Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 7, 30 July 1873 — NU HOU KULOKO [ARTICLE]

NU HOU KULOKO

K© 5 * Ua pohaia iki ae nei-ka mai o Mr. Le Monoejrer, ma ka po Poalima o kela pu|le iho nei, akahi no a pane mai, Ua manao koaa kauka e ola ana no. O" Ua hoolaha ako makou ma ka pule i hala iho nei o keia Foabebi i hk!a jae ka manawa e hoomaka ai na kula aupuai o ka , Apana o Kona Oahu nei, aoie oia ka poloiei o keia Poakahi ae e hiki" mai ana ka pololei, ! Augate 4. ■ .... Aha Hoomauk—-Inehinei, ua Uwe ia ae kekahi pake imua o ka Aha, i hopoia no ka launa hewa ana me kekahi kaikamahine nona na makahiki he amikamamakahi. Da hoopaneeia ka hookolokoio ana a hiki i keia • Makema mano.—M» ke ku ana oke kiakahi Live Yankee ma Molokai i kela pule aku nei, ua ikeia aku na mano he lehuiehu e poai mai ana a puni ka moku." Ua pahu ia i ke o kekahi mano e be Kapena a paa, i hookiwikiwiia me ke alualn ana o kekahi poe mano, a mahope iho, make loa. K7* Ma ka pepa o keia la e ike aikakou i kekahi olelo hooiaha nooa ke poo Nalowale, he wahi buke ili halena hoomaoao, ua haule mawaena o na alaoui o Kuiaokahua a me Waimanalo, he Elima Dala ka makana i ka mea a mau mea paha e hoihoi mai ana ia C. A. Kakela opio, ma ke Keena Waiwai ma Honoluiu Hale. ] Haiamo lua.—Mai ka wehe ana o kahi j Pake oia hoi o C. T. Singkee i kona hale kauka a hiki i keia la, e haianau raau ana na kane, wahine a me na keiki maioko o ka haie kauka oua wahi aulii poa nei o Kma. Ika j ake mai o kahi poe, he ola maoli no ka ka l mai. mai ka mai hoomanu a i na inai ma&li. | Panopano Hilo īka ua.—Ma kela pule | aku nei, ua loaa mai he leta mai kekafii mai : o ko makou makamaka o Hilo, e hai mai j ana i ka oluolu loa o ka manao o na mahiai I i ka-haule ana mai o ka ua maluna o na kiI hapai, a ma-u ka lepo, ulu ae la na mea ka- ; nu me ka ohaha maikai o na iau, a iilo ia i | mea e olu ai ka manao o na mahiai. ; Na Papa Pai.—Aia ma kekahi la o kela pule aku nei, ekolu Papa Pai i hoohanaia ma ke Pai Palapala ana, a he mea hou no keia maloko o ke keena o keia nupepa. 1 !ka nui no nae hoi kahi o na mea e pai ai; ; pai "Ko Hawaii Ponoi," a pai hoi ka buke Helukamalii a ke Aopuni, a pai hoi kahi ■ papa pai uuku i na palapala hoolaha. AikoeHikikoki.