Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIV, Number 10, 7 March 1891 — NU HOU HAWAII [ARTICLE]

NU HOU HAWAII

Aole llamuku hou o keia kakehiak »! E hoomaha ana na Kula Aupupi ma ka la 10 o Ap?rila, no elua pulē. E kii ana ka Aha Kuhioa hou 1 na Moremona Hawaii popihkia ma Uta. He 28 hihia ma ke keu kaapani o K&uai i noLo «i i ka l'oakolu nei. Ua kipa e.ku o Hon. Cecil Brown ieia ina Ke ka!anf kaub&le o Was;iietpna, e >ke ia Peresideca Harrisoo. Ua okiia iho r.ei ka lima o Nt4ei (w) a munmuu no ba a e hoouua ia ana i lioaa feai nona ma ca hookupu aloha o ka iehulehu. Ke lonoloūo laaahea wale ia nu&i nei e holo hoomaha aku an» o wai Makaie i ka R}puba!ikfī nni iuh kt ia mnlama eku paha, Ain nri'»li.lo o ke poo ma ke kauehn o ka prpn o keia Ib, e loaa ai Dahookuhu huu loa i haohia e ka Moiwahine ma ka Ponkiil i oei. Ūa !ohe wale ia rxiai, i Kekehi la o ki iii 1) d >ma i h>>ln, ua kai maikekahi KHuaka niailuna eaai o ka pali o Wainiha mi K»a%i « ua imke loe. O ka heloua kanaiia o ka apana o Hilo mai Wtii&kea a Hnnolii, he -4.015 oi'- he 1071 lapaua, 1042 Pukiki, 466 phkeame 1.436 mau Hawp.ii, hapa haole a eee na banle maoli. 0 k'i Luur kanbwai Kiekie k;i holo hko e o.ftUata i ke k&a o Lihue i ke nei, a o C Cre;gliton ka Hope Loio Kuhina i holo aka i na hihia ma ks aoao o ke aopui i Ua wehe hoa id; o Dr. K B EaiPr--8 >u i hale khoki aoan ma ka 135 Alnoni Papu, a mnlaila oi-i e loiia ai i ka poe nr wahw li m&i e k;pa aua e makemake i knnei maa lepaau aiin. 1 ka hora 11 Poakolu nei, ua olaolu i ke'lii ke Moiwahme Liliuoknlani ka ae ana cjai i ke noia na k»huuapule hoole pope o ka mokupuoi o Uaha nei e ike aku ieia. Ua hoolaha mai nei kQ Kiekie, e malamaiaaaa he kau kuikawa o ka Aba,Hookolokolo Kiekie, ke hiki aka i ka Poakhhi, la 30 o Mar«ki, ma Houolulo nei, b o na hibiabaofiC ) no eae ke hoolohe ia ana. Uh lohe oaai makou, ua nai ka rar 4 hnio ia, o oa keiki puhi ohe HfcW»ii e ī.a malihini 'mKi nei o ka mokaāhi Ar elr..li'i ma ka po Poalua ih'o nei, niai ua 1» e hooheahene fina i ka lakoo m«u ohe rne n?i leo honehooi l , Ow;U la keia kanaka o Waiinen, Ko-b;-li Heoia, uooa ka inoa oFS Maonabe«? loh be kanaka kekehi malalo o i* ma Wiiimea, he mea pooo kekahi kamaaiūa o ia aina maaoa ke hoike mai ia makou. Ua hookohuīa akq ka Hon. Jobo O Dominis ma ka la 2 aku nei i Kinains no ka mokuuoui o Oah'u, e like me ke kanawai i hooholo ia i ke kau i h.sls me ka bim« a me ka uka o?e, hro*?thi wale no mi hai he hanohano.

Mh kekahi wp.hi o ki pepa o keii la e puka aka npi.'ka pal«ps!a a ko makou raea kakau nopepa poooi msi lapbDa maii uona makou e aie oui uei no k-ioa a>au hookeuwa aua uo keia repa.

