Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 17, 8 October 1873 — Ka Ulia poino ina e hiki io aku i kona hopena o kona Hookoia. [ARTICLE]

Ka Ulia poino ina e hiki io aku i kona hopena o kona Hookoia.

Oiai na ia opio o ka noho Moi ana o Kaj lani Lunalilo ; kona aupnni kuleana kahiko ■ mai ka po mai. Penei iho la anei e ioohia ! mai ai mā na papalina o kona'moolelo noho j aupuoi ana ; keia kikohu o ka hilahila, hapa--1 laeleele ia e keh hana hupo weliweli i hana ia maloko ae o ka puali o oa koa ku mau o : : ka Moi, a i pena paa ioa ia hoi ma ka mooi lelo o Hawaii nei, o ka la Sabati, Sept. 7, a i ; hiki wale i ka loaa aua o ka ma-ha mailoko j | mai o ka olelo alii a ka makua o ka la 11 o j Sept. no, hanaia ma ka ae kai o Waikiki. | ; Nani wale ka ma-ha ana. Eola mao tea m . 0 Kalani Lunalilo, a e pelu like iho hoi na I kuli o koaa mau makaainana a hoooaoi i a\u i ko ke Akua aloha kiekie wale, i kona : hoomau ana mai i ka aaela o ke ola ma o ka i.Moi la. ana i hoonoho mai ai i hako kanu no :ka eina. Penei iho la anei e pani ka ia ai. j ka waha o na pu. aole i hooleie aku i ka la--1 kou oaau mea make i kona Capitate Al» ? . A peoei iho ia anei e hookahe ole ia ai oa ; koko oka lehulehu? A penei iho b anei e j hooki ai i ka holo moku aoa o na waiwai he ; lehulehu wale iloko okaaia e na ahi <y ; ka pa»da, a lawe maiie » ae la ia knpikip?» ; kio, a kau ae U ma kapa wai lana maHe, ; o ka bamutrurau i ke aheahe malie, i puana |ae mailoko ae oka olelo alll klekie o ka la : 11 o Sept.—j3 ma o u>ai 'la i puka mai oi 6eia uUa poino. , 1 Me kuu hopohopo hookamani oie g jie i ka maoaoio o ka mea kakau, mamuli o Jca loaa ana iaia o ka moolelo eiaio maoli o 1 sceia mau la poino a ke puana aa'aei hoi.: _Ua kahe a wai ae keia hana weliweli mai na [ )iana pakalaki a ka Akukana Keeeia, a me : bona Kapena Kakaki. Elaa. Ua uiu mahua- 1 hua ae hoi mai ka Aha Kuhina noho {Milaka,! hoomaauea a hemahema hoi ka hope ponoi o ia auwai hookahe pomo

Ma ka makaikai hele ana i ka mooielo oiaio o ia mau la poino, ua hoomaka mua ia ka ulu ana o keia ulia wehweli, ma ke pani ku loa ia ana e ka oleio ke Kapena Kakaki i na koa hoopaahao "ia* no ko iakou hakihaki kanawai koa»ekaaphaanai kekoa kiai. "Aole e wehe i$ ka puka i hoopaa i£~ aina pio, ina e kikeke mai lakou i na no kekahi pilikia kuloko." Ma ka nanaanao ka lehuleho i keia oleio kauoha, ua k&umaha loa ia i ko na rula maa maa o ka wa i hala, a i hoomaa ia ai hoi pela i na koa i hoopaa mua ia iloko o ia hale hoopaa hookahi. Mi ke kama&ina okameakakau mai na tunamua 0 ka oihaaa koa, i w&iho tnai ia i ka oihaoa, uaaeia nona koa i hoopoaia oiaanoe hookuii I ia i waho ma ko lakou hai ana i ko lakou pi-1 likia kuloko i ke koa kiai, a pau ia piiikia, &laita r e hoopaa ia no elike me ka mau. Hie oiaio no paha, oa ku malalo o ka rula maa mau o ka oihana koa, ke kaaoha a ke Kapena, oiai, he kuleana kona ilaila. Aka, he pono e ninau iho, fala iho.