Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 17, 8 October 1873 — NU HOU KULOKO. [ARTICLE]

NU HOU KULOKO.

K7" Ma ka holcr ana aku ia a Kilauea i ka ahiahi Poakahi nei, o ke Alii Kiaaina wahine R. Keelikolaai kekahi, 1 ka6 aku ia ao " Kona kai opua i ka iai." 1 Hanau.—Ma ka hora ō 0 ke kakahmka Poakahi, Sept. 29, ua hanamaai he opuu pua rose hou, (kaikamahine) na Mr. a me Mrs. Kealoha, o keia kulanakauhale. Pupule Mahuka,—Ma na hora 0 ke atjmoe Poakahi iho nei, Oct. 6, ua Kolo mahuka aku la kekahi kanaka pupale mai ka haie pupule aku o Kaiaepohaku, Honolulu, a ua imi ia, aoht i loaa. 1 - K7* Ua «iui wale na palapala i loaa mai ia makou, aka, no ka haiki o ko kakou pepa i keia wa, noioila, aole e loaa ke kowa kaawale, aka, e hoopuk,a aku no makou ma keia pule ae e hiki mai ana. E Halawai ana ka Ahā Hui Opiopio ma ka po 0 ka ia apopo, hora 7, Oct. 9,jna ko lakou haie halawai mau ma ka rumi kula 0 Kaumakapili. Oke ano o keia halawai, he halawai Knikawa.

E Halawai ana ka Aha Hui Kaiepa a ko Lahainaluna Poe ma im la 33 0 Oct„ ma ka hora 10 o ke kakahiaka, ma ke keena kulao Kaumakapili. Nolaila, ena a pau, e hele mai oukou me ka makaukao ia la^—a me ka poe eae no hoi. Haule pu ka Lia.—O i kau wale aku nei ka manao 0 ke ku mai o ka mokuaJii Costa i Rica, loaa mai hoi ka nu hou o na aina e, ola la hoi ka makapehu nu o na aina e, he ole hoi ka hiki inai. Aole maopopo ia mnkou ke kumu o keia hiki oie ana mai. Ka makf. ana o loea K. Mahina.—Ua minamina makou i ka hoikeaku, ma ka po o ka la 26 o kela malama aku nei, i halawai aku ai oia <ne ka paiena hope o kona ola ana ma j keia 00, a ua haalele iho he ohana e u nona |me ke aloha. Oia iho la ka pahu hopu oko i kanaka hakoko ana me ko keia ao, a o kona | kuu ana|aku i kalii maha, uahala loa aku ia ! mawaho o na paiena hiki i ka niana kanaka | e aua aku. !—1 H7* Ma kekalii lono palapala i loaa inai ia makou mai Kauai mai e hoike ana penei: | " 1 ka po 0 ka Poakolu, Sef t. 24, he ua ma KaUai nei, ia po, me ka pan paaina ana o ka hekili, a me ka olapa ana o ka uila, mai ia po a ao. Ua uoke hala ole iho ka ua, liakukele aku hakukele mai na Akinui——A ke ano omamalu ua inai nei no. ,f Ua pompikai ko Kauai no ka loaa nuiana ia lakou 0 ka oa. —— O 5 " Ma kekahi kolamu § ae oka pepa o keia la e ikeia iho ai ka hoololi Kumukanawai i manaoia; e like me ia i eponoia e ka Ahaolelo i hala, a i waihoia hoi no ka hooholo loa ana 1 ke kau Ahaoleloe hiki |pai ana. ai kulike ai hoi me n.'. hoakaka ana o ku Pauku Sooke fvumukanawai, i ekolu malama e hoolahaia ai mainua ae o ka*la e koho ai i ka Poe i kohoia. i

