Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIV, Number 5, 31 January 1891 — He Moolelo NO WALAKA RALE KA Ilio Ahiu o na Kualono A I OLE Ka Hiena Opio na Hilana [ARTICLE]

He Moolelo NO WALAKA RALE KA Ilio Ahiu o na Kualono A I OLE Ka Hiena Opio na Hilana

MOKUNA VI. Oiai lahou malana o ua kahua la h&a wi ae la ua alii opio nei i ke kaaoha i kona mau naita no ka hooenaha ana, a no ka manawa ha liapaiai hora ka loihi, puhi 1« u* alii opiō la i kana o-Ie no ka akoakoa ana' o kooa mau naita. E like me ka leo ole pela oa oaita i lawe koke ae ai i tto Inkou kaiana iloko o ka puali, a no na ui:nute pokole wale no aia lakou e- — Kd, kili.kUa Hiilei Kfhel«hela 1 Maui.et*. Me ka makauk«u e hooko io» kauo ha i ka wa o haawi ia aku ai. Ile maa miout > ko na uaiiii ku ana iloko o ko ihkou uulaoa h )olulo . o ka puali, a'aila poha aka !a ka leo o ko lakou alakai opi rne maa olelo: Ena nait i o ks Aahu Ulaala —ka P' e hoi no lakou na puawHi i ae mai eh >okauwaia oniioa mUalo o ka'u mau alakoi an«, Ano ik i i pna naita ul-ula, e īke mai oukou ia'u uia ke ano owau keia o Wal"ko II re, ke keikialii kalaunu o Peiekaae, a o ko oukou Blakai hoi i mua o ke kahua eu«ena o l.a make.

Ae e na naita o ka aahu ulaoli, e ala kai alu aua wau ia oukou imaa o ka hahanK ona mea khun a dqq ka wehweli n n-i pakuniahi ma be auo e kaili mai ike ku koa o Irelani m&i a lakou mai. Noliiila e ua naita, e halia hope ae a haawi akn i ko oukoa mau oana hope lou Bna m-.luin o ua ksi«qlu o ko OUkoa aiua aloh j t -i iho oia ka ikaika o na mauaokoa ilok > o kakoa. O ke aloha aina, aloha alii, ame ke aloha lāhai, a ke loai i ko oukou mau puuwai kel i m&u haawiua, alaila eua n«its, ok j knhea aoanei ia a kakou e ku ai īmua okn waha weliweli o na pokaniahi, h aa aka e paio me ka hopo ole i ko lakoa mau pctca wela. Ua hoomaha iki 'ho la ea alii opio la i kaoa mau kamailio ana no kekahi maa sekoua, aiaila hoamau hou mai la oia i kaoa kamailio ana;

E na naiti—ua hai aku nei au ia oe 1 ke kahua kahi a ko kakou uiau kapa ai e kui ia mai nei e heie oia hoi ke alohaaiuM. Ae na naiti o ke aloha aiua ka mea oana i kono mni ia Walaka liHre, e haaieie aku oia i ka ihiihi o ka n.lioiln o koua m&kuakaae, a lawe se la ika hae haaheo o fee alolia aiua bo ka paiolfba no ka pono a me ki oui paa o kona ucbo<iii, aka e ua naita na meheu a'u i lswe ai, a us ia""mea no hoi i hooiilo mai ia'u 1 kaewa uo Wale uei, aka uae, i kei-t la ua holoiia ia uiau huaolelo mai ia'u t,ku, a eia aa ua m»khukau 0 hui he alo a he ato me kela pakaLa o kO kipi uui waie.

Aoo © ua naita aa ma*>pOpo aka la auei in oukou ke kahaa a me ke auo oui o ka'u mau olelo, alaila e Uwe i ko oukou oiau kuluua makaakau, a e haka pono aku imoa o ko oukou »Uhe!e. Me keia mau olelo a ua leikialii la

