Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 9, 13 August 1873 — NU HOU KULOKO [ARTICLE]

NU HOU KULOKO

Eu no ka' hoi ka waci la. —E ikeia no j m' laau a D. Kaiookalani ma kana nlelo . hooiaha o kQia ta. , SJ* E ku4aiaia ana leeik&hi mau loi eloa i keia Poaono ae, maaka ibo ob hale kula ! j hoopololei, Kapalama, Na C. S. j Bato .e kudata ana ua mau loi la. (JNa Alalaoa.—Makena no hoi ua alalaua i j o keia mau fe a na mea a pau e muimoia | i nei ma oa uspo o Hooolalu. O ke kakahe j | no ia o na kanaka, na wahine, na keiki, i ka ; : ua mea o ka nui iauna ole mai o na alalaua. : Hon. J. 86. KAPEMA.H-Ma ka po nei, ua ; ; haawi ae ka Hon. J. M. Kapeoa i kina haiolelo e P>l« aoa no ke Kuikahi Paneulike, mu Ika luahini o Kaumakapiii. Aia a keia he. j | bedoma ae, e hoike aku no makou no keia ; haiolelo. - . .. i j , [C7° 1 keia poka ana oko kakou pepa, «i.a I haawi nui otakou i mau keena kaawale no |na paiapala i loaa mni ia makou, no kela a me keia ano manao, nolaila. ua waiho ae I makou i ka hoopuka ana aku » kekahi kaao S lealea e ae a loaa ka manawa kaawaie. I ■* . ; O 3 O ko'makou manao pepa o keia la, e . pili ana i kekahi mau hooiala manao, ame i na hoike ike ano oke kao Anagora, he j mea pono i ka lehoiehu ke nana pono iho j me ka heluhein akahele ana ia mau mea. £ ikeia no ka Hala o ua kao la ma ko makou. nei keena. ——— Menemene ole wo aoi! —Ma ka i haia ae nei» aa hookolokoloia kekahi kana-1 ka o Kalua ka moa, no kona hui menemene ele ana me kekahi kaikamahine nona na nia kahiki malalo oka 14, aua hoopaiia oia e hana ma ka hana oolea no ka makahiki hoo- * kahi me ka hapa. Hale PoBaku b Kimol—Ma keiā pule i hala ae nei, ua aneane e paa loa na paia pohaku o ka hale waiho ukana o Kimo Pakakai ka uhauia me ka pohaku, no ka nui hou ae o na soea i manaoia e waiho maloko | i hoonuiiaai ke kino. Hoopiliia aku la no ! ma ka aoao ma naeo ka hale e ku nei ke ; kii. . -:l •." Hana ike maou.—l ka Poakahi o kela pule aku nei 1 hala, ua ikeia aku ke kuaiia ana o na ipu haole e kekahi inea laikini awa 0 Henolulu i hoopaaia iho nei, he hapaha da-; la no ka ipu haoie iiookahi, mai ke nui a i ! ka liiiii, a manuahi ka puawn. E wniho la hoi a hea ke akamai ! 1 Auwana lua ka hoi. —Auwana i ke aha? ! kahuhu ! ka i noa no hoi i ka awa. i ka paa I ana iho hei 0 na haie awa, oi hoona wale 1 iho na poe makemake awa, a 0 ka loaa ole maanei, holo aku nei kahi poe ilalo 0 Ewa e kuai awa ai, Akaka ai no hoi paha ka " Ha«; • waii imi loa. k Hale kuai hou. — Ua ldhe inui makou, e , hapai ana 0 J. Simpson 0 Hilo i hale kuai j ■ nona ma ka aina nona ka ua kaulana, i ke i kani mai iluna o na lihilihi o ka lehua. Aia j paha a kumai kona moku lole mai Hamehuga mai, alaila, hoomaka ke kuai. Manowa Kusjni.