Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 49, 6 December 1890 — He Moolelo Hooniua Puuwai NO RAFELA KA Olali o Polani. KA MEA I KAPAIA Ka Weli o ka Makakila A O Ka Pulakaumaka o na Enemi. [ARTICLE]

He Moolelo Hooniua Puuwai NO RAFELA KA Olali o Polani.

KA MEA I KAPAIA Ka Weli o ka Makakila A O Ka Pulakaumaka o na Enemi.

; MOKUNA XVII. UA PAKELO RAFĒLA 171 NOHO I EA : JSAELE—LILO PIO 0 LlDIi KOKO h- PONO Ikb Anapuki a Limaloa—HooNr Eafela r paI KELE K.E ALOHA, Hapapa iho kuu haoa ma ka aoao, Ha-ba hewa i ka nu'a moena Pake; Kuhihewa au eia no me a'u, . -^ iehie. ka qjaoi a ka make- ■\ ' — wv* Makemake au e kaunu pu me ka lia, Hoapili, hoa-kakele i ka weliiwehi, Wehiwehi lupa-hiwa ke eloiia i ke Kino, Hoonaa i ka manao, haale i ka puuwai. * * * * . K E-I A al&hele olowi ana i komo aku ai, he alahele ia i kopono wale no ke hele ia e ke kiuo kaueka hookahi, a īna he iehuleho ka poe e komo ana malaila, alaila, o ka hele kai lalani pakahi oia ka mea e hiki ai ke hele ma ia alahele, aole hiki ke komo paloa ia. Nolaila, aa loaa ia Kufela, he maha nai ma keia wahi, oiai aole e hiki i na koa Eakiai ke iele %laka msi ona ma ia wahi, o ka haua hiki wak no ia lakoQ e haua a% oia ka he'e aoa mai. Eia nae aa hopohopo loa ua poe koa Eakini la ika hoao ana e p«uo aku iw E*f«U ma ia man&wa, oiai aa »e la eia ia Lidia i fmleknas noaa. Ina e hou aku ana kekahl o lnkou la Ealela me kana pebi, e ka mns ana ko lakon hals:n wahine, nolsila aohe a lakon hana eae e hana Bi, oka uhai-a-holo wa!e no mahope o k* o ka Olali o Polani. Aoie i iinlio tia hoea akn 1h o R fet?i ma poka e hamama p hk> mai ana m» ke alo pono aiai o ke a!ahe!e ona e nhaiaholo ia ak« aoa e ua iUo omokoko o Eaeia. Ma keia puka i lele ewiwi ska oia: me kana ukana e hii ana, r kapoo aUi la, aia manawa i paui mai ai ois i ka pnka me ka hikiwawe li a, A laaloko o ia wahi sdh i eku ; a!, y« &ka la oia am& paia o q& rumī la hapepa aku la kona Uma maUIU, au hoi «e paoi puka, a mabi;a oia i ko no »ku s*i m« kana ptio!o w«fwai uui, Ua hoi hon ae U hoi n« p«k* 'a 1 a tike no me> mama», a o tun v ke- aU hele hnoa e ko hoan id \ * Ixukvai, 1 oiai aolo lakou ī ksaia»iaa mm i b» kipoopmi o loko o na h .UnHi 1a | Ma walii i koaio &ku ai o !la i pu~ihu ibo ai i ka uuku a me na | lehelohe oueu haua lokoioo o k-» wah» - Kukiuu oiai e uoke m»u au« »o oia i ka uwe al&la e like me \a Aks, i keia wa aa ilio U koaa uwi» aoa» o ksi o V* ua «*• uouolo w&le aaa ao a ur. vfafcias U ke

ke boDe aua, i ke kuma o ka haua. I Ika hoea ana mai ona koa Eukini ma ka puka mua loa a Ke£ela ī komo mai ai, ua noke aku la lakou i k*i wawahi.ia puka. I Ika naht»ha ana o ua puka la ua koiūo &feu la lakoa iioko o ka rumi, aka, me ka pahaohao.lua ole, aole i ioaa aku ia lnkou ka ilio hahai a me ku ulopeka. H* neo ka mea i loaa ia lakou, oiai— |i Ua hala ka Paalena aia i Hiīo, | Ua imi ako la ia Papalauahi. I Nolail», e kon makamaka. ke ike nei | 'kaua na pakele ka kana hiwahiwa, & haia hoi maloko o kona malu ka hieua !■ wahine o Isukmi, a pela 1 ko ai ka eie 10, "Ahai ia Lielia, noho ika naele" e ka ©ueu o Polani. i Ina koa Hukini i komo aku ai iloko 0 kahi keena i kapoo aku ai o li&fela a me liidia, ike iho la lakou me ka piha pahaohao nui, aohe mea kino kanaka ■io loko o laila, Aka, aia ka lai popahea o ka meha meha ke hoolai la ia loko. 1 Nana ae la lakou ma o a inaanei, aohe mea a lakou i ike ai, a kupu iho la ka mnaū iloko o ko lakou mau naau pakahi, A'"a la i hea o Kafela ma Lidia ? - ! He oiaio aole lakou i ike i na ala huna o loko oua halealii la, a no ia poeleele i uhi iho iloko oko lakou mau noonoo, koho wale iho la no lakoa, aole o Bafela he kanaka maoli, aka, he uhane lapu maoli no ia no ka PO.

