Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 20, 29 October 1873 — KE KAAO NO KAKAIO O WALEKAU KE AHIKANANA HOI I KE AU O KE KAUA O POLANI [ARTICLE]

KE KAAO NO KAKAIO O WALEKAU KE AHIKANANA HOI I KE AU O KE KAUA O POLANI

Oiai o Sir Robert Somaseta'e doodoo ana ; i kem mau oielo a Miss. Alahioa, hiki ana ke kaikuaana me Mary Bofota a hai aku la oia i na mea i biki mai, " Eia ka makamaka o Pemaboroke, ke lii Sobiati hoi o Polani. He aina keia i kaawale loa aku mai Enelani aku | nei." ! Hoomaikai mai la kona kaikuahine ame ! ke kaikamahine ia Kakaio me ka i ana, " Ua i pomaikai ioa iho la kakou i ko kakou hui i.ana. Eia nae ka inea ixtaikai loa, e aho e : kamailio ne kakou no ka mare o Pemeboroke ! me M.iss. Alahina, oiai, ua hele mai nei oia i o kaua nei, e hai mai i ka manao o kona j inakuakane, e mare oia me Pemeboroke. 1 Ike kamailio nui ana no ka mare o Pemeboroke me Mis.s. Alahina, ua ae like na j mea a elua. No ka holo ana oka ae, ua hoouna e ka makuakane i ke kauwa i Ladana, e .hooma|Mjttka.uJ:J»,:hale.:ma (IroBveoor Square, i hale e hookipa ia ai na mea mare. I na mea mare i holo ai i Ladana no ka mare, ukaii aku ia ke kaikuahine o Sir Rbt. Spmaseta, mahope o,na keiki, a koe iho )a o Kakaio, ka makuakane a me Mary Bofota > ke Kakela o Somaseta. | la noho ana ihoo Miss. Mary Bofota, koiAo | ila ka iim nui iloko ona no Kakaio. Ma | na kakahiaka a me na awakea a pau loa, e [ koi innu ana o Mary ia Kakaio e hele i ka ) holohoio. iloko o keia hui mau ana, ua ku I a aloha maoli o Mary ia Kakaio. | Pela iho la i kau mau mai ai ka ohu ake aloha inaluna o ke kaikamahine Mary Bofota i kana mea i aloha ai; ai ka lobe ana o Sir Rol>eit Somaseta, ua hiki ae na mea mare mai Sekotia mai ma ke taona, hooma* kaukau ae Ia oia e hilo aku e ike i ka nani a me ka haoohano o na mea i nakii ia a paa me ke kaula guia o ka raare. No keia kakui ana mai o ka lono ua hiki inai na mea mare ma Grosvenor Square, ala> ila, i iho la o Mary Bofota, " O ka hele ana aku ma kahi e malama ia ai ka ahaaina palala, e iilo ana ia mea 1 mea hoaka mau iloko o ko'u manao. Eia no hoi kekahi, ma ia hale no i kumakaia ia ai ka'u mea iaioha i nui ai, oia no hoi o Kakaio Sobiati, noioila, j aole au e ponoke hele malaila; aka hoi, maJ muli o na rula i piii i nei mea he mare, no j laila, e uumi au i ka uluku ana o ka ii ana | ole."

> lUa lolie ana oba makoakane o Alabina i : ka mare ana o Alahina ia Peraeboroke, alaila, i ua kue lea iho la oia me ka huhu nui, i ke i kokua o Sir Robert Soroaseta ma ka ae ana |aku i ka mare o Pemeboroke me Alabina. : No keia huhu o ua makuakane nei, ua aua oia i ua poinoikai a pau o ke kaikamahine ; : aka oia aua ana, he mea ole loa ia i ko Sir 1 Kobert Somaseta, oiai, ua hikī no iaia ke i hooiako i kaoa hunona nje kona waiwai. j Ano ka hoka aoa o ka man*o oua maj kuakane nei, nolaila, ua awiwi ljj a oia a uie | kona ohana, e holo i lreiani, a ikalaila e no- ; lio ai a hala kahi mau manawa A no keia hele ululu o ka makuakane a nie kona ohana i ka hele i lrelani, nolaila, : hu ae U ke aioha o Alabina i ka makuakane, i ke kaikunane a me lede Oiivla ka makuahine kolea ona. No ka mea, ma ka noonoo maikai ana o Alabina, o ka noho lokahi like ka mea inaikai ioa a iakou e hana ai, aka* ua kue loa kona makuakane lokoino ' a pela no hoi kona kaikunane hoopili mahope o ki makuakane, ma keia mea.ua hookaumaha iki ia ko Alabina manao. (a Kakaio a me na poe e ae o ka oliana o Sir Kobert Somaseta, e hauoli ana ma ka aliaaina palala o na mea i hoao ia, ma Groa> venor Square, lioomanao ae 1« o Kakaio ia Mts, Kobesonu ka haku mea hale nana i inalaiua i kona mau la malihini. A hele koke aku la o Kakaio, i kahi o ka wahine nana oia i nialamo. Iko ia nei hoea ana aku, he mea e ka liauoli o ua wahine nei a me Nane kahi inoopuna ana, a hoio mai ia a laiau mai la i na lima o Kakaio me ke kulu ana o na waimaka. no ka liuliu loa o ka nalowale ana. I ka pau ana a ko lakou uweana, hai aku la o Kakaio iua walune uei penei: AiK) i keia wa ua hoopomaikai ia inai au, ua loaa mui he wahi waiwai e hiki ai la'u ke malaina i kou ola a me ko Nane a hiki i ko oiua niake ana