0«t hookuaUke at»ei ka Hui Tele" poue HaWiii Bele l kona oaaa snhau malama aua like loa me ko ka Bui Mutnal, He hoaka keia e Eoaiai mai fli, «ia keia maa hui ke makaleho nei do )<h hoobui ae b lilo i hookahi.

Ma ka huakt-i mua aku uei a ke Kiiīau ua halihali loa aku oia no H>Jo i ka Lunakauawai Apaua o Houuui'a, kon-i oh»ua a ms 8 ohaa e ae, aole i hoolele ia i Makeoa no ke kaikoo loa.

1 ke knkKhiaka Foaona i hbla, ua ku mai .ma Honelalu nei ba oiekuali Modc w*i mai Kapalakiko n3ni t oie 14 ohua kapena a me 28 ohua oueki no keia twa. eiu ia £(.- p«lekiko ma ka 1« 20 o Frbfruari a ku maaeei i ka la hope o k m !htua. Ma hope iho o fc« bora 1 auiu» i. Piumuo u<?i, ua hv Io tca aluoia t o ua oks Henia. Kui ka pv i j»ak»i khi 86 i keia uiekuhhi, a ua ekeuaia koL'a Ma ke *bi*hi S bati Bei, <u a kekalii j*xf.u oLhh ekola i le!e iho ai* oiiiiluea iho o ke b«ft ma ke kihi o ua aleeoi Moi me M6UQt«keR, o ka kole uo ;a a Vekhbi kea oliua Helu 204 f bo< kt?e ia ai h e kapake, i pii afcu ai D)bi»na o kekalii o īia olina mni ke k?*» l>apß«tvn ibo, a wailio mau'e i!u> 1« i?n I o oio ks 'ohh eua oua palapo he uui. Ca pakele mī>huuthuue kekahi mt.u cliur e!ua Oka ps-ke hoi uou« kekaa uh ho!o loa ci«. Ua in ua hai, D8 whwae o k» i pii i;» o ke kaa.

f Mb kft 1r 10 fienei o keia melaina, i ui>>aaoia n\ .0 haaīele aku an& ka mokūhhi "ZaalhDdia" i ke kniaoakanhale Moiwahioe o oa kap-kai oka Pakipika, a hookele poiolei mai no be i awa o Kou. Ua hoo'ele ia mai oei ke kihu» j pohaku maba!a oke Kīa Hoomaoao o Mrs Beroica Paoahi Eihopa i make, mailooa mai o ka moku - kalep.* Ber.t-iijia " FifeBhire," poua ke baumaha i kokoke e ehika tona. Ein riB make o Honolulo no ka roal«m« o Feberm<ri i hala, he 37 Hawaii 6 Pake, 4 Pakiki, 2 BrrittniB, 1 Amerika, 1 lapaua a me 4 o na liihui e ae. HoiiA» 55, M&iloko ae keia helana he 15 j make īapaau ole ia a he 1 malihini loa.

Ua ku mai ka moKuahi Außet a ralia ooa Honolulu nei i ke awakea oka Po&lua aku nei, mai Kapalakiko maī, me 54 ohua kepena, 28 ohua oneki, me #50,000 ma ke gala a nie 1206 mati tooa ukana no keia makeke. A ma ka hora 12 awakea oka Poalua aenei, 1a 10 e Lali hol aka ai oia no Eapalakiko.

o*ka nui oua haumana o ke Eula olelo Ber!t&nia, ona keikihane a me na ka kamahine, oke awawa o Manoa malalo o na kaikamahine a Mr. Daviseon i make, aia ma kahi oke 51 O ko Pauoa Rala olelo Hawali haumana hoi ona keikikene a me na kaikamaWpe he 16 wale no.