—EHilō.Punā, Kau ame l Hamakua, nana ia ae na koiamu ole&hoola- ! ha, i ike oukou i ka olele hoolaha a Aikue Hikikoki nona ke poo " Loio," ua makaukau :oia e kokua i ka poe hihia ma ke kanawai, i nooponopono waiwai o ka poe i make, na I palapala hooilina aina, kuai waiwai a me ia I mt* aku ; eia iho no ka pau pono o na inea j omTa»e kuke mu ka oblo hoolahn, i Na ipu Haole,—Ke hoopiha mau ia mai nei ke kulanakauhale me na ipu haole a ko Waiaoae poe mahi ipu i kanu ai. He mau tausani ipu ekolu a keu ka i laweia mai i Honoiulu nei iloko o- ka pule i hala ae, e hiki hou mai ana no i keia pule mailaila mai. No ka nui ioa o ka ipu i hiki mai, nolaila, ua makepono loa ke kuai ana, mai ka elua a |nki i ka eha ipu no ke dime hookahi. Ua oleloia mai iio hoi eko Waianae, poe, he kau oo ipu niii keia; aole oo e pau ka ipu a hiki i ke kikina e hiki mai ana. O* O ka noonoo no ke kue pake ma Kaleponi, ua mahuahua loa ae ke kue ia o ka lawe ana mai i na pake ma Amerika Huipu'ia. Ao na poe hana lima akamai ame na paahana haole, ua enemi loa lakou ; a e paio pinepine ana na poe mea oihaoa no ka poe pake, i kela a me keia la, no kela kumu i j hoikeia ai mamua, oia hoi no ka holo noi ana mai o na pake ma Amerika, a ma ia mea e loaa ai na mea ino. Ua hooholo ka halawai o Kapalakikoe noi i ka Ahaolelo nui e papa loa ia na Hui Mokuahi, aole e lawe īa mai na pake ma Amerika Haipuia. He huaeai hele wawae kaaponi .—Ma kekahi la o keia pule iho nei, na haalele mai la kekahi mau keoniinana a me kahi mau lede haole ia Hooolula nei, no ka hele kaapunianai ka mokupuni o Oahu. Aohe o lakou lio o ka hele aha, o ka lio kahiko nd o Adamu. I hele aku nei lakou ika hoolanalana kioo, ame ka hele lealea, rae ka hoopoina loa ia paha o ka maloeloe a me na manao ana no ka maluhiluhi. Aole lakoue hele oki pahu pu ana mawaena o ka mokupuni, e hele ioa ana no ma ka lihi ae kai a j hiki i ka puni pono a«a, a e hoowaJea ana hoi ia lakou iho ma ke kau mau wahi, ma ka pii ana ma na pali, a i ole, e komo ana i! kekahi o na awawa lipolipo o Oahu nei e ! ] hele ai i ka makaikai. ' E LILO ANA O AINAHOU I WAQI MONI 0 KA j haae.—No ke aha keia lilo ana? No ka i mea, ua kaiehuia ae nei ka poe kuai mea I : ulu, ma ka hoopolupulu ana ma ka hoina i j Monikahaae, a ma Ainahou lakou e hoopu- j j lupulu ai ma keia hope aka. Oke kumu o j ; ko lakou kaiehuia ana, no ka hoopilikia i ka j I po, no ka mea, mai ka hon eha o ka wanaao ■ ko iakou hiki ana malaila a ao, a iloko o ia ; ! wa, ua hoopaia ia ka hiolani ana oka poe e j i kokoke mai aoa ma ia wahi e kolakou mau j haokamumu walaau. Ua lilo keia kaiehu 1 ana i mea kaniuhu loa no kekahi poe maaut auwa mea ulu, aka, e hoopauia no paha ko lakou kaniuhu ina epwioo pono iho no ka pilikia oka hiamoe okabf poe. Nokamea, ; aole o oukou wale no ka i hoopilikiaia ma ■ ko loihi o ko oukou wahi e hele ai, o ka poe : kekahi nana e kuai kaoukou, e hoīiaku ana ! lakou ia ouko» no kahi mao anana mahuo. hoa i ko ka wa i hala ae .