NaHiohiona o p ua.—:jl keia mau la i hala ae nei, ua hookaakukua mai na ao, i ukali pu ia mai me na ahiuhiu makani, a i kahi manawa, ua helelei la no na kihhune ua. Ma keia inau hiohiona i ikeia maanei i keia mau la, me he la, e hoopoipaikai ia mai no paha kakou e ka haule kukonukonu ana mai o ka ua ma mau la koke iho. —— | Mamika ka ai.—Ma Makaaho a hala aku i Waikahalulu, uamaloo hailele kekahi mao Toi To ha ai ua hele a«j la aokahi. 1 ka ike ana aku i ka mea nana l;a ai p uhuki ana, aia hoi o lalo o ke kalo ua pau i ka pala, a o ka aoao maluna o ke kalo, ua kohu pohe. A o ka olelo a ka mahiai " nainamina ka ai." Ina no o ka haule nui o ka ua i keia mau ia, aole no e lilo ana na ai i maloo loa i mea j maikai. Te|a aku la no kekahi mau : wahi e ae. — | } Oiiumu MAt;.—Ke pinapmai mai nei na j palapala ohumu a kahi mau mai o Kalawifb | i ka make i ka ai a nele i kahi lole, a e ole ka o Kev. Damiana, loaa ai kahi lole. Eia ka roea ano e, aole hoi mai oka luna nui o na mai, a o ka joe mai ia e ohu-! mu nei me na inoa kapaka|>a ma na palapala alakou. Ina he oiaio, heaha ka mea i kau oie ai ika iaoa ponoi ? O nakunuku ia mai hoi paha ena luna ika ahiahi. Pela ioanei? Ina pela, mai kakau hou mai.

A i ka molē ka Hopena Hapauea.—Ke ninau mai nei ko Koolauloa poe, me ka nukunuku mai no ka loaa,ole aku o ka lakoa | mau nupepa Kuokoa 6 kela pule aku nei* i i hala, me ke koi mai ia makou e hoopuka aku i Ukoa mau hoohalahaia ana, aka, *ke lawe hapa mai nei makou i kekahi o ka iakou mau olelo hoohalahala. " E ao ae oe i ke Kuokoa, no kona palalea ia makou. Mai hana hou oia me keia, o haaiele makoo ia i nupepa. O ke dala kana e koikoi mai rvei e | hookaa aku, ke hoopakleha mai nei nae i ka | hanai ana mai ia makou."—Auhea oukou e | ko Koolauloa ? O ka hana hemahema ana ' ia oukou, aole paha īa i kupono na makou e | ao aku iaia, aka, e pono aukou e kala aku | iaia, oiai, a i Ua mole ka hopena elemakule j iho, poina ka noonoo n palaka. He mea mau | ia ia iala ke kapa heoehene ana he "kanialii" j makou. Ua kapaia mai psha ma ia ano, oij ai he mau malama helu ko makou o ka ike ia ana imua o ke akea, aka nae, 6bpoe kino opiopio a pau, he eku, -h« hikiwawe. Me ia ano eleu j hoihoi nu ai makou e hooj ikaika e loaa i ko makou poe heluhelu ka j maoawa kupono mua loa e loaa ai ka ike ia oukou. Mai nukunuku mai oukou ia iala, no ka mea, ug kaumaha no ke kahiko t>a aiieaop paii l;a elfMi a 10l i ka nonooo ann

'Aia KKKiEi make enaoole ma Heeia, £00laupokii, he wabin€ n<r, o Mrs. KenuipoohiWi, ma ka E<mkahi iho nei, Oct. 6 kona make ana. He 40 ka nui o kona mau makahiki oka noho ana ma keia ao. Ke paiauma nei na kini a me ka ohana no ke aieha iam iloko o keia raau la. G, K. Paolino.

Kahuna Lapaau Laikini ole. —Ma ka Poakahi iho nei, ua laweia ae imua 0 ka Aha Hoomala kekahi kanaka nona ka inoa Kapohaku, i hoopiiia ae no ka iapaau me ka palapala laikini oie. EJa ae aku oia i kona hewa, nolaila, ua hooemiia mai kona hoopai, ht $50. Aka, oke oia oka mea ana i iapaau naaiipo ai, ua lilo ia me l#e kumukuāi palena ole.

