Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 49, 6 December 1890 — He Moolelo NO WALAKA RALE KA Ilio Ahiu o na Kualono A I OLE Ka Hiena Opio na Hilana [ARTICLE]

He Moolelo NO WALAKA RALE KA Ilio Ahiu o na Kualono A I OLE Ka Hiena Opio na Hilana

MOKUNA 11. Ka LIMA HOOPAKELE 0 KE ALOHA— Ka Hololio Keokeo Kamahao, "E ke onli pahaohao Heaha kela ? Eka poliihihi o ka maaawa Owai kela i maalo ae la ? Auwe ! Oka 10 o kuu m&u io; A o ka īwi o kuu mau iwi." AN Oka hope loa ona olelo a ua hololio Keokeo la i hoike aku ai ike kiu, aole oīa e hoike afetf i koila inoa ponoi imoa ona (kiu) a na ka moi Woka Rare o na Hilana a rae Pe lekane i huiia e hai mai i ka haina, ka mea hoi ake kia Pelekane i puana a" ai o kona laaui makuakane ia. Me keia mau kukai olelo ana mawae na o ka hololio Keokeo ame ke kiu, alaila. aole anei kaua ilawa ma na hoikeike ana a koho iho aole kela kīu Pelekane he mea okoa, aka o Walaka Hare no ia ka mea nona keia moolelo, a o ka mea boi i kapa ia e ka lahui 'Pelekane—"Ke keikialii oka Uwahi enaena oka Pauda," oiai, iloko oia mau haawina i hoea mai ai oia i keia ao malamalama, e like me ka hoikeike a : ka mokuna ekahi o ko kaua moolelo.

Ae—e kau makamaka heluhelu, o Walaka Hare io no keia kia Peh kane, ke keikialii haalieo loa o Alani, ta mea hoi a ke keikialii Hiki o Irelani i hunakele loa ai * oa lohe ana a kooa sloaiii, ana hoi 1 wahahee aka ai he kanaka kiu wal& iho no ua keikiali! la 0 Pelekane. A e kuu makamaka heluhelu, ua manaoio kona lahui ia mau olelo a ua keikialii la, aka no kaua iho e kuu maKomaka, ua ike a maopopo ae la kaua, aole ua kiu la he kanaka hafhaa loa e like me na olelo a ke keiHalii Hiki, aka, he koko alii kiekie loa oia; a he haku alii nui hoi maluna o ka nolioalii o na aupuni huiia o Prlekaue a me'Wale. s He mea oiaio e kuu makamaka heluhelu, he opio kia io ke kulaua o na keik'Jii la o Alani i kona wa i hopu pio ia ai e na mana kaua hohe wale o Hik», maluna o na palena o ka nkaoa aina o Alani, ka lepo ke kahu - kiīhi a ua Walaka Rare Ia i papahi ae ai i k% hanohano o ka inea, ke Keikialii o Alani, a maluna pu no hoi o ua ]a i hoike inua loa mei ai ut hiohion« oua keikklii kiu lahe kautika opio oia 1 lalapa ia kona puuwai e ke shi wiVo ole o ke koa. Oiai na la o ua keikialii ia o Alani e Uaaheo ana ma ke kulana kiu uo ns niaua kaua o ka aoao Peh ua pa pahi mau ae ua lahui lionn la i ka haiiokano o ka lauakila i ua w » a p«u, mauiuli o ku luku a me ka hoauhee xnau ia aua o un koa lrelaui Alaila e Ka mea bfluhe'u, na keia mau hana a «a kiu la i hoopiha «kn i ka iuaina iloko o ke keikialii Hiki, a hoopaa iho la i kaua hoohiki e haoa

