Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 5, 16 July 1873 — Na ke Aupuni. [ARTICLE]

Na ke Aupuni.

1 keia Li.ua hnokr»t,uia nku o L. AicC«lly E«q.. t K<'niifiin;\ na Pnlena Aioa.-o kn motfiipohi o Oahir. ma kahi o Hon. W. P. Kamakau i m:vkc Euhnn O. Hall, Kutiinat>alaifii'.n. Keena Knliiiaina, lulai 5, 1V73.' i keia' LA. ua hookoliuia ai;u o Hon. J. Moinnuii t Kotnisinik rio na Aln-!iilu a aie n.i li'jop;niopono ■wm, no {.-.i npana o Kon:i. MoU o Oniiu, mn kalii o Hon. W. P. K.MMHkan i innko. Edwiw O. Haul, Kuhma Kalainin. Kf>ciia Kalaiaina, lulai 5, 1873. Oiai, ua hoi mni noi o Tnr.oDonE Chhistopbrr. Hf.uoic, ko Kanjkelß.no ka Kmppirr o (leromania ma kei.i aupuni. a Kamkela hoi no I:" Aiipnni o Denemaka, iloko ) kein nnpnni, a m iioiho pili aopuni mai i b no konn hoi kino ann mni nei mai Ruropa, o o hoomakn anu i bnj hona i keia rr,'» ke ano lio KanikelA nn • I;a Emcr pire o Ocromania, i no ke Aupuni o Oenemnka, nola.la, ko Lauohaia aku tiei, o liāna mau hana pili nupuni a pau no n rnn» lupuni, e pauk.'n n e mahaloin e kn kn nitr ini ri«'v nviri»i Cha?. ii. Bi?iio]v Kohina o ko na Aiaa o. Keenn' o ko m Aina o. Hono!u!u. luiai 1873. ( Eia iho MALAi.o ka paiapala n ke Kauka » ka P«pa Ola, i hōopukaia ma kn napepa Puc'fic Commersial Advcrtisef a ka i'eono iho npt, •» ke umihi irv ae n<?» hoi no ka pomaikai o ko Hmeaii Ponoi, porchcluhelu : — Mn. L'"<\ Hooponopi'no.—Ua nonoi pinep;nr; ii mm n'i e kokahi ir.«n hoaaioha, <vka* ' kau i l;o.linhi hoike, a kohi mnn e ao aahi o, p'U am i kn lcnora. a ino kf linn:« a ■ n P.i<>i 01«. ' Ua manno mnu tit3kpu, lte oi aku ka pono ke- kainailio n<u ole ana keiu inea ;f> ka tiana oku kn mea pono iloko o keia wa i ho>u roai ni lahn uui nnn okn mai ona mpknhiki i ha!a. R iiookaka aku n« au ike •jno o l<n laweinwo ana a ka Pnpa Ola' i keia •;a, ua anean" e pau ka hapa ehaeha o lrana mau haon. tte 00l ba ehaeha o ke«i mau nana, o kao mau hoa a ine n'u wale no ka i ike. Uia !<?• hnlehu wale na mea i ili iho iluna o makou. 0 na nonoi ana, na hooweliweliia mai, a me ka hoioo pu ia mai. li hni wiwo ole aku no makou, «ole i manao ia ka waiwai, ke ku!ono, a o Ua haole paha i.mea e keakea mai ai ia makou, ua hooko āku makou i ka han<», 1 hooiliii mn' rae kupono ito makon ma- j .ao. He n'»rf na manawa i hoehaehn ia ai ko inakou mau puuwai. Owau nei, ma ko'u ono Kaaka, oa mamao aku no mai ka launa; nui -ina oie na hclthelena kanaka 6t «7 ka ipaikai, aka ; eole au t itee maka i na kahoakn i oi «ku 0 !