—Ma ke kakahiaka Sa«' bati 1 liala ae nei, ua ku mai ka mokuahi : i manuwa Kusini Askold nia ke awa o Hono- 1 lu]u, ilokoo na la he 30 mai Valaparaiso i mai. A e ku ana 1 nei, a hiki hou mai ka j mokualii Co&ta Rfcv, alaila, holo i Anioora, | - Kametekaka, Asia. A rrta ka Poakahi ae ' Ue kipu aloha ana. palena aina.—Ma ka Poakah), ua ike j aku makou i ke ana ana mai o kekahi haole me ke kaulahao a me ke panana i kela apa- j 1 na aina e ku nei ka hale makai ibo o ka i hale humu pea ma ke alanui Kaahumanu, j ; no be pohihihi o na paiena, aka, ma ke ana I ana, ua ikeia, ua lilo iki k»hi wahioka apa- : na mauka iho i ka apana makai. He moolelo kXao Jtou,—Ma- keia pepa ' , ae, e hoopuka a£u no makou i kekahi moo-1 lelo kaao hou, i kapaia, Ka Olali 0 ke kai, a 0 ka Hoeuli Ulaila, oia hoi 0 ka Wa- i hine Pailaīa, ka mea nana 1 alo palupalu ; (me ka naau koa) i na inolo ka moana, a me | na ulia weliweli iloko o ka popilikia i na 1 powa, ka wi, ke ahu, ka pahi, a me ka pu. He Lepera mai ka Halemai Moiwahime 1 mai.—Ma ka Paakahi iho nei I hala, ua hoounaia kekahi wahine.mai |epera mai ka Halemai Moiwahine ae i kahi noho 0 na leperama Molokai. Aka, inai i.ianio iho ko imakou heluhelu, ke hookomoia nei na ! poe mai fepera i ka Halemai Moiwahine, j aole pela. Eia ka oiaiol He mau malama ae nei i hala. ua hoounaia mai kekahi wa» ; hine opiopio mai Kauai mai i be Dr. Trous. j seata, e nanaia ai. Ua ike ua kauka nei he | kaokao kona mai. aole nae he mau hoailona j 0 ka lepera iiuna ona ma la manawa, nolaila I aa hoouna ajku la oia iaia i ka Halemai Moij wahine, malaila kona wahi i lapaauia ai, a ;oa heomaka koke mai no «i ola. He aneane hookahi pule i haU ae nei, ike iho la ke ■; kauka Makihina i na hoailonn 0 ka mai le- ; pera raa kona mau pepeiaoi a uie ka ihu. Ua ; hoike koke aku oia i ka Ola, a Utt hooI una,a ®ku la oia i Moiokn i ka manawa ' kupono. Makeauoo na lapaauin ana 0 keia mai ma ka Halemai, aole makou i ike he wabi hewa kekahi. lna aolo he mau hoailona 0 1 ka !epera I ikeia iluna o poe, e hiki ai ke kuhihewa ole 1«, 0 ai, ua loaa nae i ■ kekahi ano mai e B e. he mea hewa loa ka | hoole ana ia lakou aole e hoakomoia ika Ha- 1 j lemai Moiwahine. Aka, ina ua maopopo, . i ua ioaa lakou i ka lepera, a | a ,| a . e b<£una | kokeia no lakou i ka wa kupono e hanaia ai Ino keia mai. Aka, ke hoiie pololei aku nei 1 makou, aole ioa he mea i ae ia e hookomo i 1 ka Halemai Moiwahine. inm'.un ikeia lie mai | lepep.

