Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 15, 24 September 1873 — No ke Kanawai o ka mai Lepera, na kumu i loaa mai ai a me na rula e hiki ai ke malama i pakele ai, a me ka hoolaupai ana i ka lahui. [ARTICLE]

No ke Kanawai o ka mai Lepera, na kumu i loaa mai ai a me na rula e hiki ai ke malama i pakele ai, a me ka hoolaupai ana i ka lahui.

O ka Moi ma ka NoAo Mii 7io ke JUcua kona \ Alii am, ka waihona mi ia o ho ke Akua aīoha, a ma ona wale no e loaa mai ai ke: eia oka Lahui. O kaleo o na kanaho o ka leo noiao ke Akiuh l oa ua ike ole ia na ouii inaluoa ae nei | mamua o ka hoomaka ana mai e ike ia ka ( lebera ana, alailii, ua loaa kela mamuli o na l kueau i hai ia maluna ame ka launa ana me ka mea i ioohia mau i kela mai lebera, iFa ka ai ana, moe pu ana, aahu pu, hana lepo a hanawai ma bihi hookahi. Peuei e ike mua ai ka mea i loohia i na ouli i halia malnna, ina aole hoea koke mai na ano i haiia maluna ae nei, no ka puka ana mai he lebera; e hopo ihooe i ka alualu maluna o kou pe»hi iqe kou manamana nui a me kou manamana miki poi, ina aole loaa ka aluaia ke apo iho, alaila, ua maopopo e kokoke ae e lebeīa, a pela no ma ka alualu o kou kapuai wawae—A pela i maopopo ai, aole hiki i ke koko ke holo, e kaapum i k«u kino a hiki i kou mau laia, a nolaila i pili pu ai ka iii me ka io, a ioaa ole | i ka iima ke hopu iho, no ka mea o ke koko ' ! ka mea nana e hanai i na io, a e hoomehana I

boi i na iala oke kino a e hiki ai inaaa koko ke aianui e hiki ke oni a faoio to a ia nei me ka aluaiu, aole anu. Ano keia hiki oie o ke koko ke hoio, ua moe maiie aa aa meka hana ole,apeia na io, ua palale, a oolaila, ua pili pu iakou i hookahi i hiki ole e hana i ko a nolaila mai ka inoa no kakou e ike nes he koko (J na moi ino mai ke kumu i loaa mai ai na ouli i haiia aku iu maluna ; oa kumu a hoomakaliilii mai i kela manawakeia manawa, a no ka malama ole i ko kakou mau kino; ma ka ai ana, aahu ana, moe ana, a me ka launa ana ma ke ano maikai a haumia, ka hoomaunauna i ka manawa.a lilo i ka lealea , me ka.poino a piiikia hiki oie ke hoopakele i mai ka ilihune ame ka nele. O keia ka hopena maopopo no kakou , he iehera. O keia mau ouli i haiia maiuna ae ne», ua hiki no ke loaa i na mea a pau ke malama ōle lakou i ko lakou kino, i na mea i oieloia i maluna ae, a ne na kuhikuhi'na mahope aka lao na mtea e pakele ai. No ka mea, oka ha- i panui e oia nei ,ua hanauia lakou iwaena o '■ na ino nana i hooulu mai i keia mai lebera | koko no kakou. Eiike me keia mau hoike ana, ina he maa ino na makoa mamua 'kuo ka hanau ana o ka laua mau keiki. Alaila.e iebera ana no-ia mau keiki, ke hooi* ia a hoola ole ia keia mai ino ; pefa no hoi, ioa ua launa kekahi mea i loaa i na mai ino» me kekahi mea i loaa oie i ka mai, ma ka mare a ma ka nobo huikau ana paha me ka ! malama ole i ke kino; e lebera ana no laaa ! elua, aole e pakele ana. Ina he mai ino ole ko na makuu, a ua banau mai na keiki na iaua, a ua hlo na hai e hanai e like me ka mea mau ia kakou, a ua' loaa nae ia mau makua hanai J \ na mai ino, he maopopo, he lebera na keiki a me tva koa hanai, aoie e pakeie ana. Apela ina ua loaa kekahi o na tnea mau a noho huikau paha i ka i«bera a iawe ia ma Kalawao, a koe kekahi o !aua so ka ike ole ia o lepew ana, ke hai aku nei $u, he kumo hootaha iebera ino loa ia, a e loohia enloole no ka mea e launa a moe pu me kela wahinea kaoe paha. ina nae he wahine ka mea) kōe iho, he ikaika loa a hikiwawe e hooiaha ae i kela ino i kumu iloko ona, no laua me kaoa hoa i no«. A«a kuenu na a Uio i roea hoolaha i keia wabi i noho ia iaa he ohana ko ka mea i lebera, i koe iea o ke kane a wahine paha. A ua noho pu, ai pu, haoalepo a hanawai pu ma kahi hookahi; e ioohia liiiii mai no i keia mau ino, a bo ka «naiama oie i na mea a pao e pono ai ke kino, alaila o ka hopena maopopo no ia ohana, e iebera ana no. A nona mea e ae aele i loaa i na mai iao i h*tia aiaiuna ae nei, me ka auao aoiee loohia ia e keia mai. Ke hai aka nei au, he mai leie a iaha kata; eloa komu maopo*