Ua wae ae ka hope Ilamnku W)ldpr 1 mau kiure hiole ekola ka nai, ao lakoa na inoa M E H F Wolters a me J Marden, no ka niele a hnli pono ana i kahl i puka ai na kuma o ka paa ana ona hale ekolu ma ke alauai Naaana ike anmoe S b ti akn nei i b«l&.

Da ka ae ma Victorm. Berit4iiia Colamphia, i ke kakahi&ka oka la 19 o Feberaari i hala, ka mokaahi nona ka inoa "loia Komohaūa", he kanahika kumamahm* na la ho'o mai Liv»pnlu mai. Ua oieloia e komo koke ana oia i ka holoholo ana mawaena o Ber:t ;nia Columebia a me AuBetirftlia, a o keia ae la.ka mokuahi munloa nnna e hoau.

o ka iiiaiau a me ka maikai oka la ana o Haleakala Bale eka hi.ku Loolimalimh n keia wa, ke ii'.o aku eeī īa i helele m; noi ia, ate uu<huabua loa &kct eei na kainaair a a bjb. .na malihini p hoi ipo nei ia hft!e i keia !; mifa" laW cfe nei a ke hahe.ui kokeke loa sku nei mahope o na kapuai c> ka Hot le Hawaii.

Ua heokun ia o Mr. Ailnene Buki i ka Poaiua nei, mai ka hihia hoowahaw«ha ika oha i hoopii ia ai oU, no ke kumo, aole oia i manao e hoolaha ho iuoioo i ka aha hookolokolo, aole no hoi nana kela manao i kakau, a ua komo ua maoao la iloko oka pepa me kona ike ole.

Ua lohe ia naai. e h<>|o mai ana o Jobu L Su!liy&u, kela hnole mokomoko kuulaua o Aineriet Huipaia, no na o k?i Hema a<ft ka inaiama teuei o ioDe, a e kipa ana oia ma Honolulu nei me ka maoāo e hnikeike iki i kona skatcai kaikui peupau.

Ua iiīki mai ka Paāli Keaka Mele kauU na oNa I k<\ ma ka Australia o ka Poalua eVu eei, a e wehe ana lakou ika !av;oa \ o iea mna loa ika po Po. c ol'o f-ocei o ka Hale Mele Bou. He ioe kuliu waie no keia puali bs ka J :!-< n lī iaa i beJe a paalehia, a e ikMa;fmk * an* ko H*aolulo ia lakou -JU6 ke koe koeoa ole.

Ua make ulia ia o Mr, J J Hebbard ua6kue.kf.pe o ka Luua Alaoui o Houolulu nei, mauka o Kuuar u, i kaPoaono i hata, niamuli o ka puīwa aua o ka lio sna i kona kea e kau ann a haole aku la i lalo oka hooua. Na ka ftha kukonukoūu i loea iaia ma kela haule aoa, i ka;li aku i kona ola a laweia aku Ia i ke aupuni uhane i ke 67 o kona m«u afafeahski*

I ka Ja Sabati i hala, ua hoolaa io ia ka halepule hou o oa paVe o ka ekaleeia Bfhop«. e ku uei nm aUuui Emma. Na ka Bthopa ks han« hooiaa ms ka olelo Eaelaui a o ka mulama aua i ka ahaMo» a ka H«ku ma k» olelo p»ke. Un nkr>nkr>a ae be b<?!uos kupouo o ua pnke. Hfr h»lppr?!e kupono uuku uo kpia i kokala ia ma ka hooiksika kiao a Eev, H H Ooweu me fee kokaaia e a* koiko! o ka likaleeia. Ua noiia mai uiakou e ke Eahu KuSal>ati KahokqoluuB, e uialamai» ana ka hoike bapab« o uh Eu'a St»baU o ka apaua o Makawao, ke hiki aku i ka horf> 10 k«kaU'aka o ka la 12 o Apei'ilis, IS\H, a peoei ka »H?ouōhouoUo aua oua iianwiu», Haelo » uue Haiko, ka hn-wiia o Imuun, lVihi-b», ko Ftberu?.ri; Kaleka, ko M&rtki; Pafa, lioi horp: M*k*Yr»o, ko Febcraari, Keekea ko Mai>ki. loa h** hlki e hoomnk&okau » uh hanwioa h»ote. E akoakoa mai u*L«m uui do ua uana e waiho aku «i i ka Aba Mokiu uui ma W*iluku 1 ka !a 30 o Apen!a.

