Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 17, 8 October 1873 — KE KAAO NO KAKAIO O WALEKAU KE AHIKANANA HOI I KE AU O KE KAUA O POLANI [ARTICLE]

KE KAAO NO KAKAIO O WALEKAU KE AHIKANANA HOI I KE AU O KE KAUA O POLANI

No ka piha loa o Kakaio i ke aloha.ua i hiki ole iaia ke pane koke aku i ka ninan a j Somaseta, a iiulin ioa. alaiia, paoe mai la o i Kakaio, " Aole loa i poina iki kou mau heleheiena ia'u, mai kou haaieie'ana iff Polani a hiki wale i keia wa e halaw»i oei kaua "

! Oiai ia Somaseta ma e owe aloha ana, aia j hoi o iede Tinemau e ku malie ana, me ka i ! iho, "Kupanaha no hoi o Sobiati ka'u mea ī>alōha ai, ina oe e hai mua mai ia'u he ma- } kamaka o Pemeboroke Somaseta nou, ina ia ]ua hui kahiko oioa." A hooia mai ia o So- | maseta, peia io no, me ke kupenu ana i ka | hainaka ma kona maji maka. ( ka wa i mehameha ai o Souiaseta ina i wāie no, alaila, hai maiia o Somaseta ia Kai kaio penei . "Mai ko'u haaieie ana ia Polāni ;« liiki i keia wa, aole ioa i ioaa iki ia'ii kej kahi ieta mai ia oe mai. Oke kumu o keia ioaa oie ana la'u, no ka makau ioa o kuu kumu, oia no o Mr. Lofetona i kuu makuai kane, o iohe ua heie bu i Polani, alaila, | huha ioa oia no ke kue ia o kana kauoha, i I oielo ai penei: " E heie no maua i Rusia, ! aole ma na wahi e ae." Oiaiho la ke kumu ! ī huna in ai kau mau lefa i hoouna mai ai' ia'u. I ka iohe a«u o Kakaio i keia mau olelo | maikai a Somaseta, ua hiki ole laia ke hookaulua i ka apono ana aku me ka hoomaikai nui ia Somaseta ma la mau kumu. A i hou mai la o Somaseta ia Kakaio penei: "Ke makemake lc« nei au ia oe, e hoi kaua ma ka haie o ko'u makuakane, a i hai aku au iaia, i kou hana lokomaikai ana ia'u. f ko'u manaoioaiK- aole paha ana mea hauoli e ae, ke lohe mai oia, o oe ko'u mea nana i hoopakeie mai ka make mai. A i na e hai ia aku, o oe no ka moopuna a ke alji MaBovia ka mea i kau nui ii e na puuwai Qeritania, alaila, e pa-umi ia no kona hauoli nou, a e komohia ia ana no boi e ke aloha oia, no ka mea, he kanaka makemake loa oia i na poe hana maikai a pau ioa, e like me ke ano o ko kupunakane." I ka pau ana o keia mau olelo n Somaseta nia hoi ko „Kakaio mau helehelena, »a puapuai mai ka ula ma na papalina, no ka nui o ke nloha iloko o Kakaio no keiā mou olelo a Somaseta. A pane hou aku la o Somaseta, " E kuu makamaka aloha oiaio, mai hoopilikia oe ia oe iho, ma ka hookaumaha ana i kou manao, no ka mea, ua hui kaoa, a o ka «lioli o na puuwai ka mea maikai la kaua e hana ai. Eia ka'u mea e ninau aku ia oe, aole anei oe i ninau iho ia oe i ka mea nana oe i hookuu mai ka halepaahao mai ? Ōka mea'hookahi nana au i koi mai e kaia ia o'e. o kuu kaikuahine, oia hoi o Mary Bofota." No keia oieio hou a Somaseta, ua hoopiha ioa ia ko Kakaio manao me ka hauoli nui ia Mary Bofota, no kona koi ikaika ana ia Somaseta e hookuu ia oia mai ka haiepaahao. A