Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 18, 15 October 1873 — Untitled [ARTICLE]

Kk oia mau nei ka [tii ana o ka ikaika o ke- ola kino o ka Moi. .. Iloko o kekahi ( enau liebedoiiia pokole mai keia manawa | aku, e holo ana Oia i ka hoolana ma ka | Mokiipuni o liawan, o Kona nae kahi i j manaoia (> ka poiiio ana o ka mokuinahu i'osta ' Hwa lif i'OinO rin\i no ia i pili i ka lehuh'lni. .\o kalii manawa, ua hoaoia mai i (io kakou »; ka pilikia no ka loaa ole o ka ī uiokuiiiahu kupono e holoholo inau ana mawaena o Kapalakiko a -uie Honolulu : nei, niahope iho o ke oki pahupu aiu o ; ka laiua o Wēba. aka ua lioopan ia ime ko kakou pihkia ma ka hooholo la uiih oiai o keia uioku maikai. i keia wn, ua in lr kakou »a ia. Ua iioai.a ae nei La waha olelo o ke : Aupuni, ike kamailio ana no ke" kuina kapa pa-upa u '* o ke Alakai o ka Papa-; pai Aupuni : a i kona hoopohu ana iloko 0 kekaln maii niahina. ike iho la ka luna ii&oponopono aohe kohu o ua kuina kapa ; nei ia ia ; aka hoopohu no, nie ka manao ; ua nalo, aole e ikeia ke kee, a e kei ia mai ana e ka Miulehu ; a ma ka oaka ana : ae o kona waha, ikeia aku la ua kue oia \ ib ia iho. No keia mea. ke hoomanao ae nei makou i kekahi olelo nane kahiko, ; penei; Hele aku la kekaln Kekake i iiii ke kula, u ike i kekaiii liona make, ua . ohaka o loko, alaila. maniio iho la ua Ke- ; kuke nei e koiuo «ia iloko u l,y ili liona,: me kona maiiau, ina oia <• koiiio, alaila, (> hooinaikoi inui ana ka nin kekake. I konu koino anu ilolu» o k«'ia ili liona, a : ln-le aku iwaena o na kekake, ua hooinaikni mai ka nui ia ia, no ka mea, ua { inanaoio loa ia he liona ; aka. i kona Ava i 1 Ho! ai. ua ikeia hft. kekake no, nolaila, : hooheneliene 10% ia ke kekake i hoopohu j 1 ka-ili liona. ; ' Pehea la kei3, aole anei i like ine ka liina hooponopono o kela aoao ' l'a like. # O na oi.ki.ō hoomaikai liaahaa a ke ' Kuokoa i keia mipepa, e i ana, penei: u Mainuli o kona wae ia ana ae i waha olelono ke Aupuni.'' lie hoao. kaumaha ' ana keia e hoike ai he mau olelo hooma-1 keaka, aka nae, he laibila ke ano, Ke! kaena nei makou. aole paha lie mea i ne- f le ka ike i ke ano o keia hookaau ana, i! ka nana ana, ua ike no kela a me kets i j ke Kuokoa, oia maoli no ka waha olelo j oke Aupuni. Ke lioopuka nei oia, " roa ( ke Kauoha J; i na olelo hoolaha Aupuni a pau, a ke lawelawe nei ina nieapāi a \ pau ake Aupvni, " ma na uku hoolima-; lima a na aoao elua i kaana like ai." Aole wahi lilii iki o Ko Hawaii Ponoi ma : keia mau men. Aka, mamua iho nei, ua manaoia he mea pono i na hoololi ana o ke Kumukanawai i manaoia ke hoolahaia , 1 ekolu malama olelo Hawaii a me | ka olelo Beritania, .no ia mea, ua imi be i Kakauolelo o ka Ahaolelo i kahi e hiki ai | ke hoolaha ia ma ka uku haahaa mai na ! papapai a i elua. O keia mau hoololi ana, j aole iano ke Aupuni, nolaiia i komo ole J ai Kuokoa e like ine ka punuku I Tk ana a paa ka ihu. | A o ka makou haawina ka oi loa o ka4 haahaa, nolaila, ua haawiia mai ia makou ; ka hoolaha ana. Ua omo, ua aki aua j hukiku ke Kuokoa ika u o ke Aupuni, j a ma ia ai ana-, ua nelunelu oia ; a i ka li- j lo ana ilio nei ia makou o keia hana,o ka ■ ewaewa mai nei no ia a ine ka makee ko- j hu ole, me ka hoomaopopo ole i ke ano! 0 na hana a ka Aliaolelo Kau Kanawai, j a me ka ke Aupuni. Ma ka noonoo mai- j kai ana, ua okoa loa ka hana a ka Ahao-: lelo, a he o'ioa hoi na hana Aupuni i pili | ina Kuhinu, a malaila no kou kuleana e ! Kuokoa, a o keia mau hoololi a ka Aha- i olelo, aia no ia i kamea a ke Kakauolelo 1 ike ai lie pono i kona manao, a pela i li- ' lo ai ia makou, au e huna mai nei i ko lili i malalo o ko hoomaikai palienehene ano ole. i Ma ka noii ana < ke ano o keia hooinaikai, ua maopopo loa he knhalahala.'