po eHiaha ai Ka mua o ka haoalepo a h«. nawai {hi ma kahi hookahi me ka ohaea pu a moe pu me ka ikeole he mai ino ko keka» I hi, a e aneane ana e puka mai ka iebera aa» ' a no ka ona a ike ole i keia kioa mamali o i ka lebera, abiia he mea mlopopo e lebeva aoa | no oe, aoie e pakeleElua, o ka mea i loo* ; hia mua i ka lebera, a ua ike « kooa mau eta ma ka lima a wawae paha e puka mai ana ka wai me ke kahe ole o ke koko, a oia wai a pili i ke kapa, a moeoa paha aa ipu mea ai, a ma koaa wahi e moe ai, a ina oe e nohoa iauaa pa me ka piii ana oia wai i kou kinoa | me ka aahu paha, a ua ai pu paha i aa mea 1 i iaweiawe ia e ia me ko&a iima i eha me k«* i ia wai i paka mai ma kona wahi i et» mehe | paoahi !a. Aiaiia e loaa no he iebera, abte •e pakeie, - • O k&a na ouii a me ko ano e leohia m\

ai na kioo o kaliou me keia mai i maliau ». A e like me kuu hai mna ana 'Wo nei, no i>a * mai ioo mai ke kamu o keia lebera e lsba nei.a ua kumu a iaha ilokoo ka lahui, roai na kupana aōa kakem ntrmatop aku ; ntftt fea aiooa ana a hiki i keia wb. " Aofae ioea i ka wai oopa." O keia na mea i hoomanao ia e a'u, aka ioa he mau oali eae kahi e ike la ai ka hoea aua, ua hiki no i ka leholehu heīohelu e >mi ae noonoo n#na iho i poma-' ifaai. HAAWiNA I. | 2Va Jaihiku,ii a mena Mula e pakei* ai. Ma keia wahi o kokakon Mokuna: £ bo> akaka mua au i na mea e piii ana i kuu kaukau a waiho aku i sa kuhikuhi ana ame na rula i mea e pakele ai. Me kau hai pu aku ia kakoo, he mai hiki keia ke hoola ia. A he laau lapaaa i maopopo i ka haole nona ba palapala i anahi ia mai mamaa o keia Mokuna ; ka mea i. ana ia aka i ko oukou meakakau.nokekahimau komu hikī ole ia'a ke hookome kuu akamai; aao ia hopohope, na haalele aue !aweigwe ia hana hemah«aa* r __ o ka.hoolilo ana mai ka mea ino loaae i mea * maikai ehoola ai. Ano kau manao hoi ke> * kahi, o loaa ole ia'u ka pono e hiki ke paolele ia. a oia no ka onn ndna kela pamaikai, a ma kona ano hoa'ioha no'u, aole paha e hiki la'u e paulele loa ako, e haawi mai ana ia ia'u i na kuhikuhipihaana no ke kawiiia©a la iaaau i kapaia ia, he Wai Aeiāa a peia aku, i manao mua oie ia e a'u, he kumu vrai> wai no'u me kuu hawawa ia oihana laa. He poe kahi i hoola loa ia me keia iaau, a he pono au ke hai aku i kekahi oia poe, o ka