•:<* "'mHn o ka laweliwo ana n inn kn m.onao Make ano n:n, ua haiia inaikai ioa na ka» aaka Hrtwnii. Ona pc« lepera nele, 'na ho«kfe rnai r.o i ko ano kuoo. a ua like no lioi peia ko lakou ii;au mokomaka, aka, q ke Akua• wale no ka i ike i ka nui o ka poemai i hunaia, a i waihoia hōi mahrt|ie e na booikaika ana aka P«pa Ola. E hoomaopopo 14 kanaka maoli a me oa haole, ua loaa piha r>o ia niokou l.a haawina o ke kaumaha. E pono hoi oiakou e hoike aku i ko makouinahalo nui i ka Moi. Aule ho mea hookahi ana i hoao- ai o keakoa mai i ka hana a ka Pnpa, ina he hoaalolii, .i he pilikana paha. ka mea e lawe ia ana, Mai l-:a la mua mai o Maraki, he tausani a keu na kanaka i nanaia e a'u. Eha hanen i me ka umi na mai i hoeunaia i Molokai, 5>40 kane, 170 wahino, he poe kanaka Hawaii wale no a pau a ine na hapa haole, koe nae na haole hookahi Amerika, hookahi Farjni, hookahi Peiekane, a me na pake ekoiu. Aole he mai lepera hookahi i aeia kalii makamaka a hoaaloha paha e nkoli pu. Ewalu t.aneri ka nui o na mai lepera ma j ilolokai i keia vva, oia h'oi, ejua hapahaneri j a keu iki o ka lahui holookoa. Ua kupono ia inakou ke hoike aku, ma keia manawn, aole i oi aku rr.amna o ke kana mai |opera i koe ma ke Auponi gei. E ike ia aku ana no lakou. O keka;hi poe, e hoi.puka n inaka ia mni no koiakou mai no kahi mau makahiki uuku e hiki mai aaa ; n'ka/ke manaolana nei makou, inaaole in«kou i ooki pau loa i ke kumu o ka mai, e hoomau aku no makou i ka ennUma malalo n keia lioomHlu una, i ooki ia ai kekahi kutini e hooemi ni i-ka lahui. Ano, eae mai ia'u e hoakaka aku i kekahi mau mea no ua mai no'' Hc mai oa> ouei. -ka ;« ialii paha, ma ko ano oiaio oka o!elo ? 1;. olelo nka no wau me ka wiwo 010, aole. Ua kokua ia mai ia manao ana o'u e na Kauka a pau o ke no holookoi. s ma ka lio-} ao paka :tm hoi | O ka mai lepem. Hole i- iike nie ka īalia { ann oka ma.i koiela, ka fiva lenalena, mai ] puupuu \n'<: oke (iyphoidl raipoida fiva J paha, Alra ko ioaa !iiu;i kekahi mea t ka mai e j?:!t m«i no ia i:> ka mar ieperama na ano he lehulehu,—ma Ira launa kino ana, ke puhi ana i ka ipub.ik« ho'okahi. ka' ai'ana a inu ana mo ka sn.on mai !ep?ra,—n peja "JUi. • . . — Nolaiīo, aoie ro iie piiikia no'na haolo, a g ka laha nna o ka mai īepera i na makahiki i holi.a?, noie ia he niea e waia ai ka inoa kaulana pi'ni o ko kakou ea oiuo'u maīkai. He okoa loa ke ano o k<x t o na kana* •<a maoli 1. ko ra haok.

O ke ano ht«iU«u iinia mau ona knn.ka , nmoii. ame ko htkou lo%outniVai o jfeo iakou mau me« no in elpaa io ai f nu inn.i, | ino liilii. , » i j O.ka hookanwale aiia, u o kit iion"»f>.:(w: !ej : loa ana. e l.ke nie kr ka-'P«pa e liuna. nt:', a ! 'me kooa mau hoopouopono an>, «»i t i,i.t.cvt.i! ;o na mea e kaohi ai i ko holomu'i ana o k« i mai lepera. ; O na kun:u akaka e loai e ai, o ke kaokao ! ja mt"kona hoahanau kokoke ioa tir- «.l--»»!»,! ia he īli mni no hoi mai na inakua t:tai. Oj ■ ka »rele i kel'» a me kt ia nuo mpr.ni. o k.i ai i ' nui i na mtapa»liiii; o ka noho/una ttia na j 1 ivahi ea ino, a i na hale Jua paha kekahi mea j I ino. Okn hnHe, ina ke ano oko lakou rula, aole ipo kein, a i o!o i*. "a r-mi iho no 11 I ko na īcanafta maoh. nolo wale 110 ka ii;pora i,.