e like me kamalii liilii omO waiu. Ina ua maa loa i kn ke kf iki tnaka kekahi mea, a laweia aku kahi rnea like me ia a aole nae o kana, a hoike aka imua ona, «laila e manao no kela keiki o kana no ; aka, ina e kaili hou iaaku, alaila, e noke haalele loa ana keia keiki i ka uwe no ka minamina a me ka makee loa ,'\ kela mea i lawe ia aku mai kona alo aku, pela no lioi kfe iiiuoAoa V puloulou mai nei iloko 0 ka pulou makika, me ha manao ua nalo, aole e ikea aku kana mau hana ; aka, ua ikea aku e ka po£mawatio o ka pulou makika, e hauhau uwe ana me ka ur»e i ka ihu a me ka amii i na maka. Ma ka nana ana iho i ka Papa iloike i hoomakaukau ia e VV. F. Allen ka Luna Dute Awa Nui, no ka hapaha ekolu o keia 1 makahiki e hele nei, uo ka iiui o ko kakou mau waiwai i hoouna ia aku i na aina e, 1 ; aa ike la iho ka oi maliuahua ana ae o ko : keia hapaha inakahiki ekolu, i ko ka ha-; 1 paha ekolu u ka inakahiki i hala, a pela hoi i ka oiahuahua ana ae o na waiwai i | hoouna ia aku iloko o na malama eiwa o 1 keia inakahiki i ko nn malama eiwa o ka makaliiki 1672. O kanuio ko kakou mau waiwai i hoouna ia aku i ko na aina e iloko o na malama ekolu o ka hapaha i j hala ae, penei no la : 0,474,301 paona | kopaa ; 46,972 galani malakeke ; 420,- ! 13S paona raiki ili; 229,303 paona raiki ; maemae ; 57,362 paona kofe ; 108 3—4 | lona paakai; 236 barela poi; 30,395 pa- , ona pepeiao laau ; 1,770 ahui maia ; 52 i barela io bipi; * jf,905 paona pulupulu ; 12 124 ili kaUf"3;^n'"rmJTpi; 463,252 paona aila holoholona; 96,353 paona

I pulu ; 207,888 paonn liulu liipa ; 8,410 [ | paona pinuki; 566galani aila kohola. O | i ke kumukuai o keia mou waiwai a pau |j ; hoouna ia aku, lie 1-488,415.49. Oia hoi' ;he 172,213.22 ko oi ae oke kumukuai | : o keia mau waiwai i ko na waiwai i hoo-; una ia i ka hapaha ekolu o kela makahiki. 0 l;a huina pau o ko kakou mau waiwai 1 hoouna ia i ua aina e iloko o na malaina ; : eiwa i Mla ae nei o keia makahiki, penei: no ia : 20,200,907 paona kopaa; 82,309 j galani malakeke; 478,767 paona raiki ili; 677,608 paona raiki ; 191,-; ;379 paona kofe ; 278 3-4 toryjt paakai; i GSG barela poi; 53,640 paona pepeiao | laau : 5,892 ahui inaia ; 189 barela io liipi: <?,621 paona pulupulu ; 40,358 ili kao ; 15,910i1i bipi; 486,759 paona aila holoho|ona ; 287,324 paona pulu ; 329,507 paona hulu hipa ; 37,04l paona pinajvi; 30,959 galani aila kohola ; 3,582 galaniaila s(-|>urnu. Oka liuina mii oke kumukutyro keia :nau waiwai, he $ 1,407,492.* ; oia hoi, he i|320,634.50 ka oi ae o keia mau mea imua o ke kumu-; kuai o iib wniwai i hoouna ia iloko o na malama eiwa o ka makahiki i hala. Me keia iiiau lioike ana maluna ae, he kumu keia e hoohoihoi iki niai ai ia kakou, ke hoomahualiua iu ae nei ko kai.ou mau waiwai e hoouna ia nei i na aina e, mamua o ka wa i liala ae ; a ina paha e pau keia makahiki, tne he la, e hikiaku noi ka huina o na waiwai i hoouna ia aku I iwalio i l<a elua miliona elala ke kumu-! kuai. Mawaenā o na waiwai i pii ma-! huahua ae ka heluna i keia makahiki no ka lioouna una aku iwaho, oia no ke kopau, a me ka raiki. Ua mahuahua iki hoi ke kofe i hoounaia iloko o keia mau | malama i li.ila ae, mamua o kela makahi-i ki aku nei: uke kuinu o keia mahulhua j ana, ua lnluiai no ia no ke e-a hou ana j inai o ke kole o Kona, inailoko rnai o na ; ponalo nana ! lioopoino iho ia waiwai o kakou. 1