Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 19, 22 October 1873 — Waiter Murray Gibson. [ARTICLE]

Waiter Murray Gibson.

1 ea L. H. o " Ko Hawaii Ponoi Ua ike iho nei au i ke keonimaaa nooa ka inoa a'u i kau hanohano ae ia ma ke poo o ka'u palapala (ka mea noaa ko olioii e kapa ia'ku •' he Kahuhipa no Lanai,") e hoike ana oia i kona manao, aole e hoomauia ana kona Nahau ma ka oielo Beritaoia, a e hoopuka ia ana ina ka olelo Hawaii ma keia hope aku, me ka papalua ia o kona nui i ko keia wa. Ke man/o iho nei ooakou, e pau ana kona hoonaauao ana i oa haole o keia mau pae aina, (me he la oia ta " Uhu maalo " fhau i kona mau maka,) a ke hoi iho nei oia i keia wa e hoonaauao mai ia kakou na Hawaii. Nani kona lokomaikai! Mamua ae o kona hiki ana mai, he mea e ka pouli o ko mekou mau maoao! Mai ike o!e makou ika nani 0 na wahioe Malae, e ole noola e hoonaauao lokomaikai mai nei ia makou ! Nu hou maoll no ko makou ike ana i keia mau mea a pau, no ka mea, he kakaikahi loa na wahine eaawaena o makou—aneane elua wale no S wahine na na kane a pau o ke aupuni! Lokomaikai maoli no keia kanaka Nuhou no kona haawi wale ana maiiamakoui keia j pepa me ka uku ole ; he dala hookahi wale fio ko na malama eono, a ina aole au dala e ka mea lawe pepa, e haawi wale mai ana no oia i ka pepa. * Ano, heaha la ke ano o keia lokomaikai j lua ole o Mr. Kipikona, no keaha ta oia e ! ake hana nei e hoomalamalama mai ia kakou ? No kona aloha anei iko kakou lahui e na Hawaii ? a i ole, no kona alAa anei i kekahi mea ī loaa ia kakou, nole no kakeu iho. O keia ka'u'i manao ai e imi ika oiaio. Aohe o'u manaoio ua piha oia i ka uhane Karistiano e like la me Paulo ka Lunaoielo, i olelo ai me ka oiaio, " o oukou ka'u e imi nei, aole ka oukou." Aole; e o'u mau hoa kanaka e, ke huli mai nei ke Kahuhipa o Lai ko kakou mau hulu, he makemake oia e ako ae ia kakou me he mau hipa naaupo la, 1 holo olohelohe ai kakou. O keaha kana e ako ai mai a kakou aku V Ō ko kakoil kuokoa no ! Ua kaena ae oia, o kona makeinake nui loa, e kuokoa keiaaupuni, aka, o ka oiaio, ua oi lon'aku kona makema"ke nui e ike i ka lilo ana aku o ko kakou kuokoa mai 0 kakou aku. lna paha e hoohuiia aku ana ko kakou mau pae ainanei me Amerika Huipuia heaha la na hopenao ia e loaa mai ana 1 keia Kahuhipa ? £ole anei o oukou ike, ma o kona mau pomaikai Ia ma Lanai, e lilo auanei oia he kanaka waiwai. Ua hai ia *mai au, nona no ka hapa nui o ka Mokopu. ni o Lanai. Ina e lilo ana ke aupuni holookoa malalo o ke aupuni Amerika,e loaa nui ana ia ia na poe nana e kuai mai kana ma ke kumukuai alaila e houluulu no oia i knna mau dala ā pau, a « huki ka«te;" ku ae kela heo ana i ka aina ana i hele mai ai> me ka haalele iho ina hipa ilihnne e ālala, a e kanikau hoi no ka hala ana o ke Kahuhipa aloha! _ £ na makamaka a me na hoakanaka o ka aina, mai puni wale kakou i keiā ilio hae iloko oka aahu hulu-hipa. Ua like kona naauao me ko ka nahesa, aka nae, ua like kona ano ine he manu nunu la. lloko o kona mnu hoopiika |na i keia nupepa ona. ke nana e oei oia i kona mau pomaikai iho, aole i ko kakou. Mai hoohalike ia kakou me na hipa naaupo, a hahai makapo aku i keia Kahuhipa maalea, no ka mea, o ko kakeu mau hulu wnle n.o kaina i makemake §i me ka nana ole iho ia kakou. LiPAowm. Mr. Luna Hooponopono ; Mohi oe: E oluolu oē e ae mai ia'u e papa-laau ae me Maakuakeke ka hoa lawaia o Kawainui o keia mau pule i hala iho kou mamina ia Kawainui i kona hui ana me keia iawakua e holapu nei i ka ia maka ole he loli. Ina he hohoiea io ko Ikepono e pee nei, a nolaik ke kumu o ka makau ana i ka hai ae i kona inoa ponoi, alaila, ua makaukau au i ka laau hoonaha no ia mea ino ana I i inu ai. Ua makemake au e kamailio aku imua o ka lehulehu i ka eiaio ole o na mea a pau i hoolahaia no'u me ka'u wahine e noho ana ma Aaukahoku nei. Oka manao opu ino o ka mea hoopunipuni, maiuna 'iho oo ia ona. Aok au e kanaiaa » bana maa hana ke hele ma ka oiaio. Ua kanikani iho nei na kupee hao o kona mau wawae ma ke kahua o ka nupepa Noopololei mau ioa, e i ana, hemwi kahuna ka maua no keia wahi. Makau ole maoli oe i ka hoike hoopumponi. ; He pinepine kou kaalo ana mai ma ko mai kou mau ipuka hal« net, ua |ke anei oe e kalua ana makou i puaa na ke'kua, ua loaa pono mai anei enakou la oe e pule ana ina 'kua liilii e like me kau e hooiaha laiaa nei ? Ke i aku nei au ia oe, ina he kaoaka Kanstiano io oe, ina paha ua makau loa oe i keia mau hana o ka hele kauhale, ka hoopunipu. ni, a me ka holoholo oleloKe mamina nui nei au i ka nupepa A'mokoa, i ka hoopiha mau ia e ka hoa lawaia o Maakualf Ve ina manao haku oiaio oie ; ua la he uupepa hooaaaaao īo ia a he. pololei mau la hoi kana hana, eia ka "he pulu aohe lau e kanu ai;" ka nuku no, ke ka hoioo wale akn noia hai, o ka hoolaha hoopunipuni wale aku no i na lohe oiaio ole •he keu aku, ahe keu mau no ia ka Pauio iao aku ai i ko Koma. " O oe ke ao ia hai, aoieaoei oe e ao ia oe ihō ?" Ua ike pono anei o Kawaīnui he hapauea wau ana i pane mai ai, " oiai oia e hapauea ana " —Oia kou hoka nui, o ka lawe wale i ua mea oiaio ole e like me ka'u i olelo ae nei maluna ; ke manaoio nei au ooe ka i hapauea ano eleenakule, no ka mea, he puni wale ee i ka oleloa kamalii " miknau" ipuka hale, e hele ana/na o a n aanei e hoolohe ai i na olalo waiwai ole ; A ke apa hou eo la oe, •• \a kolaila poe e hoomaopo no laua a n\f ka mea hoikē mai."—Owai ka po« •