hoomaikai aku la oia i ka iokomaikai lua ole o Miss. Bofota. "O keia manao o Miss. Bofota, aole anei ia i like me kou manao aloha ? Ma kuu manao ana, ua like no, nolaila.aole mea au e hopohopo ai, nio kn manao ana, he pono ke hooh,aahaa loa au imua o Miss. £oiota, no ka ; mea, ua oi aku kou lokompikai ia'u mamua o ' kana hana īa oe," wahi a Somaseta. A no ka manao no o Somaseta, ua huna o Kakaio i kona manuo maoli iloko ona, noiaīla, ua oieio hou aka o Somaseta ia Kakaio penei: " Mai hoino oe ia'n a ine kuu ma« kuakane, uia kou manaoana e hoohaahaaloa oe ia oe iho, i i>io ia > kumu e aloha aku a> ( au a me kuu makuakane, aoie o'u manao ; peia. Oiai, ua hiki mai ia oe e Sobiati aio-; ha, i kou home alua, nolaila, he pono no ia ; oe ke hana e like me ka manao ana i kou |ome ponoi. He hiki ioa ia Sir Rohert So-' maseta, ke hana maime he keiki ponoi la oe nana. E lilo oe i hoahanau ponoi no'u.'' A pane aku ia o Kakaio penei: " Mai kapa mai oe e kau makamaka maikai la'u, i keia wa, ua iike au me ko'u mau ia kuokoa ; ; o ko'u ano maoli i keia wa, he makilo. No* laila, i na e kokua rrrai ana ia'u ko makuakane i wahi hana na'u e ponoai keia noho'na aiaila, he hiki ioa ia'u ke hoomaikai nuiaku iaia me ko'u uhane a pau.

i ko Somaseta lobe ana i keia maa oleU> a Knkaio, oa ano komo iki mai ia be knumaha iloko ona, oaai, aole oia i balawai pu me kona makaakaoe ; aka, ma ka. hooikaika bo e | huli mai ai kona manao hphu a i ka oluolu i { ka mea ana i hahu ai, i »a hekuekona. Me ka manap oie o Kakaio e halawai hou me Miss. Befota, hai ia mai aaa ke kaaoha, aa makemaleeia o Kakaio ehalawai me MisB. Bofota ma ke Kakela o ka makoakane o Soinaseta. Mahope iho o lta lohe aaa o Robert Somaseta, e heLs aku aoa o Kakaio i ma la, ' alaila, ua hooholo e oia aole e ike i kana mau ! . maka. : ■ ■ ■ i !■ Mahope jho o keia. mau oleio, ua ku ae o ; I Somaseta, a lalau aku la i kalima o Kakaio, j | e iulu aioha, mamua o kona hoi ana i ka haie • e hoike aku ia Somaseta makua, e hoomaj kaukaa e hookipa mai i kona makamaka. ; 1 ke kak&hiaka ana ae o kekahi la, o ka ! | holo no ia o Somaseta i ke Kakela o Sir : I Kobert Somaseta e hai aku i kona makoaka*: ne no kana maiihini MOKUNA XXV. Ka HOOHūI HOir IA AWA 0 ES KaUMAHA. ! Oiai, iloko o ka wa a Somaseta, i hele ai j e hoike aku i kona raa!:amaka hou, imua o ! Sir Robert Somaseta, -aole' manao nut o Kakaio no ka noho ana aku ma kahi o kona i makamaka e hoomakaiikau ai, i na e hoo-1 makaukau io ia ana. A o kana mea i manao nui ai, o kona hoi hou i ka hetele ana i ike { ai ma ke ahiahi, a malaila oia e noho ai ma- l ; lalo o kona malu no kekahi mau la, i kokoke j ai kona wahi e hele aku ai e ike i ka mai o ! lede Tinemau. la kakahiaka ana ae. ua hele aku oiaa me | kekahi poe e ae e ike i l;a l«de Tinemau, aia i hoi, ua hoomakaukau i ka papa aina no ka I poe a pau i hele aku <» ike, a e hoonanea ; oluolu ai. I i iloko o ia wa a Kakaio a nve kekahi poe e j aee nanea ana, hoike mai la olede Tinemau ■ i kana mea kupanaha i ikeai, oia hoi ka uwe aloha pu ana o Kakaio me Somaseta. Ria : no ka hoi he makamaka ko ia nei i nei. aole ! o la nei hai rnua mai, i na no la hoi paha, aole e hoopili wale iloko o ka bale lapuwale. i la Somaseta i hiki aku ai i kahi o kona ! makuakane, aia ifoi, e hoomakaukau ai ana ! na ohana, a īke ae ia iakou ia Somaseta, lele ! ae la ko iakoa hauli, i keia hiki koke ana o j Somaseta. Oiai ia wa, helohelu hou ae ia o i Miss. Bofota i ke koenn aku o ka palapala | ana, a !ede Tinemau raai, noi aku la ia i Somaseta e lawe aku ia ia i Harobe ia kakahiaka. • A i aku la o Somaseta," Ua hiki no ia'u ke iawe ia oe malaila, ua īke nio au iaia.a ua ai pu no hoi au rae lakou i ke ahiahi nei. A i hoi mai nei au e noi ai|u- ja Sir Kobert Somaseta, e ae mai ia'u e lawe thai i kuu raa-; kamaka,a e lilo oiai hoalauna oiaikai nona." ; Me ka hoihoi nui o S|>maseta, i noi aku ai I *i kona makuakane pehji: E oluolu anei { oe ia'u, e hoomanawanui oe ia'u iloko o ka hapalua hora?" • No ka maopopo ole ia Sir Kobert o ke noi a, kana nolaila, ua ae no oia i kana ; noi, me kona i mai, •' Jj! komo ae au e heo-1 ponopono me ke kuene, a pau, alaila, kahea ; mai au ia oe." j Noho iho la o Somaseta rae Miss. Bofota a kamailio pu iho la laua, a me ka ninau ana o j ke kaikaahine i kekumu imakemake ai o lede ; Tinemau e hele mai i Abe nei. A hoole akala ■ ke kaikunane, •• Aole au i ike i ke kumu, oiai,; komo ako au, e%oomakankau ana kela e' moe. 1 ko'u manao, ua pono loa no oia e noho ma kahi ana i md»make ole ai, no ka i ihea, ma ua wahi la, ana e makemake oie la, ■ malaila au i halawai ai me kuu makamaka, m&i ko maua kaawale ma īloko o na maka- : e aneane ana i ka eha. Iloko o ta hui ana o maua, ua liio nui ko maua manawa,, ma ke kt>maiiio ana n a oa mea o wa i hala e aku : a me ko keie mau ia, a ke manao nei no au, aole oe i hoopoina iaia." No keia mau olelo a Somaseta, aoo pi-oo i ae la o Miss. M. Bofota me ka i ana, "Pehea i laau i ike ai i kou makamaka a noko'umao- : popo ole, nolaila, ke haehao nei au ia mea an ! e oielo mai nei, he makmaka nou akahi no ' a ike mai ko oiua kaaerale ana iloko o na makahiki eha." A i aku la o Miss. Bofota ia Somaseta, i " He akaaka ioa au i kan mea e kamailio mai; nei,oia», aoie ioa ou mkkamaka t Uuoa tne a u." No ka wiii mau mai o Somaseta, i ka ' ike no o kona makami.ka iaia nei, nolaila, hoomanao ae la ua lede nei i kana mea i ike ; ai, a puliki mai la oia i ka iima o Somaseta. ! No keia mea, ua aleaaka ioa o Somaseta i kooa ike ana aku i ke kaikuahine e kulou ana mē ke ano hoomanio i keia makamaka, j oia no o Konesetine, no ke mea, oia wale po . ke kanaka malihini hookahi i launa ia'u. - Oiai laua nei e launa olelo ana no Koaesetine, komo ana ke kauwa o ka hale, me ka hai aoa m»i, ua makou iau o Sir Kobert So- I maseta. No keia mau oielo a ke kauwa, ua ku ae la'o me ka waiho ana aku i ke