■ ' Neoneo,—|Akahi no a ne!e ke avya o Honolulu n«i i t|a <noku, he wahi moka hookahi o na AinA e mai, a e holo »ku sna ia ! : keia la. . . • - Pehea na Halepale.—-Aia nui ka Ja apo* po e hwwiia nna e kekahi poe Hawau opio--1 pio, he mau hana leaiea, oia hoi ke paiepaie, ! a tne ia mea aku. Aia no nae lie palepale | loaa ka mea m niai ia Aberahama Washa. Ka la 31 o lolai—Ma ka la apopo ka ia i , hoomaoao rnaa ia ina makahiki i bala, ma ke ano he la i hoihoi ia mai ai ke ea o ka aina, aka, 'ua hoopauia ka malama ana o ia la e ke aopuni i keia manawa, koe na ma- j kaainana i manao e majama hoomanao no ua la nei. * Ua hui ae kekahi poe opiopio Hawaii o Honolulu nei, e malama hoomanao ; oo ia ia, ma ke kaihele ana ma na alanui, a j me ka maiama ana i ahaaioa, n me na haa* j wi haiolelo ana.' Enana ika iakou mauha-1 na ma kau wahi e ae o ka p'epa o keia la. Ka hom Haapūki HOPt a Kilauea ia Hawaii.—Ma ka poakahi ihio nei i hoioaku ai i ko Kiiauea nio ke kaapuni ana i kā Mokupu- . ni o Hawaii.' Ua haike mai ka agena ia nla- . kou, o kona ihoio hope loa *na aku la ia no . ke kaapuoi ana ia Hawaii, ma keia hope , aku e holo rftau ana m» njawaena o onei a • me Kona, a, mawaena hoi o eoei a me Hiio, , aole e holo/piini ae ma Puaa a me Kau e like me keia htolo. ana aku ia. O na kwaau o kona hooho&hou oie ia niaiaiia, no & ha* loaloa inoino o na wahi ma Kau a me Puna, a he mea paha ia e loohia ai i kekahi poino ulia wal4 ke holo i ka po. No ka mea, e ho* io mau ana oia i ka po a me ke ao ma ke 1 | kaapuni ana ; a okekahi no ka nui'ole no o i ko laila muu ukana mamua o na wahi e ae, I He WA3imfe MANAU kppanaha.—Ma ka la 24 o keia malama i hala iho nei, oia ka Poaha, ua hanau mai kekahi mau keiki eha mai ka puhaka mai o kekahi i wahine kanaka e noho ana tna Leieo, Honolulu. A penei ka hanau ana : Ma ka auina la oua ia nei', ua hemo mai ke keiki mua, a ua ikeia aku. no |he keiki maoli, a mahope ihemo hou mai he ; keiki no, a «nahope hemo hou mai he keiki , no, a mahope hemo hout mai he keiki no. | Eia ka mea kamahao loa no na keiki mua ; eiua, i ka hemo ana mai o ke kolu o ke keij ki, -ua nalowale honua. iho la na keiki mua ; ! eiua, aohe i ikeia kahi o ko laua nalowale 1 I ano e ana, a elua e ola nei i keia wa. Hi- 1 hiu no hoi na hana a ka Mea Mana; | Loa ! E- hoomaikai aku kakou laia, no i Kona haawi wale ana mai i mau pu<t maka- i mae hou ua kakou. 1 —Aia no ma Leleo, Honolulu, ma ka hora j 8 o ke kakahiaka Sabati ihonei, la 27 o ke ! ia malama, ua honau mai na B. Aua, a me ! kana Ewa na keiki mahoe elua. a hooknhi i I make. Minamina ino! —,A pela no hoi ma Kapuukolo, Honoiulu, i ua hanou mni na kekahi wahine a me kana | Adamu kekahi mau keiki mahoe, a hookahi i !no i make. Alohaino! ' Kuai malu ika Opium.