oia me kona ikaika a paa e hiki ai ke hopa pio ia aa kiu la f & lie mea oiaio, aa hooko ia sa kako ino ana o ua keiki a!ii aahoa eei, a oia kela a ksu& i ike eenei ma ka mokuna i hala. Ua maopopo aka la paha keia mau mea ia oe e kau makamaka, alaila e huli hou ae kaua ma ke ka*moo pololei oko kaua moolelo a hoonee ako i ka kaua papekonane imua. Oiai kela manawa a ka hololio keokeo i kono aka ai Ike kia no ko laqa haele ana, ua paoe mai la ua kiu la me na olelo o ka hohe wale. Iloko aoei o keia poali kaua e helo aknai? Ae ēke alii—a aole no e loihi loa a e hoea aKu no kaua no ko kaaa wahi e hoomnh» iho ai ike koena o keia po, wahi a ka holollo keokeo. Me keia mau kukai olelo ana a laua, ka makua hoi i ke keiki, haalele ihola lana ike kahua kahi a laua i hoohala iho ai no kekahi mau minute lehulehu i hala. Mamaa ae o ka haalele ana iho o ua maa hololio la i k*hi a laaa i hoohala iho 8i i na minuie i hala, ua hoao mua ae ka epio k;a i k«>na lio ina aia no paha ka huha a me ka piena ke hoalii ia iluna ona, aka e kuu makamaka he luh«lu aole loa ua lio ahia la i hoike mai la mau ano, ao ka laka a me ka olaolu oia na mea i loaa i ua lio la. Ae e kua makamaka ua hoike io mai ua lio la 1 ieooa olaolu a me ke akah( i ao ia mau hiohiona nae i ike ia aku maluna o ua lio !a, aoU mamuli o kona ao ia ana a laka. aka malalo I wale uo ia o ka noana o kela omole wai kamaLao a ** Kuainia Ka Nani. " ! Alaila eka mea heluheīu ok« haule ! pio ana o kela tio ahia malalo o ! mana kamahao o kela omole wai aka I hololio keokeo, a aia no ne wa e hiki! I ana a e ike aka no auanei kaua i I ua lio la he makani ahiu no na Hilana | a h« manu aeto no na kualono. Nolaila mahope iho oka p u ana o na makaikai pono ana a ke kiu, ka kakau ae la laua maluna o ko iaua mau lio, a kamoe aku (a iloko o ka pouli e aaki paa ana malalo ona alakßi ana a ka hulolio keokeo lie mau minute lehuiahu i hala ae hoea aku la iaua malalo o kek&hi umalo pali e ka sna iwaeea o na ululaau o Ireiani, a ma kf ia wahi i hoomaha iho ai ka makua me ke keiū no ke koena i koe ona hora oit po, oiai ko laua mau lio e haup& ana ina launahele e ulu ana. MOKUNA UI. NA HOLOLIO I SA WE3E KAĪAO -KA MAKAHI PuaHIOEIO O KB KULUiUMOE "Aloha no o Uwilā Hoa kakele o ke ao polohiw* Nana i hooni ka naulu Kui lim* ika laa la o Kapaa." Ma ka mokana aku la i hala, ui ua ike kaua eka mea i ke keikinlii WaUka Rare a me kooa ma kuahme han*nn* Eusinia Ka Nani, e hoaumee ana malalo o kefa umalu pali mshope o ka pAkeie ana o ua keiki alii la oka uwahi pauda mai ka walia mai o kooa luakupapau, kahi hoi a ke keikialii Hiki o Irelani i m*naolana ai aohe kaeaea nana e wawahika mana o kaua olelo ahewa, a hiki i ka wela welu liiiii ana oua keikialii ta oka nwahi oauda. Aka e kuu makamaka heluhelu, ua ike kana kaus ua wawahi ia ka mana o kel* ole'.o aluwa o ka hohe wate liaa haa loa a walawala pnhu ilalo o ka ho nua n> k) wa mau loa e ke kaikamahineahi hololio kaulaoa o na Hilana (Kuaiuia.) Ae— ua kiola U a hau'e pahu ilalo o ka hotiua ea tnana ahew i la a ke kei kiaiii tivki ( a i keia wa aia ke keikoalii Walaka Uare he kauaka laa kila e hke mo konn mau 1« aku i nala oiai oia e haaheo ana ma ke ano he kia uo n* mana kau i o kona makuakane, a uo k« wa e hiki mai ana, e ike hou aku no auanei ka< a iu » kiu ls e oīah ana mahuia o ke kshua ksua malalo e' ka moa k*pak;tpa " Ka lli Ahiu ona RuaL.no, " h i 010 o ka naiu o ka :■ Aahu U auni.