(mai eaa ka iii;■ h«i mai i knpnia e makn ima ike kamailia Jajpaau ana, ho rirhcri<u (ho m.-n ' noho ike kino). Eia kr ano, he.hoonai\'ali- j } wali ana i l.'o K'oko. malalo o i.-a hoopii opa i |kn mai. < O k<» kaokac>. I;a ataainj i nv; k.i )0,-ia mau ; iaea mai i ka mai fiva, ho mnu mon :a e hoo- ; ! puka mai ni i ko nno ino o ke koko ;• ioan ai; |i ke rachcxia. (> nr moa j loaa e i kekahi iwi m. ! io ike kino. eoi nku no l.ona l«tnn ! !hou mai i leekahi ano'mo.i e ne Ua kali mau au mamna ae net, inai kn . | hoike ana aku i ko'u nīau hoakaka pili kino! anano keia mai, aka, ke paulele? nei au. e; ! kaana ia no laknu e na poe i huli no na mai j nei a oi nku manmn o ke kulana iko papau.: [O ke ola o lra lohulehu n !»t<» la wo |,-o t;jo : .'o na Iwole, e palokana no. i I.k* hoopau nna, <■ hoiko nku r..# .au, hei i noi no l;a hnna •; pono kehana i,i. E nooI noo ana ka Papa i na moao kanlii m ae I maiu ;ti hoi, n ko o'o in. an|o no- r> okin !;o kumu o ki ioni. ' E kukuni paaia hoi uialuna o i;:uiaka ! mao!i ke ono woliweii iika-nn*. pol i o huna 1 ol« ia ai knkahī n;ni. ; E hana no hoi. mo na nuao ci .ma •) hooj pakele i kela ..poe mit> in i Molokai..«i mali i paha e ola no kekahi. j Ua kakau nai-ia im koia ua koko-ikn'nei ; maloko o na pepa o kakou uo'īa !apaā~ 'a io!e ia, no'ka- hoolanna i ka loprra, Rla !,,."n i ' i 'ano Kauka.no ka' Papi, h t ri>ann-o tu i:o l;u.: ipono ia'u ke pane nku. | Ina ho hiki ke'hoolaia nn r»iai,-.lkaui a l;or>maka, —n i ko'u mnnao n iuki no paha !;ek:t-1 hi mau ano mai—e ike auano) J:n lonulehn. ? aole ioa e haaleie walo n ana, He mau mainma no e linla i La Kipaau ana I ma na ano a pau, a i o!e ia ho mau makahi- 1 ki n®, aole nao *e hiki ko hitoho!o pono i ka lapaan. mamui o ka pauana ; l;a hook ia-va-le ia. / E pono aa n kukakuka puia iifo on hia-i! boa Kauka ma Honolulu oei. n o weii«»ia no | ka hoao ana o lopnmi km.i. Ua lawa o Honolulu nei i na Kaukn o ir< : iahui e a pau, aole o l.akou kumae hu!i oku ai i ko waho kokua. O kekuhi Knukn v īikona.ao ia ia Jho, aolo loa ia e oloio ann. ■ E hooia no au i ka niai lepera malnlo o l;gi po-: ai wela.'" E o!c!o no ia, " E hiki paha ia'u ! ke hoola ia," a!a;!a p lapaau aku i na iaau : ; ola i īkeia, a e hoike nkea hoi i mpnao j no ka l«paau ana. • , ; r Ke hai aku nei au mo ka oiaio, ona ltoao i j ikaika hui aha o na Kauka o H*>no!uiu, i hi- [ ki 010 ia ko hana, a nolo no hoi e hiki ana ko | hoao ia e kekahi mea*n ae, Owau, ma ko'u i jaßo Kaaka, he wahi manaoio iki no ko'u i |ka poe e makemake mai ona e kuai i ka lnkou mau meahuna, a i ole ia i ko lakou mmi ] | hoakaka ana paha, n ke nēle ia, e hoao no ! makou e hasa ī ko makou ōkamai. | Ke mahalo aku nei au ia oe e Mr. Luna-; E hooponopono no ke kowa maknmae nu i ae! oluolu mm ni ia'o o. hookomo aku nta kiui ; pepa. E m?inr>o!f. in'.. >r»'u % o kou hoolohe ioa.; 0. TrOCS3EAC. Kauka'o kn P:tna 0!t Honoluiu, iulai 8, 1873.