—Ala ka | iho nei o kela pule ua hoopaiia o Luka no | ke kuai opiueaa $100. me ka laikini ole, ma j ka Aip Hoooaalo o Honolulu nei. Ua hoo- i J»iia oia ma ke kanawai o ka aina ma ia ano, no ka loaa ana'ku e kuai ana i ka opiu> ma i kahi poe kanaka. Aka, oka io maoii 0 kona hewa, oia no ka lawe malu ana i ka i»piuma, akaaole he mau mea e hooiaio mai ai ia hewa. I kekahi la i hala ae nei ua ioaa i aku elua poho opiuma i ke kapena o kek»hi moku kuna - e holohoio nei i Kauai, no ka hooiliana i Kauai; aka, Ika nana an:i e kej kajiena ua naiowale kekahi poho i wiihoia ' ma kona pakaukau o ka moku. No keia < mea oa hele aku ke kapena e hoike i ke poo < •o ka oihana makai, Oua poho opiuma nei | 1 nalowale, oia no ke poho a Loka i lawe hele ai e kiiāi i na kanaka, a i ka hoao ana e kuai aku i na pake, ua hopu ia iho la oia, a •« poohu ihe la ka lae kahi i ke pohue." Ke kono akv nei makou i ka lehulehu e nana pono i ka Mokuna XVII, oke Kanawai Hoopai Karaima, e pili ana no ke " kue i ka Oihana Leta " ma ka Pauku 8 oiaMokuoa. Ke haawi aka nei makou i kona heluhelu ana me keia raau huaolelo : «' ina i paa kekahi Luna Hale Leta, Luna Dute. Kakauo!e!o, a o ke kanaka e ae paha e pili ana i ka Hale Dute n i ka Hale Leta ' paha, a o ka mea i halihali ka eke ! Leta, a o ka mea paha nma i maiama i ua Leta nei, ina i paa kekahi o lakou, a i wehe pa&a i kekahi Leta, ope eke, a me ka puolo -jUeta paha i haawiia nana e lawe. a e mala-: ma me ka manao nana e halihnli; a i ole ia,' ina e huna kekahi o lakou, lawe wale paha, haehae paha i Leta a i ka puolo pa-! ha i haawiia ia ia, e like me ka olelo malu> na, aole nae he bila maloko, aole he bi!a kikoo, palapala aie a me ka palapaia waiwai e ; ; ae, alaila e hooukuia oia aole e oi aku ma- i mua ona dala ekolu haneri; a l ole ia e hoo-! paahaoia ma ka hana oolea, aole e oi aku ' i na malama e3ho." j Ma keia paoku i hoikeia maluna ae e ike ; la ai ka manao o ke kanawai no na poe lawe wale, a haehae i kekahi Leta i haawiia nana ! e lawe, a i manao paha nana e haiihali, ina nole he waiwai maloko o ua Leta nei, a aoie paha be bila kikoo. Ma ka Poakoiu o kela pule iho nei i haia, • ua loaa mai Ia ia makou kekahi paiapala mai 1 Kauai mai, ua weheia. Oua palapala la ' aoie ia no kekahi mea e ae, aoie hoi i pili i k». pomaikai o ka mea nana i lawe, a i halihali mai paha, aka, ua hoounaia mui me ka manao e nookomo : <t maloko oka nupepa Ko Hawau Ponoi. Hb ~iea pono i keiaa me keia mea lawe Lflta e makaala pono, i ka wa i hooiliia mai ai nana e lawe ka leta, ina ua paa ua leta la i ka wepaia, o ili ananei iluna I ona na hoOpai o ke knnawni. ■ i

■ Hoomau WA HALE KŪAt AWA O HOKOLULP | NEi.—Ma ka Poakahilho nei i hoopaaia «e} ai oa puka o na haie ioai awa o Honolola. i Me he la, no na mea a. makou i hoike aku l ai ma kela pub iho nei ke kumu i panik ai, oia.hoi, no ke kuai akea ana i I» awa i ke|a ; a rae keia. Ho mea keia e konoia ai na poe j kuai awa, e nana i ka manao o ke kanawai ( no keia mea, a e liana lakou me ka poblei. [ 0 ko makou manao oo ka awa, o bekahi bo j ia ona hewa ino loa i alohaia e na kanaka | HaWaii, e hoopuka mai a: i ka poino malu- ; na o lakou, ina e hoomauia *ku kona inu: la-1 