kekahi ive hon

He lawe olelo paha, he iealea kamailio paba; e lawe ia mai ana mahope iho oka paa ana o ka bi!a haawina i ka hcluhe!a akola ia ka olelo hoohoio hilioai 019 i na knhina. ■

Ua hookuu ia ka hihia powa o nakeiki o Ewa i ka Poalima nei e ke kiar9 Hawaii, mahope o ka noho ana o ka aha e hoolohe i ka hihia no elaa la. O Hon C Brown ka loio o ka poe i hookaaia

Ua hoole ka ahaolelo i ka .Poaha nei i ka uka ana aka i ke koi $4.000 a oi a Mr. T W Rawlins o Leleo aenoi, oia na lilo no ka hoemi ana iho i kona hale poheku eku nei aia ka aoao mauka o ke alauui, a haahaa iho e like me ka iiiwai oke aUnm i keia wa.

Ua hookuene hoa aenei ke Aupani ma ka mahelehele ana, 1 iwakalna knmamalima maa pa hale hou ma ka ihona hema oka pun 0 Puowaina, no ka poe makemake pa hale, a e make ana ka pa hookahi mai ka #175 aku ahiki i ka $500 oka pa, e like me ka nui a me Ka waiho ana o kō aiiia.

Ua kukula ae kekahi keiki Hawaii nona ka inoa, J Kamaukoli, i wahi kee na hana nmeke laaa nona, ma ka aoao ma Waikiki iho 0 ka laakini o Kaumakapili Ua hiki iaia ke hana a paa na umeke laaa nahaha, a he hiki no hoi iaia ke hoohihuhinu, a aa hiki no hoi iaia ke hana i na puniu, i umeke.

E bia la ana kh Paali Pahi Ohe Hawaii ilalo oManana i kaei anina la no ka haakai ho)o kaa ahi lealea ilalo o Ewa ame ka hookaakaolele ana i ka wa e malama ia ai ka hookahakaha holo kaa huila kahi hehi wawae e Mr M&ltby maloko oka halaa akoa e ka nei ma ka pohai ulalaau o Reraooa.

Ua kaulana loa ma na kauhale o Apua aenei, iloko oka wa e paio ana ke kane me kana wahine, ka paka ana a« nko laua ao ika anaana e kanhihi ana kekahi maluna o kekahi ahiki i ka lohe laala loa ia ana 'e na mea a pau. Hilahila maoli iha he oiaio ka hele ma keia hana lapuwale.

Ma na koho a na Halekaai"Laaa Lapaau elua oke kulanakauhale nei no ka hoolako ana aka īka Papa Ola me na laau lapaau, ua hlo ka hoolako ana ia H. Hollister & Co., no ka haīna he $3.006.30, oiai boi oEa BecBon, Smith & Co. koho, he 53,091.13. Kokoke no e pai a ptaī, oiai he maa haneri na mea liilii i kakauia ai.

Mamoli oka liolia o na komite !ahui e hoi aka i na wahi kahi o lakoa i iiele mai ai, i maaao ai ka maha o ka haoai ana i kela poe palaaalelo o ka hoololohe ana iho nei e anee ai. No ka mea, ua loheia mai na na pake a me na kanaka kakaikahi i hooknpn dali ma ka hookikina maoli ia akn me n<i maka keleawe i loaa ai ke ola o ka noho ana iho nei.

Ua ninau ia ka Luna Hocponcjfono hoa o ka nupepa Bulletin e kekam mea kakau ma kona mau kolama i ka Poakola nei, "heaha Ia kana mea i hana ai no ka pomaikai o Hawaii nei ?" "Ua puka mai keia nioau mai na olelo hoinoino mai a ua uapepa la iaß9v, S.E. Bishop ka Lana Hooponopoo o ka napepa "The Frieod, ka napspa puke malama kahiko loa ma Hawaii nei.

