Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 48, 29 November 1890 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

po ke anaina keaka hui e haa wi ai i ko lakon knlin hoakaaka maloko o ka Hale Mele Hoa. Kakahe nui ae ana i ike pono.

Ua koho ie o Mr. J A Hasgiogec, Kakauoleio nui o ke Keeua Kalaiaina, Notari no ka Le hulehu no ka mokapuni holookoa o Oaha nei.

Aole i pan ka makeiuake o Kakela r me Koke i na tini aila mahu i pau !ra aila, eia no ke koi mai nei o ka nqi aka « ko ai ka makemeke.

Ma ka la 22 o keia mnlama, ua hoohoiia tna ka ber;ia maemae o ka mare e ka Bev. W M Kalaiwaa. o Liooa Kalaiwaa (k) me Kamaka Sambo (w.) Ua haale kekahi lapana ma "Waimea, Hi.wuii, u)&iiuiia iho o kona lio a make loa īkn ia 15 o Novemaba nei. Mai K&laeeha mai kona holo ana mai ia la uo. Aole ī ka ae ka moknahi Farallr n i Hilo i keia msu la aka nef, a he kea ako ka naoki oko Hilo poe kalepa i ka hanleule ona mānawa ku o_ia mokoaLi. Ua hookohuia o Mr. Wr»y Tnylor, hanu mea hoa oka nupepa n&mu P C Advertīstr. ī Knkauolelo no k* Papa Honpae O k» eka makabiki oih wahi, he $1.800 e nakeke mai ana ! He hebedoma oi loa kela o na Ia noho wale o na lana aupuni o Honolulu nei, koe ka oihana leta a me na makai, E pa-u maU ana lakou a haīi ka makahiki. He elua ame hapa na Ia noho waīe ! Ua hala aku ka Waila i ka hora 5 |o ke ahiahi Poalu» nai, no na awa o Kahului a me Haua ma kana hnakai mua loa ma ia mao kapak&i. O kona maa awa m&u aku la ia e holo &i ma keia mua aku. , — . _ Ua paa mai ika hopaia e kapena mnkai i ka Poaha nei, he 12 pake pili | waiwai o Ho&olula nei, a ua pao aku i; ka bela ia ma ke §50 pekalu, a « lioo; kolokolo ia ana lakoa i maa o ka Aha Hoomalu. Eia na leta a me na napep a ka Hale Leta o Honolaln nei i hoonna aku aj ma ka moku kaaa AaSerica Charleston oka aaiua la Poalaa nei, no Kaleponi he 1598 mau leta A 924. mau nupepa, 43 leta kuniia a me 28 pnolo hale leta.

Mai ba la 1 aka o Dekemaba aeaei, e bcokobai» aka ai keia poe malalo liio i mau aiiikoa no ka Paaii Kiai Kino oka Moi.penei: Kapena, JH KaSalewai; Latanela Ekahi, E K Lilikalaui; Luianela Eiaa, Waiau J Eeai}''.

I f keia Poaono, bor» 2 p m, ma ke kalanakauhale Momi o e kuai kuda!a aku ai o Mr. J. F. Morgao i ua pa hale ama lehulehu i mahelehele ia ma Maoana. E haaleie ana he kaa »hi ia Manana ika hora 230 p m, a hoi mai i Honolnlu nei, i loaa ai ka wa kiūipopo o Makiki.

Ua loaa aku ia Kapena Tripp, he 35 mau hapaiua tioi- opiama i ka auioa la Poaono i hala, maluua oka moku pea Pwli. Ua huna la ua waiwai paehewa uei uiaiaio ae o ka palekai, i maaiahi ai ka hooleie aua i uka nei ke loaa ka wa pouo. Lani uiHoli ke kapeua !

Ke wawaia 'la f Koolaupoko ae nei, oR. W. Wi!cox SDa ka Luna Nui a heohana no na paabana, no ka luawai o aka ae pei o Nonaou a me ke alanui pal! o Nuiiaoo. A Puaono ae nei ka e Jho ai oia i Koolau e ohi ai i poe kaua ka haoa oo oa mau haoa la; aka, ke haohao oei oae ka Pae&ina* tna kahi hea la e hiki ai ia R. W. Wilcox e la welawe ai ia haaa; maloko oka pauku 30 o ke Kumukaoawai ua maopopo loa tr»oa o Uwohwo i kalil h&u® pun?, h& ?aQamBkft*iß«Qa c!s t 1a ws a psn ua makahlki e?ua u koaa !kobit ia aoa,

Ma ka helu kaoaoa o America Haipois i malamam i ka la 1 o luae o keia makahiki, aa hiki aku ka heiuna kanaka i k& 62.480,054, aa koe nae na ili keokao ma In(lĪKa Tnntori; na Ilikini ma ua wabi ake aupuai i hookaawale ai a me na Ilikioi ma Alaaka.