nakila ia. Ke mahalo nei makou iko ba j Loio Kuhina huli koke ana e kinai iho i ka ' puoa nui ana mai o keia a|ii. Vl/*- Eia (halalo nei, he wahi moolelo hoa« kaaka no ka wa hookauwakoapaa iho oei mawaena o na kanaka eieele o kekaa ihala aku nei. Aia ma leahi eii gala o Tureke, e 1 noho ana kekahi wahine paele maemae a mikioi ma na hana a pau e pih ona i ka hai ie, nona ka inoa o Naki Boki (Nancy Boyoe.) Hoopalauia oia tne kekahi paele kane, o Keaka ka inoa he wahi kauwa kuapaa ;a qo ka manao loa o ua paele wahieie nei, e oluolu ioa ke laua noho aoa, kuai aku la oia ia Keaka raai koaa haku mai me kana kaia ponoi. 11 ka noho ana, ua ike-iho la ua wahine aei, , :i ka lapuwale loa o kahi ka&e, nolaHa, manao | iho la oia e e okiia iaua ma ke lmnaj wai. Aka, noonoo iho la ua wahine nei, ba! mamuli nui ke poho ; eia ka pono. e kuai liloaku i ka mea makeOiafee kaawa, alaila, i iilo ioa i kahi e, aole e hooiauwiii mai ia'u. O keia wahi kane paele. ua kuai ir»o ia no mamua, aole nae hoi e like me keia kuai ana, ka noho mare wahine a na ka wahine hoi ke kuai: hookahi no ia la oke kaawale no ia o i ke hoa. . . . i Kamakauailio Hhikau!—la'n ame ko'u i kokoolua e noho ana maialo o ka malu lau , Iniu, hilinai ae la wau i kou kuame kekahi kumu laau, walea iho ja i ka olu o ke ahe ; makani mai ka moana mai. Lalau aku la au , i ka'u nupepa a heluheiu ae la i iia hunai huna kuloko, i mai la ko'u kokoolua, heaha j ka nu hou ano nui o kau napepa, hookahi I a'u nu hou ano nul a'u e hai aku ai ia oe, | imai la keia ia'u, heaha la la ?« hai mai oe j ia'u anoai ufi kuiike paha me ko«u noonoo ! ana. Hai aku la wau ia ia, "o ka moolelo kaao no Jka Kohiana Lo ka nu hou, o ke j akamai maoli o ka mea nnna e unuhi nei ia j kaao. I mai lakela, pela ao anei ? iaku la | wau ia ia. I nane, I unuhi ia mai ioko j mai o ka Buke Arabia mai ka olelo Beritai nia aka oielo Hawaii." U mai- Ia ko'u ko* kooluiMne ka i mai: » Akamai io no!" pa- , ne hou mai la kela miq, I hea la kahi i aoia ! ai o ka mea nana e unuhi nei ia kaao i ka | olelo AraLia, aole hoi oka olelo Beritania, j "o ka olelo Arabia, ka hoi, I aku la wau ia : ia, i ka inakahiki 1863, ua ike nu i kekahi , k'tnakn Arabia ma Honolulu, ua muumuu ! na wawae e nee hele ana ma na alanui o | Honolulu, anoai paha, ua oo pu laua ia oiejlo iu manawa i loaa ai keia olelo." " Pele ;io hoi paha." Ua eleu io no o lala e noke | mai nei, a oiai maya e papa ieo ana, e pau- ! hia a puoho ae la an ia iala, Ika hoaia | aua mai me ka i mai he moewaa ka'u. La--1 na mai nei no elua waa iioko o ke kai, oia ka iala me na wahine elua e lei ana i ka haia, hamo ae la nae lnua ia i ka maka, me he mea !a e hoopaoa mai «ita ?" I aku ia ao, oia mea nele nei, wahi hoi a lakou ia. l auu la au, o ka'u hihio hoi, kau aku nei no ka hoi aui ka'u nupepa iiuna oke poo oke kao, i a hoioaku la i ke kuahiwi, i puoho ae nei i kuu hana, eia ka he bipi, aole hoi ana ua hala aku la ika lai o Hauola. * * ' ■ Kauai, iulai 25, 1873.