Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 1, 18 June 1873 — HE MEA HOONAAUAO HOU MA NA Mokuaina Hema o Amerika Huipuia. [ARTICLE]

HE MEA HOONAAUAO HOU MA NA

Mokuaina Hema o Amerika Huipuia.

O ka hoalaala ana i koia hann ma ka Hema, he hoailona ia no na pono kino, o kn poe me na ilieleele, e manao nui ana i ka naāuao, ka mea nui e holomua ai ma na mea e pomaikai ai. Ua ikeia iia ikaika lon o na ilieleele o kela wahi keia wahi i ka imi ana i ka ike, me ke kue ole hoi o kekahi iliuakea, no na kula hoonaaUap i keknhi ano lahui. Ua pau pu no hoi me-.na ilikeokeo lea manao nui i ka hoonaauao ia raai, a koe ka poe kīekie, aole lakou i imi i inau hoonaauao. Ua īlihune 'ka aina. Ma na wahi a pau i hoalaia kekahi hana hoonaauao, ua ikeia, ua kokua hauoli mai ka lehulehu ia mea. Ua hoike lea ia keia ma be kula i kapaia ke Kula " Ao-kumu a me ke Ao-ma-hiai," e hoomaamaa ana i na kumu kula īlieieele iim Hametona (Hampton) i Vmßeiiia. 1 mau kumu nana e ao aku i na haumnnn ilieleele ; ma keia hana ana, ua ikeia keano noeau maoli o īia hana i ike in, no īa mea ua hookaawale ka> Ahaojelo o i apano aina* nui, i wahi e kukiiluin ai keia kula, mailoko ae o ka aina o ke Kuln Nui Mahiai t (Agrieulturaj College). O na hua o keia kula ftlaliiaj, hemau hua poma)kai no i(t i ike ia. E kokoke ana keia kula i Foterc Monoro (Fortress Monroe) ma kahi hoi i Inwe mua ia mai ai ka ilieleele muo, ma kn Hema ka lahūi nnau haahaa, a no ko lakou iiihii pono, a hewa hoi i uluai n;i hana weliweli a ka Kepub;illka. ■ U-ke'k'i'k.owaena keia o ka hoopaa kauwa hooluhi, a ma keia hnna i uluku ai kn aina holooko.i. Ma kein wahi no hoi, i weheia ai ke kaua huliamahi ka intfa i lnino ai na hao lioopiia o na kauwa lioniuhi. Ama keia wahi no hoi, mahope iho o ka pau ana o ke kaua, i kulenluia ai ke kula mua no ka poe pio i hookuuin, i kokua ia e ka hnpanui o na mokuaina Akau. t O keia Kula Nui no na kumu ilieleele, he rnea nui loa ia. O ka inea nana i hoaln i keia hana nui noeau, oin no o Gen. SamueTa Limiiikiiika, (Ue keiki hoi a Limaikaika, kuinu a Pulupala hoi, o kela \va aku nei,) no kona ike ana ua nele maoli na ilieleele i na pomaikai palapala, me na hana ike e.ae ; a aole no hoi he poe ilikeokeo e luwa ,a: keia lahui nia ka hoonaauao ia ana, aia no a hoonaauao inaoli ia na ilieleele, nia na īke palapala, a tne na hana akamai e ae, alaila, na lakou no e hoonaauao aku na lehulehu eleele. ĪSo keia mea, ua kauohaia ma na wahi a pau o ka Hema, e ro ia na ilieleele a pau ma na hanaikea pau, oia hoi, ke Paipalapala, mahiai, a ine ia mea aku. Oke kumu o ke ala ana o keia hana, ua alu mai no ia mailoko mai o ke Kula Misionari, o ka Pae Aina o Hawaii nei. Mamuii o keia, ua hoala o Limaikail.a i Kula ao i rnau kumu ilieleele, ma ka o!e.lo iseritania, e ao aku ko lakou lahui, ma ka makuhiki 1868. Penei ke kula nna : Ma na haawina paiapala i kalii hapa o ka la, i a o kahi hapa hoi, ma na hana lima, mahiai, kamana, amara, pai-palapala a me knhi mau hana eaeo ke kula. Ona wahine hoi, ua like no me na kane, ka m«hele arta o ka wa kula, a me na hana huiuuhumu, a me na ! hana o loko o ka hnle. ■ i Ua hikiwr.we no ka pii ana o keia kula i j ka mahuahua. Ma ka makahiki 186S, he 20 haumana, a elua kumu, a i ka keia wa he 213 haumana, a he 50 e puka ana, a na lakou e uo nku na haumana o na kula pualu, | No ka nele no o keia kola i kahi mea, no- f laila, ua hele o Samuela Limaikaika i ka 1 Akau me kona puali mele ili eleele, i loaa ui 1 ka puu da|a e hoom«huohua ai i ka lmle ku- ! la. Ua olioli no na keiki kane iko lakou ! hele ana no na mahina elua, iloko o ka wa hooilo ka hele ana, me na hale lole, aole i ne ! he nnu, no ka makemake loa e ola ko lakou \ kufo. Oiai, ua nui no ni liaumana i hoihoi I ia mawaho, no ka uuku loa o ka iiale kula.! Ina e loaa ana ka hale kula nui e pau «i nn ; haumana he 400, i ka nana aku e piha koke I ana no. O kihi mau lilo o nei kula, ua koTiua ia no e na loaa o na hana lima a na ! haumana. Ake niakemakeia nei i puu dala no ka hoala hou ana ī hale, Oka huina o na dala i makemakeia, he 5135,000, a pe- 1 nei ka mahele ana : Kumi pu!e, rumi paina a me kahi e moe ai ua kaik-nnahine, he $75,000 ; kahi hoi e moe ai na keikikaweppsso,ooo ; no k»hi hoi e waiho ai na ukana, i $5.000; a no ka hana bou ana i $5,000. Ma Viriginia a ma ka Hema a pau, u a hiki ole ia lakou ke kokua i kahi mea o keia huina i hoikeia, aka, aia nae ma ka Akau, he tausani ona inakamaka ilieleele s hauoli analme ka manao e kokua no Ukou i keia mea ai k* hooouauao aua i kn lahui kano^i.