-aa. aloha ia aneiau e ko'u mau koa ? aa haha anei aa i ko lakou puuwai me ka oluola ? aa kamaaina anei au 1 \yaena o lakou i na makahiki he lehulehu, elike me ke kulana o na Ahi muai waiho mat la ia kulana ?at*e puuwai koa anei ilokoo'ii? Ina oa ike pono oia i ka haina kupono oia I ninau ina aole e ili mai keia ulia poino i na j no hoi, aole eopa ia ka po-ai. Aole nohoi i e pelu ia ka pahikaua, a oa Kapena la.a na no hoi, aole e hu ka ula o na kumo pepeiao o ka Akukana Kenela i ka halawai aoa aku me ka puupuu a Keone ma ke poo. Ha ka hiiahila a haalele wale, i ka ua mea o ka ike oie i ka hoolaka i na puowai i maa ole iaia, no ka mea, 4ie okoa ke kahu e lakaai o j ia mau ilio i na pjtnawa loihi i hala, i mai-1 iani ia, i hoalohaioha ia, i alo pn ino. i | ao pu ia i na ano a pao, a pela iho la i laka | ai iapoe, aole elike mekau a oka olua hoi, | ka hoike aku i ka pauku oiai, na ilio le* I hulehu i kamaaina ole ia oloa, a laa ka hoka, j a mai pilikia pu ke ola oke aupuni ī kaolua ! ho-a-a. ■ . ; ] Mt jni o ka teela o keia weliioeli'.—Ma ka moolelo'oiaio o keia mau ia poino, ua ike ia aku.ua komo mai la ke Kiaaina Dominis, ke kalahala o ka lehulehu. a me ka Akukana Kanela iloko o hale koa e ' hooponopono ai i keia haunaele, aole nae i holo pono, a ia laua i huli hoi ai, aia hoi, puana ae la ka Akukana Kenela i ke Kiaaina, epono e hoolalelale ia na puaii o waho, ka Raipeta, Kaoalio, &c., a e kii mai e hopu ia lakou nei, ua olelo ia keia mau olelo, me ka lohe mai no o na koa i ka olelo a ka Akukana Kenela a no ia lohe ana o lakou, oia iho la no ka wa i lawe ae ai i na mea kaua ma ko lakou hma ; a iho la, me ! ka manao e hiki i ka make ana. Ma i keia hoopuka akea ana o ka Akukana Kenela ia mau olelo, he hana hawawa (oa ta l ana, no ka mea, aole i hana ia ma kahi kaaI wale, aka, imua- ponoi o na koa a ua lohe no : lakou, a uolaiia i lawe honua ai lakou i na g>u kaa, pu keleawe, a hana hoi i mau poka, : i mea e pulumi ai i ke ola oka ieholehu, po | ka mea. ua ike pono no ka Akukana Kenela, j aole ia i aloha ia e na koa. Ke Kanawai Koa o Hawaii nei.—Ma ke kamaaina o ka lehulehu i na kanawai koa iwaena o kona hookoia i na koa kumau, oiai, ua haki ia kahi kanawai. Aole no i !ike ka hooko ta ana me fco na aupani nui kumu kahiko o im oihana koa, he kaumaha ]oa ia, a he mamd ko keia, oiai, na kau a me na wa i hala o na Moi mua. O ka oihana koa kamau o keia aupuni, he ! koa ka olelo ana, na hana he kaawaie j loa mai ka oihana ae, he pii maile, ieie, )-ai, [ hana paakai, mahiai, kahu-umu ai, a ka- ! bi mau hana piiikino e ae i ku oi«Btaialo o . ko lakoo poo oihana koa, a ma ia maawe like | no hoi i alo pu iho ai na ruia