Ē haawi aua na Kahu "Waiwai o ka Hple Luina, he e!na man makana, oia> he $ 100 no ka mna, ahe f25 no ka laa oo na kii hale oi o ka maikai o ka hooiaia aoa e kukulu ia aku ai ua hale nei. Ua hiki ka haina ona dala no ke kakalu ana i keia hale i ka Sl5-000 i keia wa. Ua hele ka a i o ke kumo puhi ohe Berger iaia i pii aku ai i ke alnpii o ka Aufltralia oka Poaiima i hala no ka holo i Kapalakiko, a neanou ina iei a kana mau keikl panahele i pupnhi aka ai iaia. A iaia i keehi aku ike alapii, ua hone aka la na leo o kana māu pa naheie i kelamele kauiana "'Aloha oe,"

Mamuli o ka nni o na hnna hob o ka Malulani 1 kela mau la aku eei, nolaila ua panee mai kona holo mai ka Poalua mai o keia pale a hoea loa 1 ka hora 10 oka Poaha nei, akahi no ia a holo aka. Ua hala e aka no nae ka Waiale &le i Kau i ka Poakahi aku nei, e nini poi wai aku iko Kau poe, me na leta a me na napepa.

Ua hookai ke kaa ohna alaooi hao heio 15 o fee ala o Nuuaeu me ke kaa waī o ka hui aiahao, i fc& aoiua ia bati 1 ha|a maaka iki iho o Peleui», & qb otepe ia ke kaa ohaa heln 15 mawa ho o ke «lahao, e ke ha 'tai, O ¥ kamo, oka lawa ole o ka ikaika o ka mea hoopupn huiia kaa wai. Pomaikai aole ola i poino.

Ua hooona akn ka Bnro Leta o Honolnla nei ma ka mokaahi "Außtralia" oka aaina la Poalima i hala, ia 5.737 mau lets a aie 2.566 mau Ina e huiia me ka Alameda mau leta Le 8 408 ame na napepa he 1.489, alaila ua hiki aku ka hoina ona leta i hoonnaia i ko na aina e i keia malama, i ka 14.145 a me 4.055 nupepa.

He la kipu pololei hooknku no na lala o ka Hni Union o Wailoka ena ko lakoa kahua cgta Kahului, ka lakou ka laia okola 15 o NoTemab» i hala, He 22 ka nni oka poe i koeao i ka hooku kn ma ka umi kf aoa aka mea hoōka hi; He eha poe kiekie ma ke ki āha, oia he hookahi 38, hookahi 37 a me elna 36. O fca mea haahaa loa, he 16,

Ua mahui mai makou, e waiho afeu ana ke " koa kaulana okala 30 o lalai, 1890, " I kooa kulaoa kapena no ka Pūah Koa Kiai Kino o ka Moi, ma ka la hope o keia malama. O ke kumu mamuli ona hoolohloli i manaoia e hoohaahaa īho i kona kulana e noho, sei i keia wa. He kumo knpono anei keia oka hoopau ana ike kanaka kapono e Mr. Kahina Kaua ?

Ua aihue ia mai ka hale moe aka o Mr. Frank M Black, he paahana no ka £Lui AUhao o Oahu, ma ka auina !a Poalima i hale, Novetnßba 21, he eloa hanen ma ke d«la maoli ame $1.800 ma na waiwai makamae, e like me 2 w«ti gata, 3 komo lima daimana, he paa apo lima wahine, he komo lima moni, he 2 pihi palima, 5 pihi palule daīmana, he paa gala pepeiao nae ke pioe a me ketcahi maa mea e aku. Ua pahaiahia paoa ka aibue ma ka "Australia" • i

Ma ka Poaono i hsle, Nov6toaba!22 t 1890, ua kii mai ia oa lim» menemeue ole o k» make ia Kawika, ke keiki eīoa a Mainalalu (k) me Kelulaaahi ma ko laua wahi aoho ma O ka ntji o koea mau la o ola io6 ma keia ao ieea, he 1? makahlk?, 10 lama a 29 U. Pela paha iko ai k* olelo a ka Bnke Nni, Kana isō i haiwl mai, a N»na no ī !awe sko. Merfa makoa V hoouele ia i ke koiki ko tn akou n yn ana. John Stmoa. 1 ■

He paiua ka ko alii ka Moi i haawi ai I ke kakaUiaka Sa,baU uei aialoko o HaleaHi lokni, uo ka liauoliHuo o Mr, a nie Mrs AHiwl Fovflei Eu k« poe i luakaha so U papaai īa u* Hlii oh Moi, h iu<? Roq Mre Keamauu, Mr a oieMw Mi&a lue?. MiiW Hoo. G W M«.clarkne, Mr T Fowlor» J W l\obertson a me lWbei'mMi. H&iiopo o i» i>»a au» qka p«iu« ( u* U3»ka>n» ftku n» Moi ī<i Mr». Fowler iue ka lei hulu mamo uia ,kē auo Ue makaua uuro.