pabi ae la ia i kana o-Ie me ka hoailona makaokao. Alaila me ka leo noi baawi hope mal. la oia i keia mau olelo hoolana. E &a nßita, mamua ae o ko kakou nea pna aku imua, e kahakaha ia mao, olelo o ke aloha aina iloko lilo o ko ou : koa pnawai a na ia meaaaanei e haawi mai i ka lanakila ia ou.kou, a ke o'e e hooko ia ppla, alaih o make pu o Walaka jßare iwaeua o ke koko o kona maa caita a na ka kakoo mau hana e hoike ako imaa o Europa, o ke Joha aina oia ke kahua o'ke kanaka Wale a me P#lekane, a o ke kipi a me ka pa kaha kookoa o ka lili, oia ka mea 1 kahakaha ia ma ka amauma o ke k&na ka Irelani. Ano e na oaitaimoa maki Me keia mara olelo hope a ua keiki alh la, maki aku Ia oia me kona mau sa>ta me ki poahi nui, me ka haawi maa c>n>i o ua poe iaita la i oa leo horo e ola ka oaita o ka Aehu Ulaala. ' Ma keia wahi e hoomauao īho ai kaua aole k& keikialii Walaka E«re be koa opio ia i kahakaha ia kona pauwai ane oa haaolelo o Ka holie wale aku o ke koa i lalapa Ia me ke ahi wiwo ole 0 ke iroa, oia ka mea i kahi īa a pia ma kona lae. Nolaiia i ka wa a u i alii opio la e alakai aaa i kona maa naifa, e haawi maa ana o!a i na ohlo hoolaoa o ke koa, ka mea lioi a kona maa koa e haa wi maa mai ana oae na leo huro o ke ohohia, a pela e kohu ai na kahoahoa ana a kona makuahine hanauna ma kela la ona i pooi i« aī E ka la o Aas< turika E alohi nei mB na kaalouo. E hai aku oe i koa nani, Ma na welelau o ke ao nei Ua poni ia o Alani I haka no na medala kila ! Ahe mea oiaio e kau makamak» helahelu, aa hooko ia kela mau *kahoaj hoa ana a na aliiwahiue hololio la o ke j kuluaumoe, a o na miaate a me na so kona a ua alii opio I& o Palekane e uwila aku ai imua o kd alo o kona maa enemi me kela iooa, - Ka Naiii o ka Aahu Ulaula —Ki l!i < Ahiu o na Kua looo—aa kokoke ia e hoea mai i na minote o ka weliweli a ma ka hahana kahi hoi ona e alana hou aku ai m« koaa maa enemi, a o knhi hoi ana e awila hou aku ai no ka man&wa elaa a oia ka ka mea kakae i paana ae ai ī keia mau wahi lalani uiele malalo iho penei. Hoa Kakela o uwila no hihiu < Ka Hpkaloa i ke ao polohiwa. I ka oi kelakela E hoike mai oe i kou naoi Ma ka ihhaalala e ka honui MOKUNA VII. KA HUAKAI JUKI ILOKO O KA POULI — Ke KAHUA hoolulu o Camaberelana E ka oali o ka meuawa E nee awiwi nei — £ hai mai i ka loeo Owai kela e ma&lo ae la ? Maluna o na kualeno O ke keikialii o Alani Me na naiti alaul > o Wale Ka mea i poni ia i haka no ua mfdala kita I koa no ka uwahi pauda Ms ka o m pukuuiahi. 0 * * * * * O oa aekoua hupe a ka koa opio i haawi ae «i i kana kauo'aa o ka uiaki aoa imaa o kona puali ;saiU, oia kt ua pee na ti la i haawi b pe ae ai 1 aa oana aua nialuua o oa k aaulu aloha o ko lakou aiua, a oa koea mau uauaina 1 hoolaua uiai i uh uiau o wi wo ola ilo ko o lekou e haawi Ukv>a uie ko lakou ikaika a pau ma ea mt a *> hooumi ia ai ke kookoa o ko lakou aiua aloha, uo laila me oa m«nso viw ole o ke koa i ialapa ia me ke afci olin > o ke aioha aioa lawe ae !a lokou i ke alakela o ka mak( aua īloko o ka pu hi oui a uee | aku la iuma malalo o k* hooko kauoha | loiua Maki ! ; b waalo hope aua ua pau me ua a.aa i louo ka hiktwawts a o ua uUlaau I hoi a rue ko lakou mau !i|K> k« haule