Aia maloko oka halaa o Manana i Ewa, ka hookahakaha holo kaa huila kahi hehi wawae aMr Ma!tby i ka auiua la Poaoao nei, oo ka uka he 50 keneti wale uo pau pa ka uku kaa ahi no ka holo aua aku a me ka hoi aua mai a-me ka uaua ana i ka holo kaa huila kahi. Oka hcra 2:30 auina la ka haakai kaa emi e ho'o ai. He maii haneri ia e linliu mai nei no ka holo ilaila, i

M« ka nnakai mui loa a ka naokuah! Waila. i uiau aku ai i ka hora Poalaa, no na awa ma Maui a me Hawaii ake Kiuau i haulani iho ne ? , i kau aku ai ke kahu Kula Kumu Mr. John A, Moore 00 ka makaikai aua i ua kula 0 Waiaken, Haahoo, Papaikou, Ooomea, Houomu, Hakalaa. Pohakupu ka, Laupaheehoe a me Okala. E hakilp ana oia mai ka U 13 aku o Okatobk nei ahiki ika\& 7 0 Novemab* ma ia mnu kuU. !

a I>. Kaooho o Ksmaote K«ls s i koia i ike iho ai mston i ts hoopsn ii an« o kt> kslko o ta spuUH o ka tmia. Ao!e boi i hookoha hou ih i kdto tua i& Kokila, wahi a ke auo uui o ka pakpalā, aa lilo ka la i?-.b - ti i U lua'uhia ole lojā malaila, s n.i lilo ka hspa mn o ua k&naka ms ka ho-n pīpī, ma p* ki kipa le&H 1 » n,i n& haole a ls uiahiai uo b» pnko, a e kouo ms; snn s ka Loio Kuhiu» o iiaua i koia paUlAs ma ko »oao, '

I be awakea o ka la 4 o keia mahina, * aa kn mai ma kela Bwa, ka mokaahi kana lapana hoomaamaa haamāOß holo moßna "Īankoha-Kan" mai Aosetaralia mei. Mahope o kona hookaene pono ana ae iaia iho ma ka lalani moka kaaa, ua haawi mai la oia i na kipu aloha ana i ka ha#" Hawaii, a i kakai pa ia aka e ko ka aina nei batari. O ka moka kaua lapana hoomaamaa hanmana "TBakt»ba" ika mai ai * ka Poaono i hale, mai A«setaratia mai, aa ka maa no oia i Honolala noi i ka malama o Meij 1888, a o kona nūi, he 1978 mau tona, Eka ana oia maanei no ke anahulu a oi'iki. '

Ua noi aku neī na kahu waiwai o ka Ekaleaia Bihopa ō Honolnla nei, lakoa na inoa T May, M P Bobinson, H W Mist, G S Harr;s a me T R Walker, i ka Aha Kiekie ma ka hoopii mandamns e kue ana i ka o Hoūoiuiu. Ee oleio nei ka hoopii, o ka Bihopa. oia ka Peresidena o ka 4.ha Kaba Waiwai o ka Ekaleeia Eihopa, a o kana hana pono ke kahea i halawai, oiai ma ka la 28 o AaAate ua noi aka lakoa iaia ma ka palapala e k&hea i halawai no ka noonoo afia e hoonee i ka hale laaa e ka nei malana'o ka aina o ki waiwai ekaleeia, aka aole nae oia i ae iki, Nolaiia e noho ana ka aha e hoolohe x keia hihii ma ka la 20 o keia malama i mna o k& Lanakanawai Kiekie. • ;■

Waliinepee, Koolaa, Maai, Oct. 2,— Ua make ma kahawai o Halehako, i ka po Poalima aao ae Poaono, o Keawe (k.)' Nolaila, ua nui na hoaloha i hele aka e ike i kona kino. Eia nae ka mea apiki, i ka wa e hoomakaukau : ana ds mea a paa e kana akn iaia, e | hoomaka ae ana o Keawe e oli mailoko ;ae o keīa make nai. A pao konaoli aua, ua ola loa ae la oia a hoi e like me ka wa mamua. Ma Keanae, Koolaa, ua make iho la o Paahao (w.) Ua he le ka uhaoe uoai ke kino aku a ua pau ka hana. Holaila. ua hahae ia kona kapa e komo ana a hookomo ia ona lole hou; a iloko o ka wa e hookomo ia nei, aa ola hoa ae ia oia a ola loa. Nai ke kupanaha o keia maa la e nee Hei. W. H. Kilama.