Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 50, 13 December 1890 — He Moolelo Hooniua Puuwai NO RAFELA KA Olali o Polani. KA MEA I KAPAIA Ka Weli o ka Makakila A O Ka Pulakaumaka o na Enemi. [ARTICLE]

He Moolelo Hooniua Puuwai NO RAFELA KA Olali o Polani.

KA MEA I KAPAIA Ka Weli o ka Makakila A O Ka Pulakaumaka o na Enemi.

MOKUNA XVII. UAPAKELO RaFRL\ Ui-NOHO I KA NAELE— LILO PIO 0 LIDĪA KOMO PONO IKE ANAPUNI A LIMALOA—HOONI KAFELA I PAKELE KE ALOHA. Hapapa iho kau hana ma ka aoao, Ha-ha hewa i ka nu'a moena Pake; Kohihewa au eia no me a'u, Ka haili hiehi©, ka -anoi a ka makemake, Makemake au e kaunn pu me ka lia, Hoapīli, lioa-kakele i ka weliiwehi, Wehiwehi lupa-hiwa ke aloha i ke Kino, Hoonua i ka manao, haale i ka puuwai. * # * * t lawa no a pau ae na huaolelo a Ra. fela ika puai pono ae mai iaia ae ua haene aku la kahi waapa ma ka lihi akau o ka muliwai Yistula. Ia wa i ku ae ai ua koa opio !a iluna a pane aku la oia ia Lidia. "E ka lede, ano e haalele iho ai kaua i keia wahi." Al&ila, paa mai la oia i ua wahine la a kau aku la i kula> E komo ana no o Lidia me kona aahu nani, e like me ka kaua i ike ai laia oiai oia maloko o kona halealii, Aia no na pohaku kamukuai nui ke anapa alohi la maluna o kona kino, a ua liko no lakou me na hoku e aloha iho ana ma ka upoho lani ika poiniu iluna lilo, Haalele iho la laua i kahi a laua i paft aku bi, a hela aku la laua ma ki lilii muliwai. Mamup nae oko laua haa!ele ana iho iko laua wahi i hekau aku »i, ua hoouhi aku la o Rafela i keia kona ko loka hele po maluna o Lidia, a me ia aahu hoopumehana maluna o oa eiieu nei o liukiui kamoe aku la kona mau kapuai e ukali <ma ia Rafela ke koa opio Polani. Aole i liuliu loa ka It»ua heleana aku hoea aku la laua i kekahi wahi pnpopu hale, a maileko mai o laila e puawena mai aua he wahi malamalama.pukuKui 0 ke kulana nawaliwali--1 Ma Ka puka o ua wahi pnpupu hule la kikoke aku la o Rafela, a hemo liiai la he kaiiaka nanaina kalmluhulu kohu hiena ahiu. la wa pane eku la o Rafola i ua kanaka la. E Beleforlka, he malihini ka'u i lawe mai oei e lioaumoe nu me oe ma koa hale nei. Naua mai la ua wahi kanaka nei m Lidia a ike pono mai la oia i ka aoapa oliipa aku ake d imana Imua o kona mau ouohi maka, aia wa oia i p ae ai nie ke pahaohao. Kalmlui ! Aole pahs leeia o kahl haie kupono uo uei maiihini paihlih lauua ole au i law<3 mai nei iaiiei, e kuu haku.

