Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 18, 15 October 1873 — Ka Moolelo o kekahi Haunaele Koa. [ARTICLE]

Ka Moolelo o kekahi Haunaele Koa.

. Oiai na la mua oka puaii koa oka Poto- 1 ; maka—ma hoi, aoie au i kuhihewa, mahope j j koke iho no o ka hoomakaukau ana o Make-! ; lelana e hoopuni ia lokalaona, a mamuaae hoi ! o ka bapefi2o >a ana o ua puali kaua nei e ke ' ; ahi a me ke koko, aia hoi, ua hana akea ia :i j kekahi hoohaunaele koa, e kekahi o na Keg-' imena kani wawae o ua puali kaua nei o ka j ; Potoraaka. He oiaio, hf haunaeīe hilahila i keia i hanaia e ua puah la; aka hoi, o na | ■; koa ino (aole nae lakou nei he poe ino maoli), aoleno lakou e kipi waleana*i na luna, a I hoole hoi i na kauoha me ke kumu ole. O ' j ua Regimena nei, aole i eiai ihō malalo o eo- ! no malama ko lakou paa ana i na pu, a aole ' | loa no i kaua iki lakou, a haea i nahana , joi aliu oka pilikia. 1 mua nae o lokataona ' . a me kau wahi e ae. ua hooko pololei ioa ke-' ia poe koa me ka hoomanawanui i ka lakou i| hana ; ua maki Jakou iloko o na po loloa ma . : na alanui poliopoho, a i ka wa e hoopolulohi ! mai ai ka makehiamoe maluna o lakou iloko 0 maki ana. ua hoomau aku no ika hele ;: ■me ka luhi nui. Malnnao na kula anuanu ! 1 kiai ai lakou, me ka nele i ke ahi a me ka-i' hi e malu ai, aole nae lakou i kaniuhu ihoa f waiho ae ina pu, Ua hana lakou me ka lu>! i hi ma na auwaha, iioko ona wa ua penope* | i no. A iloko o kela inau manawa a pau, ao- ; le i loaa mai ke kau wahi keneta o ko lakou > uku, ua hoolawo uuku ia mai i kahi loleno I kahi wa loihi. • No keaha la i hana ia ai me keia, aole au : j i ike pono, aka nae, o uapoe la »toko o ia pu- | ali, o lakou ka i maopopo, i ka malantt po-' j no ole o na luna koa a me ka hoohemahema maoli i keia poe kanaka koa a rae ka hooma-! nawanui. He mau malama ko lakou maia- i ma pono ole ia ana, me ka hana ino ia, oiai | na Kegimena eaee uku pono ia ana.a rae ka hoaahu maikai ia. Aohe i loaa mai ka hua o ko lakou hoopii ana aku i |wla a me! keia manawa i ka laaa koa nui o ka puali. Ua lohe ia na ohumu a me na hoohalahala | awahia mai waena mai o lakou, aka, i ka j hala ana ae o kekahi manawa, ma ka hooko i ole ia mai o ka lokou mao noi.ua noho lie iho la lakou, a e hiki uo hoi i na luna ke ike he hoailona keia no kekahi ano oi aku o ba irfo. O keia hana lioohaunaele a lakou, aole no ia i loheia e kekahi ]uaa, aole hoi i ke Kakiana mua. o lakou aku oa poe i koe mai ka mttnao ana e kipi. CJa paa ko lakou manao e kipi, ua kakali na akikai o na koa hoohaunaele no kekahi mau la, aloaa ka manawa kupooo e kipi ai lakou. i Hiki mai la kamaoawa kupono, aoka wa hoi a lakou i makemake ai e hoole i na kauoha, aalehe haqa a ua Regimena la la wa; ua hookuuia lakou e hoomaha mai ke kiai ana ma ka auwaha, a ua hooneo ia aku ihope ma ke kau wahi malaelae mai ka laina mai oka hoopuni ana. Ma keia wahi i hoomoana aiieiKou oul ke tno o iul hoamoaoa «na o m kos h»itt fvaws*> % h# Rt*« &«i« laie i*4 kou i hooku lalaiu ia, me ua alanui h« u<n< mawaena. a u« paa lia palena im lalaui o na half l.i!»*. a ma io Ukau alo ponai mai k*