Manaoio anai naHiiuo.—Ma ka Poakahi iho nei, ua ikeia aku ia kekahi kanaka e eli ana i ka lua maloko o ka pa*ō Mrs. Kamakee Kajnakau i make. O ke*kumu i eli ai o ua kanaka la, no ka loaa ana o kekohi hihio iaia ma ka»moe. O ke anp oua hihio ia, he eii lua elaln, Ua eli no ua kanaka nei i ka luo, aohe i loaa iki ke 3ala, be mau iwi pdo ka i loaa iaia. Aohe no i hoopauha ia mai kona manaolana, ua noke no i ka eli a hiki i ka hohonu loa ana.

O 9 Ua loaa mai ia makou kekahi palapala pane ike "Kuokoa," mai na Komi.te mai o ka Ekalesia kuokoa o Hauula.no na mea e pili ana i ka olelo pahenehene a ke Kmkoa e kapa ana he " Ekalesia Kauaihilo" ka malaila. Ke mahalo aku nei makou ike ano kupono 0 na oieio hooholo i waiho īa mai'; aka, no ko makou manao e - lilo auanei ka oukou ol€io pane i kumue ala mai ai kekahi mau hoopaapaa pili ekalesia palenaole, nola r ila. ua waiho ae makou i ka hoopuka aku.

Hooheneuene a na kamalii. — Ua loaa mai ia makou kekahi palapala hoohalahala a na kamalii Kuia o Keonlola, no ka hoohenehene o na kamaiii haole 0 ke Kula Sabaii o Betela ia lakou, i ko lako.u wa e hele ai i ka pule i Kawaiahao, ine ke kahea aku : " Hapai pu." Iko maliou manao, ona kamailio lealea ana paani a na kamalii, e hiki no ia ke hoopauia ma ke noi ana aku i ke Kahu o ka luakim Betela, a me na Kahukula Sabati o ia wahi e papa aku i ka lakou mau haumana iiaole, aole e hana hou i keia.

£ kanu ,nui 1 na Maniania.—O ka mauu maniania, he maou maikai loa ia no ke ka> nu ana aku ma na kula, a me na wahi mau oka mau. Oiai ke kokoke mai nei na wa o kā ua, no ka mea ke hookokoke aku nei kakou ike komo ana i ka Hooilo. Nolaila, mahope iho o ka haule ana mai o na kuaua nana e hoopulu eloelo iho i ka lepo, he manawa kupono ia e kanu akuaiina muuu maniania, ma na wahi lepo puehu wale, i hoomau ia ai ka ma-u oia mau wahi. E hooikaika kakou e like me ka hiki i na mea kupono e malainaia ai ko kakou mau kula mai ka lile ana i aina lepo ula.

E lUI AKU IKA OiAio.—E ka nupepa Ko Hawaii Ponoi e ; Aloha. oe : Ma ka Poakahi o ka hebedoma i hala, oa nui ka haōhao mai o ko Koolau poe a hiki i Waialua no ka liiki ole aku o ka nupepa Kuokoa maloko o ka eke leta,aka, i mea e pau ai ko oukou kuhihewa, ke hai aku nei au i ka oiaoi, eia ke kumu i hiki ole aku ai, no ka hoihoi ole ia mai maloko o ko makou keena ma ka hale leta, mamua ae o ka manawa e hele ai o ka mea lawe leta, oiai, aole o makou kuleana i na mea i waiho ia ma kahi e, nolaila, hewa, oiai, ua ike no oukou i ko'u iawelawe mau ana i keia hana nui me ka pilikia ole, Me ka mahalo. S. M.JPahia, • Mea Lawe Leta.

Waiwai ole.-—O ka hoopaapaa mawaena 0 E. Mikalemi a me J. U. Kawainui, ua wanoai ole na olelo a laua e pane nei kekahi 1 kekahl, he mau olelo kikoola, hoihoi ole, konakona ka naan ; kupooo ole i ka mla o ka poe Keonimana i ku like me ko olua kulana, Ke ao mai nei olua ina puiapula Hawaii a kakou e hailiili nei, mai manao iho laua he hoihoi ka poe lawenupepa i ka laua hana io ole. Aole makou i mahalo ika laua hana, noka mea, aole ia he mea e hoonaauao mai ana, a e ālakai aku ai i ka iahai ma ke kumuhana e pomaikai ai. E hoopao i ko olaa hoopiha nupepa ana. e noonoo ma na mea e waiwai like ai kakou. « Mai hoopai aku ika ioo ao ka ioo." <' E aloha aku oe % kou hoalauoa e like me oe ia oe iho." Aote he hoihoi la i ka olu« mau h6na, hw>. paapaa anei olua la nawai e hooko. E aloha auanei olua, me na keiki ulele hua wai Hui o Hiilawe. Owau itio no o- H. Kaili.