E hele koke aku oe e hooinakaukau i na ruioi malalo, a ma ia mau rumi o ia nei e noho ai, wahi a Rafela i pane aku ai i ua wahī kanaka la,A ua pono, i pane m&i ai ua wahi ka naka ia, ka mea a kaaa e kuu maka maka heluhelu e hooaiaopopo iho ai he wahi kanaka paahana oia na ka kaua hiwahiwa. , I ka wa kahiko, maloko o na kalana kauhale i noho mau ia ai e na koa o kekahi mana aupuni e ae no ka hoomila aDa, ua m * kekahi poe kamaaiaa o loko o na mau 'kalanakaahale i ka haoa ana i mau wahi huna malalo o o ka honaa. U kamea mau ua hooliloiā keia mau wahi i hanaia ma īa ano i mau wahi e hoahuia ai na waiwai makamae i mamioa nui la e na poe na lakou ia, a i māu wahi no hoi e pee ai ke hiki mai na wa pilikiā loā. j| O keia mau loahaoa i eliia malalo o ka honua a i hana maiauia no hoi e like me ka nui lako a me ka waiwai o n'a poa no lakou ia maa mea, ua kukaiuia iho maluna oia mau wahi he raau wahi pupuku hale, i pale ia ae ai n& hoohnoi ana a na poe kiu no kekulana oia mau wahi.ma be mau hale kulana maemae. Ma keia ano i h«.na ai o Rafela he mau halelna, a o ia no keia wahi a a kaua e ike nei ua pae pono aku oia a me Lidia. 0 kahi pupupu hi.le a kana i ike ae nei, e ka makamakirt heluhelu, he wahi ano papai-lawala ia, a e ku ana hoi ia ma kahi kokoke loa i ka lihi muliwai. Mamali o keia wahi a Rafela i hana ai ua loaa he puu honua e pakele ai ke kahi pee o kona «ina iianau hookahi mai na holapu aloha ole ana mai a na lima o lakou mau euemi, a i keia keia wani no hoi oia i lawe aku ai ia., Lidia, ma ke ano he moepuu no ke oJa o ni iielone Kaneka, ! Aole hoi i liuliu loa kahi kanika, a' hoi mai la oia, me ka olelo «ua mai ia Rafela. E kuu haku,maikai, na mea a pau. 1 kola wa huli ae la o Rafela a olelo aku la ia Lidia: E ! E ka wahine oiai ua lawe au ia oe ma ke ano he mea hoopaa no ke o'a o ke kaikamahlne ludaio, a e ala kai aku ana hoi au ia oe ma kahi e palekana ai kou ola a hiki mai ka bora I pakalaki a ke au o ka maūawa e hf»li hali mai ai inma mua ou, nolaila i ole ai e hoowahawaha kou m'au hisk%" i ko makou wahi pupupu hale nei e ae mai oe e hoopouli aka au i kou mau ooohi maka ahiki i kou hoea an<i aku ma. kahi kapono e kaakaa ae ai !aua. Aole no hoi he leo oane ma ka aoao 0 u» wahine la, oiai u% ike oia he mea makeqewa walē no ia, Nolaila, palula mai la o Rāfe!a i kona mau maka me kekahi hainaka nani loa, a alakai aku la oia no kahi i hoomakaukauia neaa, a i ka weheia ana ae o ka palula mai koaa m<iu maka ae, aia hoi me ka pahaohao nui nana ae la oia ma o a maanei o k \hi aaa <3 aoiio &a&, ia U {&{<>, a paue ae la oia: Eia la aa i hea ? He oiaia, he ninau pahaohao keia a ua wahine la i ninau ae ei, do ka me* aia ka nani a pau o kela a me keia ano ke lupalupa maemae mai la imua o kona maa maka i Hke loa no ia nani me ko nn luhiehu o loko o kona halealii. No ki ninau a ua Lidia nei pane aka !a o R»fela. Eia i e ma kahi e palekana ai kou ola » hiki i kona lawei* aaa aku mai a oe aku ke make o Heleiie Keaefca. Alatla, un kaa mai ka ka imke maluna o'u, wahi a ua wahiuel a. Aole ka e hiki la oe ke noopakele i ke «la o kela kaikamahiiie i lawehala ole ia oe ? i ninau aku ai o Ra£ela. Aole e hiki ia'u ia me t, Aole nnei e hiki ia oe ke hoopanee 1 kona ia ana ma ka amana ? i nihou akū ai o iMo!» me ke auo piha inaiua, K hiki uo <tat\a ia'u ke hana ia mea iaa n«e su e lanakila ana, E ka wahiue 2 wahi a &*&ila i aku ai uie ka lftō oolea, me ke ka i pa aua ilio o kaua paupuu lima uialaua o ke pakaukan, A<>io !ot o loaa 1* 00 ia | he laoakila. a m 4 oe no ] ia mea. '