, kahua« paikau ai. No kekahi mau ahiahi, h<*paikau hoomaamaa ka haua, *» ke ahia- • hi mamua ae o kp kakahiaka i k»pi ai lakou, i.ua haalele la na pu ma ke kahua o ko iakou paikau ano, me hTku puoa no, Bkn. he man kiai nae kai hoonoho ip e inalama i na pu. Ua malamaia peia ma ke ano mau o i\ā ka.-. ;uqha i ka puali holookoa a pau, me ke kiai Imakaala ana i makaukau ai ka hoolale *«? no ka hiki ia mai e ka eoemi. ■! Mahope iho oka hoomuha ana ona koa ia j;POi kauohaia aku la na puali a |iau pela 110 na j|pu e waiho ai a hiki i ke kahea ia ana i keiikahi kakahiaka ae, a iloko hoi o ke anoano j;0 la po, hemau kauoha eae ka i hoouna mai lu ia aku la mawaena o na koa e na aiakai o !;ke kipi, a o keia iho ia ka hiki ana mai i ke ' oo ana o ke kipi. [ Hala ae la ua po nei, ai ka owehewehe 0 kai-ao, lohe ia aku la na leo kahea j a me na nakeke ana mai o na pahu mai na j wahi hoomoana mai o na K«gimena he hanei ri, a mai ka pahu lioala hiamoe mai hoi o ua 'puali nei i manao ai e kipi. O ke ala ana \ae no-ia ona luna oua puali nei. iohe aku ]la i ka haukamumu mai. i ka nakeke hoia !me ka wawaio o na leo kahea mon, a Baraj unu* Jones. a me Bahmisona. a m> L«hi pno j ih«;a mai na Kakiana mai. a peia hoi me «a | leo kauoha mai na kam ;vi ae he umi i " La!au pu !" Noho mumule iho la na koa. lie neoiike ia mai o a o, alaila, nui hou mai !a ka leo kahea me ka buhu; aka, aole he nakeke ) lohe ia no ka laiau ana i na pu. (£«.- hea hou ia mai la me ka leo uui, a hoonaukiuki iho la na luna kahea 6 kela a me keia I puali. Hoike aku la ke Kakiana me na māka | huhu, aohe lalau ona koa i na pu. fka | lohe ani n kahi mau luna, aohe o lakou mai naoio inai. o kekahi hoi, hoonaukiuki ilio la . lakou me ka nuku mai i na Kakiana Kuhea ; : aka. hawele ae la lakon i ka lakon mau pahikaua, a hele aku la i kahi o nn koa hoohaunaele, me ka olelo ae ; '• R ike auanei ; kakou, ina aole lakou e lalau ana i na pu i! ia'u." ii Ua ike io uo lakou, a lioomaopopo kokf hoi, aole i hoolohe na koa i keia-kauoha J " Hoalohe f" i kahea ae ai ke Kapeua o , ke Komopene mua. awiwi koke ae la i>a koa a pau i ke kulana. | " Lalau ina pu Aohe he lima < lalau II iho. ; "Akau—hu 11!'* Ua hoolohe koke ia keia 'kauoha. " 1 mua—huh ! ' Huli koke ae la "ka pnali imua me ka like loa. ;l " Lalau—pui!" Aka aole he lima i houku :i na huaolelo, oiai ke Cap. M—e kahe« aua : me ka ikaika piha o kona leo. Pela like ma na puali a pao, iu hoolohe :j na koa i na kauoha e ae, a koe keia, aoie he !, koa hookahi i lalau ika pu. Aole na koa i ;j pane aku he wahi huaolelo, aole hoi he n\au l! helehelena huh« iluna o lakou, ua ku malii' 'ho me he mau kii pohaku la. aole kau «a : hi lima hookahi i om ae e lalau aku i ka pu. i| Hooweliweli mai la na Kapena, hoomali- • mali mai la, a hoohiki ino mai la hoi kekahi ! poe; aka, aoie i lilo ko lakou mau huhu a | me ka lakou mau hoomalimali ana i mra "e |maliu aku ai ua poe koa ia ehiku hanen. : He hapalua bora ko keia mau hooikaika makehewa ana a no ka hoohokaia o ka iakou I mau kauoha, hoi nui aku la na kapena i ka • hale lole o ke Colonela, a hoohikilele akti (a j iaia me na nu hou o ka heele ana o leona | iegimena i ke kauoha. Me ka ena huhu i i hoolohe maiie mai ai oia i ka lakou mau olelo. ; aiaiia, awiwi ae ia e huwele iho i kana pahi>kaoa. j " Hele mai me waiu ana. "Mao oa I Lani, aole o'u manaft, e lioole uiai ana la- ' kou i ko'u wa e kauoha ai ia iakou." Ua kuhihewa loa oia : e like me fce kuhJ>- , hewa ana o ke kapena. Eku maiie ana nu |ka laioa mahope aku o na paiki po. 1 kona wa i hiki aku ai i ke kahua paikau, kauoha ae ta oia » na luna a pan e ku ma ko takou mau wahi, lawe ae ia no hoi ia i lm> waiu |ekuai ma ke alo iwaenakonu. Unuhi ae h i i kana pahikaua. a kahea aku la me ka ieo | nui i lohe pono ia ai e na kanaka a pau o ka i regimena. • Lalau—napu! Oia mau uo, aoie he : kaoaka i : hooiohe mai. Ua hoouluku ia ua . Ooloneia nei e ka pihoihoi nui ;—CJa oi aku i hoi kona hooulukuia mamua ae o wa i ; haalele aku ai » ka paa ana i ka oo palau. a kau ai maluna o kekahi lio kauo pahiu-—e hoaia i regimena nona. ma ka wa i lohe ia 'aika oleio kukala aka Peieside»a. Hooi maka aku la oia e kauoha f na aiakai e ke i kipi e puka mai iwaho o ka laina, » e hoike ! iaia ike kumu oko tako« kipi im, Ku ; no na aiakai ma ko lakou mau wahi i ku ai me ka puka ole mai iwaho o »be, fa*pafea <i*aw i» W i mai ia mekaUUeioa; " Makemake tuak«u « k» m , kou mau uku, a me ka ieie, e like <** M w . v