e ae, oiai, na I kau a me na wa i hala e aku U. O ka ruia mau ma na aupuni kumu Imhiko o ka f>ihflna koa. O ka poei hookaawale ia no ka oihaoa koa e iaahia loa lakoa mhlo ok oihana > aole malalo o kahi lalakamahele « •«. Aftn, heaha ka like ole o ia mau aupuai kumukahiko me ko kakoo,eta wale no, ua maa ia mau aopuoi i kekauaae ko waho, a ua olu pu 4nai hoi aa kaua kiwiia maoli o ka aina iho. Aka, pela anei oe e Hawaii i hooaohoia , ai he puali koa lehaieha, a he mau iana im palaueika e hili oai aaa ma ka uku kiekie o ka mahina. a be pau dala aui hoi a ka lahui e aaaa maka ewaewa nei i ka Ahaolelo he Aole loa paha, ua- hoolilo ia ke dala no ka hoohanohano waieia no. No ba ! mea, ua wanana ia. - Ua malu ke kola k l ee e Hawaii aohe lele peeo." Ua ' ia ho» e na malihlni o waho mai ua ' kou malu, elike uie ke Oake o Rd>ncifccilin i : puana ae ai: •• Panei aoei« -irhmn ia ai ! kou malukia e ke koa a wahi a ka mea pane. Ua maluhia ko*u aapuai i ka po- ! »o keristiano; a peta io no ka ewio maoli. "Noliila, oi» hoalu ana o na kaoawai koa, o *ca wai hala, Im boah» aaaoo iaoka poao, oo ka mea, o kt> kakou puali koa ka maa,

nole ia i kukalu k no ko maluhia, aka, oo Jta hoohaßobano waie no. Oa hoooiaa io ia no hoi na boa o ke an eaua, malaio o qa rula maa maa ia lakoa, a ika nohoana raai ona tuna kt>a fedu, ēfalu», ua hoano eia aela ia maa, alaila, e fado po> oo anei ke laua hoomaiu ana i oa koa, aoie, na ike pono ka hua o ia holo pono oie aim, ma ke auoka la 7 o Sept., iho la, uaha ka ula i oa karau pepeiao, ua naaa ka pa-4Ū, pßhgr ke alelo, hakia ka pahi v a pakele mahouaku la ke ola, a loaa pooo ibo la ka hua loaa, ma ka hoonai pokole a ke Kapeaa me ka Akukana Keoela i oa hoa nia a iaoa i hoouluulu pono ai ma ko laua hoano e ana | i na mla maa mau. \ Ka aha KvMna koomaauea i wili paakiki ia me ka palale&a.—E Hawaii hoiookoa, e Hawaii Ponoi e ala, ae ku īluoa.ae oana poao ae i na hana hoohemahema iauna ole a ka Aha Kuhina ou Ponoi e Hanaii, oa poo kiekie nana e malaoaa oei kou mau pana oawaiinaii ana. Oiai, keia haaoaele tn at* ka la Sabati, aole loa a lakoo wahv oao iki, aoie no hoi he mau hana e olaoln ni hn leip, ua waiho paiaka loa lakou i keia paka poino nui loa. Ina paha lakou i laielaie a haiawai kukai oleio pu i&e ka Moi, oo i | na no ua pau kahiko ma ka ia Sabati. No ka mea, ua iohe ia ka ieo o «a kipi e hoole a», aole o lakou makenmke'ia Kale Kaoka, a me kakaki/e noho luoa maiuna o lakou. a &eaha ke komu i hoopau oie ia ai o laua nei ia la, a mahope ke kumu hoonoho hou ai oie hoopau ioa. he oiaio no paha, aole » ka Aha Kuhma ka hoopau ia laua, aia i ka Moi. aka, aole auei o iakoo na waha oielo o ka Mei, | ma ka imi ana i na meae malahia ai? aoie [anei oia ke alaoui pokole loa o ka hoopau

