Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 45, 8 November 1890 — HE MANAO AKEA. [ARTICLE]

HE MANAO AKEA.

O keia mena i hoom&ma ws, ka lima o ka Moi, aole no ia be maaa waiwai o'e, oiai aia wale no ka haule oia mana mamuli o ka lenskila &»a o ke koho a elaa hapeikolu o na hoa o ka Ahaolelo, a o ka loaa ana o l elua hapakoin he mea pohihihi no i«, o like me ia i ike ia ai i ka 1888. Ua hoomaopopo no hoi ke komukaiihwai o 1887 i fca piiikia o keia aioa mnmuli o ka holopepa ia aoa na»i e ca pake, nosazla ua ake&kea ia lakou laa) ka loaa ana he mana koho balcta ia lakoa. Ma na eno e ae a pau, mawaho ee hoi o na mea i hcakt koia ae la ua e&eane like loa no me ko ke kumukanawai o 1864. O kela a me keia mea helahelu noonoo naauao a mekemake io maoli hoi i ka ewaewa ole. e olelo ana co oia ua oi ae ka eene-iLi-k&pu o ka malama i& ana o na pono o na meß a pau i keia i ko na wa i hala ae nei, a na pono maoli keia kumukenawai. O kona apo noia ana e na kaneka, ma ke ano nui ua ?kaka loa ia mamuli o ke koho baiota ana kuikawa eea o 1887, elua mahina a oi mohope iho o koDa wa i kukalaia ai ua ku he Ahaoklo i kohoia wamali o keia kumakeeKWai. ; Abo, iua kaiīoa e mākaikai aua 1 ka' kulaea o ka hooponoponoia ana o ke! aupuni m&i ka wa mai o hookaholl aapnnī, e īke ana ktkou ua hoo kele io ia no ke anpani ma ko kulena ai pakiko a hoopono hoi t a ma na walii a pau o ka aiūa na wehaa ia nn kumawaiwai oui o kakou, mamuh no hoi 0 ke akahelo o ka hoekeleia i na. Ua uui no hoi ne loaa auhau i loaa maī, me kahookaulele hou o'e ia aua iho, he mau haewe hou maluoa o ka mea 1 oi aka kana loaa i ko ka wa mamua ae. Mni ka wa i akekuu aī ka ooloku o 3887, a moe mti iho, ua ikea ka pii m&huahua ana o ku ho!o mua mawaeua o ka Jahm, a u* malie maoli hoi ka lana ona o ka mnnao no ka mtkU ana aka o keia kuUna holomaa aia oae lioī ua hoohakui ia aku la ia aiea a ka'ulua iki īa, e kela waUi Uau« hupo o kn la 30 o lulai, ISB7. Akn mahope mhi hoi o ke kiiu ho balota 0 1890, a o ka oi loa ako nae i ka wa i heaia ia mai ai na keho e hi okahuli 1 ke komuk(tnfewei o ka aiea, mahope iho o ka noho hna o ka Ah>ui!efr. \v\ loohia iho !a malnna o ko kakoij ho! > aaua ma n» oihnn» owhiwai he īiui A le !or e !u ihina'po? mea J«I» iloko nei o ks sius i ka lakou mau di!a, ke o!e e n>»op6iv , > Ukon ke kul*u« m«u aku o ka aistr,bia « uio ta poao mnlalo o ks hooponopeuo m> puui kume«viUBwai aeh p !ike wo ko kakou e ke ooi i kd«, loa »o!e e ko-

kna tnai keia poe maa dala ma ka hoala ia ana ae ō hana kuloko, alail», o na poe ilihune aoanei ke pilihia ana ao ka lo&a ole o kahi haua. n»qa mai kakoa, ma ke auo kuma, hoohalike Ike Aianui'Kaa Ahi o Oahu oei. Aole loa"e hiki aoa keia h»na ke hoopeeia aku ke ioua ole mai ke dala i hiki ako i ka miliooa hookahi a oi aku I hoopaa ia ma oaa booa la. Aoie e loao mai ke dala, aia wāle no a ike na poe mea dala e palekana aoa ka lakou iōaa dala a e hulomua ana hoi ka liana e lu ia mai ai ka iakoa mau dala. A o keia mau mea, aole no he mau mea e ae e lohb mai si, o ka eaaluhia a me ka no hoaa pooo wale no oka aina. Ua ike lea no o Mr, Busb, Mr. Wilikoki a me ua wahi haole kakaikahi e uluko noi nei e loaa ona kumokanawai hoq 5 aole no e loaa ana ia e na kaoaka Ha waii na pono hou aku. Aole no lakou i makemake e loaa ia oukoo e na kanaka Hawaii na pono i oi aka i ko na ponp i loaa ia oukou i keia wa. Ua hoike o Wilikoki imua o ke kiure i koua wa i hookolokoloia ai, ua makemake oia e hoihoi hou aka i ka Moi i na uiaua i laweia mai i)ia mai. A ma pela, alaila aole ia no ko oukou pono e na kanakaHawaii, aka, no ko oakoo pono ole no ia, Iloko ona mahini he nui i hala ae nei, aa hooalaia na manao e inaina makawelawela ai eukou 1 na keiki ana miaionan. Ua heinoia lakou ena poe ino a kulana maka-ala ole, he poe enemi na kelki ana misionari no na kanaka Hawaii, aka, nana ana no nae ke kanaka naauao ma na ( hana ake kanaka. Nolaila e hookauiike hoi kakou 1 na hana a kela poe kauaka e hoino nei ī na keiki a na misionari. E nioau kakou! heaha hoi na hana a Buki, Wilikoki, Akepoka, Johnstone a me kekahi poē e ae i like me ' lakou, i ikeia ai he mau hoaloha lakou 'no na kanaka ? Heaha hoi na hana a pau a Kf kina, Kamika Damon, Jones, Kini, Balauwina, Hikikoki, Kaiki, Wilikoki, Oooke, Hall, Kauhane owau ih.o no hoi ame kekahi poe eae e ikeia ai he poe eneaii ka makou i na kaneka ? £ ku mei ana ks kanaka hoopono io maoli a pane mai. aohe hana a ka poe hope i hoikeia ae la i hana ai, e ikeia ai ke aloha ole i na kanaka. Aole o makou makemake ina hana hoouloku, aka, o ka maluhia ko makou makemake. lua he mea e pono ai ke hoololiia ke kamakanawai, elaila, e hana ia oo ia haaa ms ke alaaai palolei ame ke akahele, i ole ai e hiki ke oleloia ua noonoo pupuahulu ia a kupono ole ua mau hoololi la, He mēa pono ke hooloheia ea 01010 naauao i hoopukaia e Kauhane iloko o ka Aliaolelo, peia oo hoi me na olelo kuonoono a Paehaole, Kahooktno, Waipuilani ame kekahi poe e ae, aole hoi me ka pupuahulu, aka e hele no me ke akahele, oiai hoi aohe mau hewa kolipoiipo msoli eku nei i keia wa e manalo ai nei mea he hoala ana mai i ka heokahuli aupuni maoli. W R Kakela.