Make Emoole.—Ma ke kakahiaka oka Poalua, ua hoio aku o Mrs. Kamahoahoa Kalana ma Ewa i ka ahaaina no Mrs. Holowahine Akoni a me ko laua mau hoa e a«. Me ka ano nawaliwali ole o kona mau iaia, a hiki ma kahi i manao iei, a ua noho malaiia no kekahi mau hora, a ma ke ahiahi aoa »ho, ua huli hoi mai a hiki ma ke kuia o Kaiwiula, a ike mai la.i ke kuna Ka Moi e holo haaheo ana i ka ili kai, e poho pono ana na pea ika makani, aia malaila kona hoa PH« he kane, a mahope, oleio ae la oia i kona mau hoa, akahi no ka a holo ke kuna Ka Moi r a hooinaka mai la laua e holo a hiki aia Waipilopi», o ko ia la haule tho la no ia a maule, «Anahope iho, o koaa pohala iki ae ia no ia, aAoihoi ia mai i ka haie, a mahope iho o lalnau hora, oia hoī ka hora 1, o ka lawe la ak« ia no ia e ka lima menemen« ole o ka a ke noho la paha oia ma ke* la ao polohiwe?, a ke noho nei kona hoa pili, ome ka lehnlehu ke kaHnaha. nui iala. Alnha.uo * U.'Kauu

rio KB KIMO KAWAKa.-*-tna pah*lse umiku- j x mama4icaa makahiki o kekahi n»?» kipo ka» j naka, a i ole e kakoke aku »nk poha ilaila, alaiia. he 160 ka nul o kona i(iau iwi, a he 500 -hoi ka mi o aa io huki; a o ke kaumaha o ke koko. he 26 paōna ; a oka pauwai, he 5 iaiha ka ioa a he 3 iniha ke aoawaeaa» a he 70paoa ana i ba miouie hookahi, 4£oo i ka hora ( 100,800 i ka la, a he pana aoa i ka makahiki 5 roa kela a me keia pana ana, ua oi iki aku mamua oelua aunaki ka nui o ke koko e puka ana mai ka pnuwai aku, a i kela a me keia la e komo mai ana a « puka aku ana he ehiku tona 0 iawai kupanaha. Oka nui okeeama ke akemama he hookahi galani, a i ka Ae ana he 24, 000 galani i Cra la. Ona pukapuka oke ea, ua manaoia ua oi he 20,000 iniha huinahalike ka palahalaha ana 0 ke ea 1 puka mai ma ia mau makalua oke «/. O lee kaumaha 0 ka 1010 he ekoiu paona ; a i kawa e kanaka makua ai, he ewalu aunaki ka oi hou aku. He 10,000,000 ka nui ona olona. Ekoiu pale iahiiahi o ka iii, a ua manaoia mai ka okahi hapaha a i ka hnpawalu 0 ka iniha ka manoanoa. Oka area oka ili kanaka he 1,300 iniha huinahaHke, a he 13 paona ea maoli e kaomi ana i ka iniha huinahalike hookahi. Ma kela ama kela iniha huinahalike o ka ili kanaka, he 3,504 mau pukapaka liilii e puka m&i ai ka bou, ua like kela a me keia wahi ekahe mai <ii ka hou me kekahi auwai he hapaha iniha ka ioa ; a ma ka ili holookoa o ke kino ke pakui ia keia mau auwai hou he kapuai ka loihi o ka auwai hou 0 ke kino 0 ke kanaka.

E hona i kau hana me ka mikiala, a me ka noonoo kupono, alaila, e holo pono aua : nei kau oihana.