Ee haaoli makehewa nei o Ailaaoe Baki, ika hoopau la o kahi poe mai ka oihana aapaoi Be, a owai ana ia ma ia mau mik&lna 1 bakshaka. O ka mea i akaka ia makoa» be pau keia ma hioa, oJK ke pani ma ia hakahaka, Loa nona keia hauoii o Aiiuene, alalia, aa makehewa los.

I ka ta 14 o Novemaba nei, mawaena oka hora same 6 ahiahi, aa lilo aka o B»ma«ia Kamaka ika wai ma Kuanae, me kona holoholona no. Ua pakele mai kona ola, mamuli o kona ku aoa i ka papnka ōui Iwaena kona o ke kahawai- Ua lilo aku kona lio ahiki iloko oke bai, » na iialu o ka moana i «ialewa aka iua holoholona Ia a pae ma ka iliiii.

E haawi aoa ko Hooolalu nei Paaii Eeaka Hai i anaina lealea keaka, maloko ok* Hale Mete hou, i keia po Poaono no. Aia ma ia Janaina e mamaeai na lwi aoao i ka uā me o ka akaaka haalou no ka nui o oa mea leaiea a hoakaaka e kau pau īa mai ana ī ke anaina. E beie nui ee e ike no oo kou iho» he makehewa ka lohe pepeiao a moni wale aku ka haae i ka hai baa jtoO mai. Eiae ka lakoa e oielo hoola ha ke paka aku nei ma ka pepa o keia la. ■ ■ . ■

O ka poe e holo eko ana i Ewa i keia Poaooo, a hoi mai ma ke kaa o kft bora 2:30 e haalale aoa ia Manana, e loaa DO ke kaa hoki Jio o ka Hui A!»hao Oawaii, e kali ana ma kahi o na hookoi ana oke uUhno m«kai iho o ka īlale Keaka Pake, oo ka ' halihali aka ika pee makaikal kioipopom& ma Makiki ia aaioa la Poaouo. Nolaila o ka poe e holo aua i ka naua kuai pahale o Maoanai e hiki ana no lakoo i ke kahoa kinipodQ i ka wa e hoomaka aikapaani.

I ka !a 8 o Novemeba nei, ma kekulanakauhale o Eapalakiko, na hata aku' la i ka make o Arthar C Tarton, i ka 23 maknhiki ame 9 malnma o kobā' oīa ana. O Lahaina i Mani koQ4 one' hānaii, aka na make oia mai ka mai i' loaa iaia ma Seattle. Ma ka la 10 mai, aa kann ia kona kino knpapao' iloko oka ilina o ka poe Hai Mala. 0 na hapai paha o kooa hoolewa, o G "F Wilder, S MoDßarrbtj I Dowsett Jr, *W Htlt, W H Aldrieh a me P Eato]i, he poa keiki Hawaii nae wale 1 no. '

I ka hora 3 auina la SBbati i hsl» xta ka mai ka moknahi Zealandia ma ma keia awa, iloko o 7 la holo a me 21 hora mai Kapalakiko mai, me 45 ohua kapena, 39 ohoa oneki ame 304 tona nkBna. Ua apa loa ia oia mamnli o' ka hapakae o kona ehegini mahu ika wa inoino oka moana. Ma ka hora 3 wanaao Po&kāhi mai, ua holo loa ake' oia no na Panalaan o ka Hema, me - - i 51 ohna kapena, 46 oneki a me 840j tona nkana mai Kapalakiko loa mai.' Mamna o kona holo ana ako i ka Hema oa hooili iho oia maanei he haueri tuau tona lanaha, ī mea e pale ae ai i kekahi man apa o ia ano ms na awe o na Pa-| nalaau o ka Hema aoa e holo aku nei e fcc. !

8 Ua malama ie ia oō ka 1a hoalohaioha i ke Akoa e na puowai Amen'ea o' Honolulu nei ma ka Poaha i hala, ma ! ka hoomalamalama ia ana ae o na lua- 1 kini o Kankeano ame Sana Anaru nō| ke komo ana aku ona haipnle ma ia man ekaleaia kaawale a hoomana i ke Akna, e like me ke knahana a ka Pe ' residena o Am®fioa Hmpnia. O na' haiolelo oka la malana o keia m*u awai kaawale, o Kev. O P Emekona ko Kāukeano, a o Bev. A Mackiot ko Sana Aoara, me na himeu! i hoomo moa a mele la me ka lealea i na pe- 1 peiao ke hoolohe akn, e na papa hmiai- 1 oi pakah! b laua. ITa mana no la Pe-' resi3iena o Amenea Hnipoia ī ka hooohe o ko lta honna ! leona leo. 1