ana ia'laoa, e like me ka o oa kipi, a loaa ka wa makaukaa i ke aupani, e malaoaa iaia ibo, alaila, e imi pono i ka oiaio, aka, roa ka manaoio oka mea kakan eūr ke ( alanoi pokole loa e hiki ai i na Kohiua ke hana, oiai, ua maopopo loa i ko i%koa maa maka ponoi a me na maka daia dqi o (akoo e waiho ana ka Moi iloko o ka naw&iiwaii mai, a penei anei ka Aha Kuhina e aka ai. na ka oawaiiwali aaei o ba Msi e hoomalu i keia hīaaoaeie ? i e oeho pahla lakou ? Ke kiekie keia o na kiai puka pa lio» oa e hookun wale ia oe e Hawaii, e lawe wale ia kou kuokoa, a ua kokoke loa ka makemake īo o ka poe hoohui aupuoi, a ma ka manaoio oka poe ike apau. laa e oaka io ka waha o na pu, a e hoouka io ia ke kaoa i na o ka lele loa no la o kou ako kuokoa a o ba lilo no ia malalo o kahi aopoai 4 ako. Aioha ino ka aioa ewe ona kupuna. Naka mea, be maa mea nai kekahi e haule im» ana maluna ou e Hawaii, i na ua hoouka to ia ke kaua, oia hoi ka mua : IKa liloo kou Kuokoa. 2 Ka hikiolei ke auponi euku i na poho a pau o oa waiwai he noi waie o na lahui e, e waiho la ma Honolulu, ao ka mea, e lilo ana lakou he mau puu lehu. 3 O kou noho -pio, malalo o ka lahui e, a aewai' keia hewa i na e biki 10 mai ana iteia hopeaa ew» wale no, na keia mau Inna koa a me ka Aha Kuhina, aka, ua haia ae nei keia pam make i ka lokomaikai iua oie o Kaiani MOk mili aka iahoi. E olaka Moi ik* Akaa. Maialo o ka oieio aiii, ua ike ia iho koaa kukala ana ae, e hoopau loa ana i ka koa, oia hoopan ana, oa hiki aai la ia i ke kikowaeoa o ka makemike o kona Uhui ao ia haawina dala nui, b« »8,000, ooknaeo, * oia ka makemake aoi o na makaainaaa 0 na Kau Ahaolelo a pau i hala, e hoe|MO la haawina, aka, ua hiki tnaf ia i kaaa ftnotp io ia ana, a me he fnea la peooi ite h Imi makeinako o na Laai, e hoopau iao ia aiia haawim daia nui, i hoolilo wale ia no ka haaohano, oiai, he ilihnne ke He mea e ka hiiahila o Hawaii Poaoi muli o keia ul« kuhao i maa 6 Hawaiī Foqpi, e hiki io nai ana, $ kakau wikiwiki ana ano i keia v ke i qt%l ooi o'o hoaloha elua, (he Am«fika |ā*Omai* ni»). He mea hikhila loa keia i haoaiaioa Hawaii eei, ka hiki ole i Maoopwi l»a£. la<a« iaa ibo, nolaili, hikyta I«; p£a laua • bai a»i oei, eae ko k»a noi oo keia alia poine, a peh ao pA» a je* oHawaii. Nawai i pena paa i koio h&Mki ? wahi a ka mea kakao, na keea poo kn 1 alioa, na loaa koa a me ka A£a I Nolaila. heaha ka amo o k» lakoi oahoaal Ho pooo lnk«a o mtiki» ano. M ; hoobaal«u iho kakoa uaoao Kaknī M&aiU a kakoo, a ooeoi koahw akn uaoa Mlul koopaa loa ia keia Aha t£ftktea,« o Mb£ koo i p»s oloko aioa ma ia «ohi, o**« oo kikimi ooi ka oMo ikaika iloaa o Mkm. M aoloohewboīwß«So Akokoaa Kooola o mo ko »WeL tolo o kooa<Ao ko%i kotilta.ws » kioo, o moi hlo pismdWi aoa. Oia ka BtWB E kakao koo m m»ĪST E plm oo Whl koko ImM * %t K. Kkiaeanouo lUuua. Waiaola, ILaoaū Sofi. WO,