I Ma keia hauli manao eepa iloko o lakou, ua loloku iho la ka iliilihia maluna o lakou a pau, a huīi ae la lakou 1 hope & hoi aku la me ka nele a me ka pane leo ole hoi. Maanei e haalele kaua e ka makama ka heluhelu i na koa Eukini e huli hoi li me ka nele, a e huli ae kaaa a hookolo aku mahope o ka meheu o ka- * E like me ka mes i hoikeia ae nei ma ka mokuna i hala, ua kamaaiaa o Eafela i na a!a-hele huna a pau o loko 6 ua halealii la, pela no i hooiaio ia mai ai ma ko ua olali nalowale ano e ana aku mai na koa Eukini Bku. ' Ua ike ae nei kaua ua leapoo aku oia a me ljidia ina kekahi ipuka, a ma ia wahi i iho aku ai oia a me ka hiena wa kine Eukini a hoea aku la i ka hale lua malalo o ua hale-alii la. 1 Mai keia wahi aku, motio pololei aku U kona mau kapuai a oili ana i kekahi wahi hale hoolauna kahiko mi ke kae o ka aauliwai, a. aia no o:a ke hiila ia Lidia ma kona mau lima. Eia keia i ke kulu aumoe 0 ka po a 6| hekau ana ka lai malie ma na eheu a pau o ko kuianakaohale. • 1 2 ka oili ana ae o ua olali nei o Folfui ma keia waht hale, ua h&alele koke iho la oia ia wahi a maau hele aku U kona m&u k&puai ma lilii o ka muii me ka hakilo pono ana o kona mau onohi m»ka maluna o ka ili laumama Oj ua mu'iwai la, me he mea Ia e nana apa oia i kek&lū mea ano nui aiaa i ma kemake loa ai e ike. iaia no e liele aua, aia hoi ike e aku ia oia i ka lana mai a kekahi wahi waap l », a ua kokoke loa mai Loi i ke k .e o ka maliw.ni. , He ulia iaki pooaalkai keia» w&hi aua ijhawaaawaua maiu iho ai iloko ona« I Kii aku la oia a loaa na wahl w&apa U, alailn, kaikai ae la oia ia Lidia a kjau pa eku ia laua iluna 0 ua iiale laua la. ; L&ki loa no hoi e ana no he apaaa hoe poomoku» a aieia mea , aku la ua kae&ea aei 0 ka m»k& : k|U* i u« wahi waapa U a kaa loa aku ; i<|» iw(*euafcouu o ka maliwii, I | A.laii«, w«he ae lt 0 IUM« i k,t pu : thu i hoop&a ia ai ma k* iraha 0 L dīa, | I I keu wa i hooho ae ai ua wahu.e U ; l«ō uai; i ,% Js hoopakelt> mai oe la'u!" i iiko la hoi o E feia i us * ; oe oanlea oai w«!e nei ma ka n a&u' aiaa aku. I Pehea. ho >pake!« stiet oe u'h, I m* kon kah&a i>as i keU po? ©hokoko?** I 4# 3f n. ua-aii ii e lwU [ !;i , M WBhi a u\ % ahiue U,** īi» iioo j ioa oui.oe LjU • aueaue ai e aka oa. ! | A, uo kes&4 t JI ae ai»