Noleila e kuu makamaka heluhela ma ko kaua makaikai aaa aku 1 ca ku Moia o keia mokuna, e leiia ae ko kaua mau mah iluna o oa huioa aouU oka laui. a e halawai mai no aaauei me ko kaus mau lena ike he malamalama e uiuiki aloliilphi mti ena mai kona mau paia poiaiu mai. Ao ua malamalama la e halawe ' 0 »ai ana me ko kaua mau kiionohi, oi' * no kela hohu i kapaia "Hokuloa' (Moining Star) ke kaeaea hoi nona keia mau hooheno - _ " Hoolale mai ana Hokuloa Ua ao kaua e ka ipo ahi Ua ana kaulike ia na huahelu Kuikahi ai na Hoka o ka lewa n Alaila e hoomanao ae k&ua e ka mea heluhelu ua hala na hora o ka po»a eia kaua ke makaikai aku nei ina winute 0 kokahi la ae e like me na hoike a j kela Hokuloa, aka mamua ae o ke poha ana mai o ka malamalamn <o ke kakahi ak'a, oial |ioi na bora o ka wehe kaiao e nee malie ana ma kona mokuna, aīa i hoi maalo ae la he elua mau hololio j malok-) o na pouīiuli nlulaan © īrelani a e kamoe sna ko laua a'ahele ma ke.j alapololei e hoea aku aī ina Hilana o 'Walō, ano keia mau holōlio na mea 1 hooheno ia ma ke poo o ko kaua mo lrana— '* Na Hololio i ka wehe kai , ao." - r ;-j O īeia mau hololio a kaoa e ike ne' i na hora wehe kaiao. aole laua he raea okoa, aka o fce keikialii Walaia Rnre, no ia ame kona makuahine Enainia na haalele akn la lana i ko laua wnhi i* hoAnmoe «i ia po, a kamoe mai 1« i to*' laua alahele ia mau hora oka wanaao" ] malalo oka malamalama o ka Hoku ! loa no na Hilana o Wale ka pahu hopn kahi hoi a ka hololio keokeo i hai aku ai ike keikialii Walaka Hare, lona 0 ko (Hilana) mau kualono hof)ae. Ae—e ka mea heluhelu, aia io ma luna ona kualono o ua mau Hilana la ka home o ua hololio keokeo nei k*hi hoi a kona naau i pilipaa loa ai me ke aloha loi aku i ka noho pu ans me kona ohana ponoi, a maluna no hoi o kela mau kualono ana i hoolilo ai i home nona, i haaheo as ai ua Eme p«resa la me ka inoa keha a kona lahui Ka mak«ni Puahiohio o kuluaumoe. Oiai ua mau hololio la o ka wehena kaiao ma ko laua alahele no na Hilana o Wale, ua hoohala ia e laua he mau kukai olelo loihi ana, a i ka ho<?a ana mai o ka malamalamu o ka la. aia laua mawaho āku ona palena aina o Irelam. Ma keia wahi i hoomaha iho ai ua mau hololio la a paina iho la i ko laua aina kakahiaka me kekalii mau mea ai mama aka hololio keokeo i wehe ae ai muiloko ae o kana eke ili. Ua haawi pu aku no hoi laua he mau minuta ao ko laua mau lio eai ai, a mahope iho o ka pau aua oka lsua paina ana, hooniaa hou aku la laua ika hele ana ma ko laua ala 'lwle, malalo o ka lawe pauaho ole aua a ko laua mau lio a ke ahonui wale. oke kaiuaaiua ame ke alahula o na alaiiele a pau a pau mai īrelani a hiki loa aku ina Hilana o Wal@ ika hololio keokeo ia, nol&ila ma ka hora, 12 oua la ala hoea aku la iaua ma ke alahele mamua o Pelekane. Akila e kuu mak&maka heluheiu, ma keia wahi i huli mai ai ua hololio koekeo la & pane mai la'i kana keiki, •E ke alii—Ua kokoke mai kaua ina palena o ko'u hooie, a mamua ae oka napoo ana okala e hiki aku ai k&ua ilaila. i Aole i pau. He kud-<la aina nui o ua pa aku ī ko« oke kolanakauhale Momi o Ewa, ke malamaia ana ma ka H&le Euda||a' o Mr. Lona Kudala uia alaiiui Moiwahiue i keia Poaouo, Pekeaiahaīi., Ua hoihoi la keia kuai i Houolwlu eua ke kol « lehulehu hiki kt* hele ī Ewa { ka uans kv.dala. !s, tia hoeiniia ka uku k&a ahi uo poe holo makaikai i ua ..iua iloio o kei i pule maeaua o ke kudUa aua, i oō, uo uia ka aua aku «, luh k* iioi «ua oie ke kitu pu uiao ke lio uuuui &a Mauuoa e iiele «i e u*ua i ua aiua i koe. ,