Sig"Ūa makemhkeīanalala o ka Hni "Na Keiki Oiwi o Hawau" e akohkea &e ma ko iskou keena Hal wai tn«u m» Mililaiil Hale, u>a atn hi Poaoeo Marakt 7. 1891jh r.7 p qj.

A ke:a Pofck*hi iho e HkonkoH mai oi na Alii Ahaolelo ma Hanolula pei, ma ka kaaoha a ka Aha ELohina hoa. 32hia ko iieluoa? He auiikurc<imahieu wa!e no, ke pau tn«i lnkou a pan i ka hiki, oiai he elima i na eiua mamao ahe efu« i lilo ī m»a kuhiea.

Ua hanaia iho nei. oae ka maiau e fea haole hana gula H F "VVicbman, he oaao makaoa gala a~ r: e hala do na hookuku ho< kela&eia e ka Hai Hooikaika Kiao ma ka Ja 17 aeoei, . Be «laa <afta makaua o keU & eae maa hana lealea pakahi ewalu i hoolaluia ai e hooko ia aku ftna,

O k» nai o na hbumapa oke K ala 01fclo Be?:itaoia o Kamoiliili, ke haiia na keikikane a meaa kaikauiahiue, be 51. Oko Waikiki hoi, ke hoiia na kama elaa, he 48, O keit> m»o ku!a a elua, ke awiwi nei ko laua hoopuipoi ia ana, aka aole no nae oia ka pju o na kamalīi o ia mau kulnna,

Ke mau nei no ke kawouwoa ō kekahī maa luna aupuni no ka hrpohopo i k« hoi pnuī. l * aku, Aka na manao nae makou, aole paha he man hoolohloli aoo nui ma keia raan la aka. Ina lie mau oki paa ana kekahi alaila ma na poe ano lana wale no, aole ma na pala halii iho.

He eha maa ohana i hooonnea iho mHlaīo o n« eoalamalu ki&we o kai o P»!ea, Mnnana, Ewa, me !akon man mea at 1 la la Bāb"ti i feāl«, a j ' fea maoKwa i hiilii ai o ka lakoa papa«iDB n ooho iho e pama aia boi aa biki aka ko lakim helnnn i ke 89. Ua hoohala iho l»ikoa ika inanawa ,me ka m«jk ti Bhiki wale i ko lakoo hali hoi ana mai i ke k«ona uei

Ua liīb akn eei ia Bert?lmann ame \Valker ke kak'ilu aaa i ka hale pohaka ala hou (oa o Brewer oaa alanaī Papu no ke koho bef12.200. oia hoi fce koho haahaa |ca. Oke koho haahaa !oa no ke kup'īi ana 1 ka hale pohaku o Hon. J A Catnmir s tna alaoai Papu a ka Hai Pecif e i noho ibo nei a ahewaia ai ūō ka paa knpono ole, o ka F Harnson ke koho haehiia, he $21.223.

Oka uui oka poe i makeikni ako i ka loa pe'e keulana o Kilauea, ka lua pele pio ole e a m»u nei i na keu a me n* makalii, no k* makahiki hookahi mei Okat bi 31, 1889 a hiki i Novemaba 1,1890, he 484. Mailoko ae o keia heluna, he 210 o lakoa, he poe wale no i loaa n-i palep ila ae holo mokuahi mai Honolulu aku nei i ka lua pele a hoi hon. Oke koena aku he poē lakou toe na palapala mokhahi ole.