mea mahalo h» C. K. Kakaai o KipaliH!o i Maui, he hoa'ioba oiaio no ka mea kakau. Ma ka malanm o Dekemaba, u. h. 1868. Da ioohia oia i keia mai, a ua ike ia na ee|i i hai ia iuafuaa, ma Hoooiaia oia ia wa, ma ke kau oka Aha Kaapuni Apana Elua ma Lahaina ua kono au iaia e ho!o pu i Lahaina, i hoolauna aku ai au'iaia i ua haole la, no ka mea, e noho ana oia ma Kaanapali, Maui me E. Jones. Aoa hoo&iaka eau e hana i na kuhikuhi namua o ka haawi* ana mai oka laau e ola ioa ai. ūa ifce ohn ika laau, a ua maoao au ke koe nei piiha kekahi oia koena, a me ka aita e hoopakeie ai i ba ohana i kona wa i loqa ai i keia mai. Noloko mai o kela kela la«u a me ka aila. Ano keia haoie hoi,—Ua hoJo oia i Kapalakiko, ma ka makahiki 1872 i hala, ma- ; hope iho o kona koi hope ioa ana i paiapala ae e lapaau ma Hawaii nei, a oo ia kuma i makemake ai kahi poe i hilinai a panlel* mamoii o kana kuhikuhi a ana ma ke ano ohana. Hai pn iakoa me ka manao e loaa mai h«> Paiapaia Ae, a hooie ia, a heie aku ]a iinua o ka mana kumukanawai, a mailaiia mai-i-leaa mai ai na kauoha iaia e | holo i Kapaiaki4o e hooiaio la k»oa <nak«u--j kau ia oihana, no ka mea, he knia nui bo •ka hooiaio ana ka i kukulu ia i keia wa, A i oia ke kumu o kona holo ana, a ua kokaa ia keia hoio ana e kahi poe i paulele mimaii o kona akamai haawi a iapaaa. Aoie i ldhe a a ike hoi, ua holo pono keia huakai, a m ike no paha fea poe i kokua iaia ī knnii e k»-* na hoi ote mai, a » koia k&'u aa» a» keki haoie, nana i hoa mai ia'n i keia mabi« malama waiwai ole. Aka, me kna roanaolada no naee hiki no ke heola loa ia kahi hapa o ka iahni, a o ka lahui okoa paha ;ke maiama pono ia m irahikuhi ana maialo nei i mea e emi ai ha «le aoa o ka inoe hoomake ai i ke kiao oi»a. A ua hild i kela mea keia mea e eniemmtte | e iapaao; eiawelawe e haola i keia sm! me &a maaaoioe ola ana b»imß»ii»iMimi maopopomaaeie e ola to im mlnubB Ini u)a mai ai oia mai. Aka iaa pal* Mki ika poe heiuheia a me kamea MohAi » mt ka aoa malama laau, ke aaaa i na tonra o keia Sebera a me na kuhiknhi i na mkopa* keloai a mena rulaAkila, o kOā ptka i ka manaoio Uau lapaaa o book i Aohe hewa ke hoao me na kao i minanin he mea e ola ai, ma ltn boao aaa o mttt%rn|ffl auaaei i ka mea haawi huia na Imß am» na hooioli ana i mea e holoponoai&hooh

aoa, a inalaiia e loaa m&i ai I* poan3nJu Ina pela e hiki ao e kaohi i km oeoaeo «m o ka aioa, maiaoa oka bookaawib waie oo i Kakwao ne ka boo)a 0)0 k. (Ja bai aka aa o ta ieoe o keia «u, he koko pea, no ka hiki ote i ks koke k* kufß< ni poao i fee kino a e kaea i kaoa k« «m* I i ooaa ao ko kakoa maa kia» i kM4 M M kiM i ioohia i fao kakeo oaa kiao, I» malama poao ok, ioaa aaai i keāa mai i ka> paia, he lepwa. Da like 00 ko laleea kiao ioe ka waii, ke maikai m hafla a MaU Im Ukou ikaika, aiaiia, e poloiei m leaM M» ana,aka,ita»Me m «•&a9etikk like oie, o ka hope, aa «mww he nw ala lawati. Nokila, 0 ke koka aHb «m tt* aa aawai e hoopaai aa*i k» kalM htea hiki i na Hkia a hei hoe hooaaaeiMe ai a Me ho« ae i kwgk «M aawai i maa i ka >um M|. iīl Hm okoa, oa hiki oie ke kaaa «M%M| i«k» aao m«a ia, a «oMla M ik* i*».