£ ka Luna Hoop©nop©no t * No ke minanfina a mc ke aloha o'u i kau ■ aioa hanau, mamuli o m hana hnowalewale a maalea, a aloha ole j kekahi poe kanaka 1 Hawaii, a haolehei. - E kal.a mni ke Aku® 1 ia'u.ke olelo ae he pono e fiia ilana u. ka amana kiekie loa. ~ • O ka mea a mau inea paha e makemake . ana e komo i ka Ahaolelo o keia kau e hiki j mai ana, no ke dala o keia kau ke kumu, aeko kakou poho, nolaila, ua kpno mai j | ko'u lunaikehala e hooakaka aku i kekahi j I mauao e piii aiia i kein Kuikahi Panai Like, |ame ka pili a pili ole 1 keia kumuweUweli ■ e hopohopo nei kakoy. oia hoi ka hoohoi i aupuai. O ka manao a tr>e ke ano o keia Kuikahi ■ Panai Like, oia no keia, he kuapo 1 na poj maikai, e iike me keia, ua ike 1110 nei oe he | pomaikui ka loaa ana la oe, ina oe e kuapo ; ana ia'u 1 knu lio noka'u hipi, waiwai oe a | waiwai au, pela ko kaua manao like, a peia no'me keia, no ke kaumaha o na $Lute 0 Amerika e Imu nei nialuna b ko k&kou kopaa e hooiii oei, nolaiia, ke makemake nei l na mahikoo kakou, a jne iia poe kalepa, e j komo wale abu ko kakoi) mau waiwaio Ha- j { waii nei me ka auhau oie inai 0 Amerika i } ! na dute, a e komo wale mai ko Amerika i waiwai me ko kakou auhau ole aku i na iluI te, oia iho la no kona ano. j Nolaila e na pokii, e kaakaa mai ko ou- ■ kou mau raaka, e na kupa o ka aina. mai ' Hawaii 0 Keawe, a Kaoai o Mano, e hoonaauao ia oe iho. mai puai wale aku i ka Kapena Loke e palau nei ia oukou, a me na mea hupo a pau i puoi wale mo kana alakai i ana, a e ao hewa mai nei ia oukau, no ka mea ea, aole kana he pono, he makemake : kona e lilo ko kakou aupuni maaiuli o'ka nele 1 ke paia ole, i ke aupuni pakaha \vale . ona. E like no me kana haiolelo ana i na hana a kona aupuni, 1 ka pakaha wale ia ; Nu Zilani a me Holani, a me ka hoao ana 1 e hao wale ia Hawaii nei i ke au ia Lo Ke- | • oki, a hoolei ai i ka papale ona iluna a huro ! me ka hoomaikai aku i ke Akua i ka iilo 0 | ka aina la Pelekane. ! ■ E o'u mau hoa hanau o kuu ama nei, 1 owai la ke kipi nui a kakou e nana aku ai, oKapenn Loke paha, 0 Kakela paha, ke manao ne'i au, 0 Kapena Loke. No ka mea, 0 na haiolelo a.pau a Kakela, ua heiuhelu akahele au aole wahi manao iki- He makema- , ke 0 Kakela e hoohui aujaini, he waaana ke i ano o ka Kakela i ka pilikia e hiki mai ana ina.aole-kakou e imi 1 pono no ke aupuni ; mamuli o ka hana ana i Kuikahi me Amerika, no ka mea, o ke aupuni wale no ia nana e lawe nui nei ka kakou mau waiwai. E inaopopo ana paha ia oukou e ka lehu- | lehu, ke nana mai i na haole e pono ai ke | hilinai aku, o keia mau haole elua. Ke hai 1 hookamani ole aku nei au ia oukou e na keiki 0 ka aina, 0 Kakela ka i hana i ka ka makua, no ka mea, he ao mai i loaa oie ka- . kou 1 ka pilikiu, a i lilo ole ko kakou aupuI ni, no ka mea, ina aole e loua ia kakou kekahi mea e loaa mai ai ke (lala 1 Hawaii nei, alaila, e hiki ole ana la kakou ke uku i na luna aupuni, aole 1191 e liiki ke paa ke aupuni, aia wale no a uie ke aupuni i dala, a aia i a hiki mai ia manawa, alaila hiki ia kakou 1 ke uwe ae i ka lilo 0 ka aina. He lilo ka i hoi ka nui 0 kn aie. ! No hea mai ka aie 110 ka hoole o kakou i l ka mea e mahuahua mai m ke ilala i ko I kakou mau kapakai, oia ke Kuikahi Panai ' Like, a Ke makehewa wale no ko kakou hoolohe ia Kapena Loke i kaua olelo he