hope ee la ia ma ke kaa o ua poe naita Ja oka aahu uLula, e hoomanao ae kaaa he haak&i maki io kei» a !-e alii opio o Pelekane iloko o k-\ pouli. Ae, he huakai maki keia oka puali i haaheo ia e ke keikiaM Waluka liare a me kjna mau nait», ka mea hoi nana i kono eku ina koa kaulana oia au o j ke alahele ia e loaa ai -ka honohano a j me ka lanakila, a o keia kuhi i 01010 |.ia ai L na keia huakai mnki a ua keiki'alii la i hoop&haohaō aka i ua mana kaua o a uie lielani, oiū laua .e hoomoana ana maluna o na palena ,like ole o Camaberelana. Wahi a Tow!e (Taole) ka mea nana, i hoopuka keia moolelo: na keiahuakai maki o ka paahi a me ka eleu a ua kei kUlii Walaka JRare la me kona maa naita, na la mea i h »awi ak« i ba lana kila laa ole ma koaa aoao, mamuh o ke at»hee a welawelu liiiii o na paah hoomoana hope (Rjar) o ke kei &ialii Hiki o Irelani. Aole wale do ma ke bo keia make ana ana keikialii la me ka puahi, aka t»a lawe pu ee oia i na manawa oka ponli obapo a hoonee aka i ke alahele maki hoomaha 010 o kona wahi paali uaku-imua. * O ka peali oka po ame ka hoonoa mai ana ahiahia makani huihui ma mna pono, aole loa ia i lilo i mea e hoo kaemi hope ia m»i ni o ka huakai nee (baa ana nait* nlaul i o Wale, a o keia kahi a ke kākialii WulHka Eare . i hali ae ai a haawi aka la maluna o kona maa oa;ta ina olelo hoolana o ke koa a me ka wiwo ole.

E na naita—wahi a ua keikinlii la, o ka kakou huakaī maki me ka hoomaha ole aa kokoke mai ia'i ka hopena, aka e oa naita e hoomanawanni, oiū ke huikw mai nei oa kahoaka o ba manawa iri u, ua kakoke mai kakou o hiki i ke k.ihaa oka hena kahi hoi a ko kakou mau imi i kan nai ai. Ae, 9 na naita iluna o ua kahua e hoom-iha iho ai ko knkou meu luhi, a ku aku īmaa o ka ioaina o na mea kaua a ka enemi, no ka paio aaa no ka pono ame ke kaokoa oko kakou aina, Ano ena naita—e haawi i na hoomaha uuka ana no ko kakou mau malahilahi, a e hooiohe no ka leo. o ka o-le. Me keia mau olelo a ua keikialii la haawi ae la kana mau naita i na hoo maha pokole ana, a uo ka manawa he hapalaa hora ka loihi, ia wa i poha alapine hou ae ai ka o-le a ke keikialii | Wal«ka K\re ia mau hor<i liilu o ke j kulaaumoe no ka hoakoakoa ana „ae i : kona mau neita. Emoole, aia aa mau nniti la e ka ana me ka makauknu malalo o ka ma lamalema &na hoka oki lani, ai ka wa o ke kaaoha maki i haawi ia aku ai ia wa i hoomaa hou aka ai ua mau n«ita la ma ko lakou aihkela o ka pa ahi. Mamua ae o ka maki . ana aka o ua mau uaita la, ua haawi hope ke kel kialii Walaka Eare 1 keia mau eMo hoolaaa: ] Eua naita—wahi aa& keikialii la, o ka kakou haakai maki hope loa keia iloko oka pouli, a ke ole aa e kuhi hewa, i ke kakahiaka o ki la apopo e bai no kakou he alo a he alo me na euemī. He mea oit>io 5? ea uaita, ua maki ia 0 kakou ke bo ame ka po me ka hoomaha ole, aole loa ouk >u 1 hoike tnai i ka malahiluhi u me ka pauaho, a he aaea ua'u e haaheo ai ma ka lioiko aku iouua o Euiopa o ua uaitk 0 ka aaha alaula o Wale ka poo ua Ukoa i haaheo ka huakai aiaki hoomaha ole ©ka paahi iloko ona la a me ua po 6kola mailona mai o ke aapuui o Wale a1 ke kahaa enaena o aa me-i «kaua aona ka mamao he h*4ueri uiilo.

Ae, ® na nait i—o ka ekohi keia o na po oko k*kou lawo aua i ke kaliu* īaki o ka puahi ilok.-t o ka pouli. aka 0 ka o ua hoku aleli.lohi 0 tt* lanl, oia wnle iho uo ko kakou kukai alakai o koia ponli, j»ka eua uaiU mai haawi pio i u* mpiaaoUua ake allolia ama iloko 0 ouV>u; aole hoi o ka hohe o kaSiaoao koa e paila ala iU ko oi oukou, jao ka mea e Uo§a uiai aua uo he la e Mpahi si kakou me ka hauo h|ano o kft« huakai maki iloko o ka pouli. ' i AoU i pau-