Alaīla, heaha k&u mea i make[DBke a! ia'a e hana ? E kakan aga oe i palapaU noaoi ia Kenela Y»lekeneki e hoopaoee i kgf li ia ana o Heleūe Kaoeka. Ua pono, e haawi uaai i pepa rae oii t inika, wuhi a ua wahine la. Emoola loaa mai la ka poui, ka īuiki ame ka pepa, alaila kakaa iho la ua wahiue la, & i ka paa ana haawi mai la oia ia Befela, ( lialaa aka k Uoi oia i aa palapala Ih, a oae ka uoii nowelo e h&alnni uihu nna iioko o kona puuwai, paue nka la oia ia L)dia; Ua pono keia paiapala, a e Aaō boi oe, pehea aaanei e hoea ai oei palapala īmua o Eenela Valekeneki, oiai aia wale no a loaa na hoaiiona hana i haawiia i na kiai a me n* kia o oakoa« aiaila at ia ke kanaka nana e lawe aka aoa keia palapala? "Pela io oo," i p&ne mai ai k» wohine Eukioi. Q"Malia paha e ī ■.1 aaa qo ia oe ke haawi mai ia'a i < akahi mea e hiki ai ia'u kehoeauH 1 ; ahi aka imaa o Kene la Valekeneki keia palapala? "Alaiia, e xu!o hoi aq ia oe, ke haa wi aka au i? oe ia mea ? i oinaa mai ai na wahine la. Ae, wahi a Eafela. la wa wehe mai la aa wahine la i ke kahi komo i hana īa me ka maiau loa mai kona manamanalima mai, a liaawi mai la la Bafela me ka o!elo ana mai: Ua hiki i keia komo lte hoopaUkaaa i kou maa kapaai wawae mai na koa Enkioi mai a pau ma Waresau nei, a ,hiki i koa hoea ana imuao Kenela Yalekeueka« Alaila, nana iho la o Eafe!a i ua komo la me ke akahele, a oiai aole tio imaiele ae ka nowelo noii kulin m&i eona poo ae/a me ka mino aka ma koaa mau papalina. olelo aku !a oia i kawaMne Eukiui ' Ke ike nei au ma kou xa»u heleeelena be walai kouoo keia e alak'ii aku ia'o i kahi o ka amana li-kaneka ? Aole, wahi aaa wahme la i hoole mai ai . Ia manawa ku ae la o H»fela ilana a olelo hoa aka la: t E lra wahine, e hoolohe ma'i oe me ke akahele loa, ina aole au e Luli hoi koke mai ana iloko o ka wa kupoao alaila e, lilo ena kou ola i meepuu no ko'a ola. AUila, kahoa aku la oia i k&hi kanaka |iuluhulu a kaaa i ike mu.a.ae nei a hawanawana aku la oia he m*a hueolelo ma koua mau pepeieo. I keia wa i kahali ano e ee ai na helelielena o Lidia, aaa īke mai la ho o RBfela ia mea, a o kona wa ia I olelo iho ai, " He keu kēia o ka waLine jaaalea nni wale, aka aole loa e I&nakila ana kou maalea puhi ino e nei wahine malona o Esfela ke kuewa o Polani. '* Kii ia alu o Mokuna XVIII, a ilaila oe hene ko aka. MOKONA XVIII. Rafēla ka Elele —Ka oni kupaia—NAHA A KE KOMO HOAILOKA— HE A|o A HE ALO ME KUU KO'lKO'l KO LEO E KE KAPENA —RAFELA KE KIPIi . Hooa.ahi no eu ma Polani Naueue hulookoa'Rusii He noii nowelo na ko akHmai Pau pulu. aohe lau kauu ' He o&ka aa ka pahi d-»imauH. Halali i ka onohi o ka la Ma mai Enfe!a le kuewa ! Hi'#pfio'o a o Polaui j Lani nui ko ul-ha na ka makauia^a Hlialo ua ka anoi u>e ka hiekie Hiehie oi ala kau ika hano Kuu leī—e o m»i — * * * * v j No keia mau hunololo a j pane akn m owa w&bina la, ua | haikea ano e hou a» ls kona ui&u heīo | helena, a pane hou mai 1a oia: I ! K lioikoi hou niai oe i kena kou^o, i%'a. j u A—ha ! aole ka keia o ko komo J hooa uiaalaUi aku ei o Kenela. ? i ni ia j aku ai oK| f*l* | ro»i ra hoi ua wshiue !a. ūa h J ki ia*a tn»«i i k»hi mos o liola m ialalu akw ai oe imua o Keai-Ia Ya|? keaoki, ;