0 keia «ab> i a* aka ;-. f - Kiimalmaa, o ka lehaieba ? makemake e hoohaiike me «ae&paaa a • keia mau ia ka be!e aft« e «eao l» ee ? Aole loa, aole he poe beopiltnea«ii be Iwia wehi e like la me ko moopana no hai Jfabi noho, : . E lohe oe e oia hana he iioomunamana, na ka pos aea haukae »yaie iho oo ia, aole ena ka poe i ioaa ka nobo'na koono- ' ono, na ka poe "e hooiewalewa m'au aoa i ka lima malalo o ka ia," a rne ka " iima pakeke '' maa, na ]a*koa ia hana. lia hai akū au ia oe me ka oiaio, he mahiai ka hana ike a ke keiki William Kanealii.o ka noho ana 1 keia wahi, a he kalua i ka puaa nui momona, lawemai hoomana iho me na miki-poi aweawe o Kaukahoku nei, piha ka " lue o ka inaina. Oia ia, i lohe oe—ke ao aku nei au i ko moopuna, mai hana h<s i keia ano o ka hooiaha hoopunipuni ma ke aoo hooio, hooiaha nopepa, no ka mea, aobē he hua 0 loaa mai maiaiia ;—O ba mea hookiekie ia ia, e hoohaahaa ia ana ia, Eia hoi ka Paulo : " O ko iakou mau kaniai, he iuakupapauhamama ua haopuaipuni iakoo me ko lakou mau alelo; aia malaio oko lakou mau lehelehe ka mea makeana moonihoawa "—Nolailā, ke-ao maoli aku oei au ia oe e K»iua e pee nei malalo oka inoa " Ikepono " (no ka makau paha) mai kani-kani hou ako oe, no ka mea, ua paia kuli oiakau i ke kani inau a ka makika, a me ka eleao ai baka o Puunui. Ke hooki nei au maanei, oie ka haawi aku i ka mahalo nui no na Keik'i o Ko Hawaii Ponoi. Ke huli hoi nei ke keiki o Kaukahoku. ua iho ka he Kuawa i na paii. Aioha no. William Kaneaui. Nuūanu, Okatoba 4,1873.