Aohe llamakn hou no ka Hioa i keia kakahiak», aka oa paia oae ka loUe o Kale Wiliaona ma ia wahi. Ea, hewa paha ka poe lealea kanosilio a me ka poe hoolaha wale do me ka maopopo ole. Mai ke Knhioa mai ke kakaa ana ft na iohe e hnlihali mai npi a haole toa ik& Msik<la. Oka hana i ikeia ke koponp i kn ke kam:k<i makaokan, oka makoa olelo ao, paa ia. Mai Mle mai i ka pali oihioihi. aoie hoi i ke ktwt») obbB ol ka lele a opu.

Eia ke hoo!»»!a ia nei be Hai Kukuln Hote!e ma ka laa o Pele, a u<* pnka ae nei na palapala hookahaa haua, he $60.000 ke kumawhiwai ehoomaka aku ai ka hiiue, ma ka $25 00 o ka mahele hookahi. Fa īawe ia kekahi maa kuleanH, a o ke koenā nka e kaai (<kea ia aka ana ika lehulehu. Oka taaaao i hookuma ia ai, o ki hoomahualiaa aku i kaJbißle me na hooponopono »no liou © haiaumo la si e ka poe makHik?>i.

Ua make mti uei ma Bastrop« Tesaks, A«jerika Haipni*, i k>\ la 11 o Feb(»raari i hala, o C.»J M Thompson, kekahi o na Loio o ka Papa o aoaololu neū Ua holo mai oia ha mau aeaei i hala no ka Jmi ī ke ola o kooa kino, aka ma ua !a h> po foa on% ma Honololn nei, aa pii m»haahaa loa kona ma'i a ua mauac>ia e make ana. Ai ka poliala koke sn,a ae n«, aa awīwi aku oia e hoi a noho iwaeua o kona mna mokamaka, Aks iuajiJuH okn luhi ms keia alahele ioihi m's ke kai hme ka aioa, na make aku la oia ma k&hi oua makam-ika he mau hcra wal« no mahope o ka hiki aua aku.

I I» huli a»a o n» o i>n Toakaiu iiei, Maraki % uh Uolapu ae ia ke ia Joko o k& Kale Buuiubvmju t»oSe pake c CbuL-g Poou ma sa lalaui ha!o nioihep* mn ka ao.no WHikikl b ke alawii Nnnaoo maukn aku o ka Haletuai r»a>a Kotukehsiu. mo k» lisonj» po akn i k« Hnle Huiui liuiuu Lv»le o l'ai ia*»oksi ibo a aie kn ilslo Haua Fake msi, O o ka halo i hoouiī Ich : 1 ko «bi a pii'i U* h«lo oluu« «e ka pala pu sea i ī3v oloki a kot uo uh<> kek&h|. sfi k» woi eku hoi aiin keiki puia elo 104 a pio uo Uoi ko «hi iuo ka paUhalaha ole aku mi o s |I uiahalo ia ko!& uiau keiki kiuaahi' ukii ote ia ma ko lnko i hooikaika ajuH km« i oa paunhi o kei* ?uo u»q ke ku?o. Uft lohoia uiai ono, ua jhu!i ka aihuo ia k«knbi u>*u psko, a ke hoohuui in uoi s o hopuU «ka «n« pahn kek«bi poo. , , w

haiolelo~E haawiin ana he bfiic.le lo Euanelio malnko okn "Anon» Hale : ūqa k.a la ti, bor i 2;30 auioa la, i 'ūouh o ua HāWoii, tua o khkhbi enahele ololn ra. Ama ka hors 7:30 «hiahi no hoi e like me ka mea eohu. E hooaana ia iua ka weheweheia «oa tna na kamahaoi o keln Sa'bnti hkn nei, Ua polofti olu-'laia īa d» mea a pau e hele ae.