pomaikai wale no no kekahi poe he kanalima, I oia hoi na poo 0 na wiliko, ke hai aku nei l au, aohe e hiki i na poo wiliko ke hana i na i wiliko ina aole kakou e kokua aku i ka la--1 kou hana ma ka noho paahana ana malaio 0 j lakou, i ku no ka hana 1 ka loaa 0 ke kana- | ka, a nolaila au e oleio nei, o kakou pu no a ; |»au ke pomaikai ana, no ka inea, ina kakou e hooholo ana i keia Kuikahi, alaila, be hiki i no i na poo wiliko ke haawi i na ukt| j oi j aku mamua o keii wa, 0 ke kumu o keia, 0 : ka mahuahua ana mai 0 na loaa 0 ke ko. no 1 ka lele ana ae 0 nadute. Eia hou, i keia* wa, ua hilinai ka pono 0 i kakou a me ke aupuni pu ina kei? wahi | waiwai wale no he kopaa, oia wale iho no ! ko kakou wahi waiwai 0 keia mau la e loaa mai nei o ke dala, 0 na inea kanu e ae a ka--1 kou, aohe ona heluna, a ina kakou e hilinai ma ia mau'wahi waiwai e ae a kakou e hooulu ai, aehe e lawa ke dala e nialama ai ja kakou, a o ka hopena he poho no keia aupuni, qo ka mea, ua hoao ia ka palaoa, ke kulina a me ka uala a mea kanu e ae, aohe hiki ia kakou i keia wa ke paooioni rae Kaieponi.oiai he hiki ioa ia Kaleponi ke mahiai 1 keia mau'mea 1 haiia ae la, a ke koai me ka oi aku 0 ka makepono a me ka maikai mamua 0 ka kakou, aohe e hiki i kekahi haole kalepa hookahi ke hoole i keīa, ke olelo mai he hoopunipuni wale iho no«a u, malie paha, 0 ko .Hpnoluiu ka i ike ole 1 keia, aka. 0 kuaaina nei ka i ike pono, o ka poe 1 ma« hiai ia mau mea, nolaila i haalele ai na kanaka 1 ka mahiai ia mau mea hoi aku a noho malalo 0 na wiliko. He mau laueani na kanaka e noho nei i keia wa, na na wiiiko e malama neia eha» nai nei. A ina he makemake. kakou ehooko 1 ka Kapena Loke, un like ia me ko kakou hoopololi i na kanaka 0 k* .n,,a. a ke kono aku ia lakou e hoolaie mai i keia uupuni a e h«le 1 na uina liaole i kalii e l»aa ai la lakou ke <lala, no ka mea.o ko Kapena Loke manao 0 ka hoihoi.hou ia kakou i hope 0 like me na makahiki he kanakolu wahi Ona, e kuhikuhi mai nri 1 kr> ia m au la pomaikai. hoomaiuo iho ia lie au okoa j a . he au ok#i keia, iloko o na la ana e olelo nei he m4» U wai.wai io 110 ia i hilinai ole la ka ||ojo i 1.1» ( >oe niiihiko, he meu la Inki hou o!«f(OHI nu:i ! kn k:tki>n r„^i a kapaka,. ri

mau ia he ma» pomaikai e ae, lie uiaU mokū okohola ko j-j wa. aohe 0 Kulepooi iulu ae, e nolia tina kanaka me lui imauao uuku, aphe manao nui i ke dnln ke »ui hoi ka loaa o : ks aupuui mai na moku, iio ka puka ōna mea kanu.* kanaka, i » mau la, no ka naea, aohe i mahiai o Kalepooi e iike rae nei mau la. ua liiīlnai ka pono o ha moku -ia kakou, aka i keia wa, aa hala ia mau-pono, -eia wa-; le no kakou 1 keia wa ke hilmai nei i ke ko, | aia i ke ko ke ola o ka aina. Nolaila, e ala e līawaii, e hele inaua, mai; hoi hou i hope, e ae hotookoa mai, a' e hana l i Kuikahi me Amerika, o hiki ol'e i na wili-; kokepaa a e poho pu ai hoi kakou a pau. 1 No ka mea, ina aole kakou e ae, e haalele ' mai Rna ke .da|a ia kakou, a oia ka mea makau, oia ka hoonaueue mua ana o keia aupuni, a e nele ai kakou i ka aina ole, a <i,lilo aku ai ina aupuni hnole. A ina o Puuloa kekumu e ae mai ai o Atnerika i Kuikahi, eia ka'll, e haawi aku, no ka mea, he-wahi - > uuku ia. n he uuku ia lilo mamua o ka pau! holookoa aku kou la 0 ke aupuni. W. H. CtrManNG!?. Makawao, Maui, luiai 30, 1873.'