aiohai ke kaikuahine, A o kona pukā aku la 00 ia,a pii lea aku ia ma ka rumi maluna o ka haie. A noho iho la ke kaikuahine, eoe i ka nioaa ona iaia iho, ka, owai la keia mea i { kamailio ia iho nei, j ka aana ako o Konese- ' tinen#. ■ ■■ Aole i iioliu, kamomu hoo mai ana o Somaseta, o ko Miss. Bofota, puka koke aka la no ia iwaho, a hopu ako ja i ka lima o ke kaikuaane, me ka i ana, " O Konesetine no paha keia makamaka au i hai mai nei ?" A ma I» ano mioo oluolu i ua maka o ke kaii kunane, o kona hoomaopopo loa iho ia no ia 1 a o ka okah pu aka la no ia ona ia Somase- ; ta; aka, ua pale mai ke kaikunaoe, me ks i j ana, 41 Aole e poao ke pii pu me a'u." ° No keia pale ana mai o Somaseta, ua ni- . nan ake o Miss. fiofota penei : "Ua ano e ; anei ka manao o ko kaua makua i ko makaimaka?" Hoole aku la o Somaseta, •' Aole, aka, ua ' i mai oia la'u, e hana ako no au iaia me he kaunn la." A lohe ke kaikuahine, i keia mea, kahaha : loa kona manao no kona kanaloa loa i ke ano o keia mau inoa elua, oia hoi o Konesetine ame Sobiati, hookahi no paha ia. Ina hookahi, alaila, he mea hou no ia, no ka mea, aole au i lohe ia inaa Sobiatj, a ma ia nanea j iki ana o Miss. Bofota, o ko Somsseta ue ae | la no oia, a hemo aku la oia, a holo aku ia oia iwaho a kau maluna o ka lio, a holo aku | la oia nae he hehena la. | Oke kumu o keia holo ana o Somaseta me | he hehena la, no ka hoole loa ana o Sir Rbt. I Somaseta, aole ona makemake iki e ike i ka ; maka o kekahi kanaka o Polani. | Ika nana aku, me he mea la, ua hele o j Sir Robert Somaseta i Polani mamua, a ua I hana ino ia, e-ko laila poe. Nb keia mea, i j papa aku ai oia i kana keiki ia Pemeboroke, j aole oia e hele ilaila. i kona wa i hele ai me j Lofetonn i Rusint. Ne keia hoole ino ana o ka makuakane i : ka manao oke keiki, nolaHa, 0 olelo aku o : Pemeboroke penei: "O keia hoole ana au m'u, oia kou hoino loa ana ia'u, no ka mea,' ■ uaj|ai paa aku au i ua mea la nana au i hoo- ; pakele nia i ka make mai, he olaio, e hookipa ! oluolu oe iaia, ke 'hiki oia iou nei; eia nae iua hoka. Ina aole ia, ina aole oe e ike iki | ia'u a hiki i keia la ; aka, me ke ahonui o | keia makamaka ia'u, i loaa ai ia'a ke ola i nolaila, ua aie nuiau iaia." I Ano ka maiiu ole mai oka makuakane, i nolaila, ua hoopiha loa ia o Pemeboroke i ka huhu, me kona manao toa e lalau aku me ka lima ikaika; aka, me he mea la. e i ia mai ! ana ua oki, a o ke oki wale iho la ndKa o ; kona manao lili ino, no ka hoole paakik'na j o kona makuakane. A ike ka makuakane, ua huhu loa ke ke* \ iki, o kona ku no ia a hele me ka āe ole mai j Ike noi ake keiki. A liuliu iki, pane mai la ka makuakane, •• E noho malie oe ma ko | wahi e noho !a."- ! (Aole i pau.) \