e hoolilo la'u 1 luahi na koa Iokoino? wahi a Ref©U i nioaa mai ai. "A pehea, ehoopai aau anei oe i koa u&iiia maiana oka wahiue, e lika me a'u aei? i nioaa aka ai aa wahine la la man&wa, pane uiai la o Rtifdla: "Aole, aole. ak*, e hoolohe mai oe. Ke lawe aei au ia oe i moe paa no ke o)a 0 Helaoe. ke kaikamahioe ladaio. Oia hoi. iaa e pakele oie, nlaila, o kea pak«īiie aaa no ia." A pehea, īna make oia? wahi a ua wi>bine la i mnaa akn ai. Alaila, o koa make no ig. Aiaila. e meke ana au! 1 hooho ae ai aa wahme la. . No ke aha hoi? No ka mea, mamaa o kou hoea ana ae nei i koa halealii, ua haawi aku aa. i fee kauoha e LI ia kela kaikamahine Hebera lāKiluna o ka Amana. Alaiia, ua pono no hoi ha ko'a hoea ana ae nei i kou wahi, a paa mai ia oe iloko o ko'u lima. Aole paha au i lohi loa? Ca lohi ioa oe! wahi aui wahine la 1 pane aka āi. I ka hora ehia e make ai kelakaikamahine Heber Q ? Hookahi hora mahope iho o ke oo ana o ka moa kuaknhi o. ka wanaao. I kela wa nana ae la o Refdla i ka mihma p.oawena e maan ae aaa ma ke aonii, mawaeua o na kiui menehane hoku, a olelo mai la oia: A kahi no a hala ae ka bora 12 oka po; aiaila, e hiki ana no ia oe ke hoopakele 1 kou ola iho a me ko ke kaīka mahine Heber<». Pehea e hiki ai i&'ū? E kikau oe i k&kahi kauuha e hoopau ana i kela kaaoha mua au e Li ia kela kaikamahine. Alaila, e hoihoi hou oe ia'a i ka haiealii, a e hiki no īa'u ke haaa aku ia mea. Aole watiiga Bafela i pane mai hi, me ka aka ana iho, aīa kou hoi hou i ka halealii a»hookaa ia kela kaikamahme Hebera. Alaila.ua paa ioa kou manao e ho - pakele anaoe i kela kaikamahiae? Ae/.e hoopakele aoaau iaia ma na ano a pau e hiki ana ia'a ke hana aka, me kau paio ana i na mana a pau o JKusia e noho ana ma Polani nei. A heaha ia hoi t- oa makemake me a'n? ■ A eia; e hoolohe mai oe, Ua palekana no oe, ina oe e noho malie ana e hke me ka uiuno uunu maikai. E iat.« iama ia au i no oe me ka maikai loa a hiki i ka wa e pakeia.ai ke k&ikamAbine Hebera. Pane aku ia ua wahme la; Aoie hiki ia'u ke iiookua aka iaia. Oka mea hiki ia'a ke hana ( ok» hoopaaee an& aku i kona wa e li ia ai. ina nae e hiki ana ia'u ke hooana i kekahi elele iuiua 0 kenaia Yaiekeneki« £ hiki aua uo i& oe ke hoouaa i elele imua o keuela U. Owaiiamea? Owaa ue uoi, i p&ae uiai ai o Eafaia. 1.4 iuakoa i kaukoo aka &i a iohe i ka haioielo a AUaeue o ki ia 2S o Novemaba, ke ks.k :u ia i m&ikai ia «uu Isi eaa ikaika o ke ao nai e ( Kuokoa. 0 ka aiea maa i a*kw*i mai | me maaou* he pamaloo ka hai aua o ka olelo, bo ki lua, u& pohopoho ia ka haielelo mi na apana mauao like ola no ke Kaokoa o Hiw&ii aei. aa poha ia mai he t l>.ub*lc* a he «p«"« hoa!» inaiii i i kn m'iuao o ua kaa&k% a aa pili loa aku ka iul ana e ka olelo 1 ka kak 'U Moi. Meoemeae c!e. Ā. pela īhola ka hii aoa oka olelo o ka la waiw»i nu' wale o kias e ke kauaka Hawaii.

U* !ifl ō i W Uooaiauao kulu Lluoa ao i« 1* Kaoko» o iliwaii aei» aUoko o k& H» i« Fttikau ma ala&ui Moiwaiūao. Oke kumohaoa, no ka U kookoa, *k* a& hu *>ku Uu& olelo 1 kuaa hoomaikeUe m« i&ia ilio lna kti lahūl, kepi &e U jti«u haioteb iki koemau&ku o k» Moi 4 M po&!o m*i kek&k.i CB«U oleh> *at. ik* E&ta impaai, 00 k* hui pu vi« m&i a« h*U*ai ci« e«e ko Aupmū « maĀin» &xkkiua ike «11 &&*, « i « kiWM v ka Moi, no k% l&Uu 1 1 % i v e 1 ks U kue&<.)«, « , «M4 ftkVL. V) k* P«UiU«« V ik>U Uo l 0 k& iuo U* U4U