I No keia kano ana o Kakaio ia Mrs. Kobff- - sona a me kana wahi moopuoa, ua hoomaikai aku ka wahioe iaia, me ka i ana, " Owau a me kuu moopuna, nau noaua, a e hiki no ia oe ke iawe ia maua i kau wahi e makemake >ai « l«»e. No ka mea, oa maopopo !oa ia'n i eia ka maiaina ana o ka inea Mana Loa me ; oe, a peia auanei e malama ia ai kakou e Kona Alana." | Ku ee la o Kakaio iluna, a i aku la ika I wahine, e hoi ana wau, a e hoonakaukau oe j i na mea au t makemake ai e lawe pu meoe. la hoi ana o Kakaio a hiki i ko laaa kii ana ana niai ia Mrs. isobesona,ua haawi e aku no o Kakaio i na data e oluolu ai ka noho i ana o Mrs. Robesona a me ka inoopuna, no 'i ka hapaha mua o ka makahiki. I ka hoi aaa o ua wahine pomaikai hei, a : hiki i ka hal« hou ona i hoomakaukau ia e j Kakaio, aohe olioli o ua wahine nei a koe ; aku. O kona mau kahiko mua ameko ka :j moopuna, pau ae |a ia mau tnea i ke kiola I ia, a loaa hou mai la na lole/iahu hou i kui pono no ka poe alii?

I ka nana ana iho o ua wahine nfei ia mau inea. ua hibi» waie aku ka nani, rae ka i ana, " Mai ko'u hanau ana a hiki i keia wa, akahi no au a aahu i kna ano lole. Aole loa no hoi au i manao iki e loaa ana ia'u he hanohano . aka, mamuli u ba lokomaikai ou e Kakaio, lilo ana wau keia mea lapuwale loa, i mea ponaikai-*' Ma kekahi la mai, hele aku la o Kakaio e halawai me Dr. Cavinidi, oia hoi ke kauka nana i lapaau o Gen. mtezou a make ai, a hopu la ai keia no ke kaa ole o ka bila aie o Batezou. Ika nana ana mai oua kauka nei iaia.nei. akahi no a ikeia aku ke ohaoha ana mai o ua kaukn nei, aole hoi e like me kona ano mau ka īoena ke kamailio mai, a me ke ano pakit»e maoli. Ona olelo ana a paiiaua kauka nei, ai3 wale ho i ka nahenahe.

( ka hele ana o lede Alabina Somaseta ma Ladana, ua hele nui mai na kanaka o ke taona e ike i ka {ede* aia pu hoi iloko o keia poe makaikai ka wahine hou o ka inakuakane aloha ole, i hele mai no lioi oia eike ika hanohano nui oke kaikamahine. f ka luana pu ana o na makamaka a me na makaikai me ka lede a Pemeboroke, ua nui loa ka hauoli o na mea a pau o loko o ka hale, me ka hooho like ana, " E mahalo ia ba mare ana o ka lede Atebma."

Oiai ke anaioa e akoakoa pna ku mai ia 0 Kakaio a hai pokole mai la oia, i kekahi mau olelo hooiana!ana manao o na mea i raare ia me ka hooikaika ana e hiipoi Ina ia ke Kanawai mare i mea e pono ai. lloko o keia wa, ike mai la kekahi Keonimana iaia oei, rae ka i ana, o ke keiki alii keia o ka aina e mai i hoomaha ai oja ma Hamamu i kona po mua i hiki mai ai ma keia aina ; aka, aole nae o ia nei hoomanao, a ike aku la keia i kekahi kanaka e ae, ua ano kahiko (aia mohope mai lohe oia o Lofeton& keia kanaka,) oia no hoi ke ktimu ao' palapalaa Pemeboroke. No ka iohe pono oie u Pemeboroke ina oielo hoalohaloha a Kakaio i hoike mai, oiai, ua piha kana ir anao i-'ka ahewa ia Lofetona, Noiaila, ua noi koke aku oia ia Sir Kobert Somaseta, e hoopau ia.kona noho ana i kumu ao paiapala, a e imi iiou ka pono i kuinu ao hou. A i mai la ka mukuakane, " aia wale no ia 1 kou manao; aka,e hoomanao kaua i ka po* maikai o ko kaua hui ana me Kakaio, ma o ka iokomaikai ana mai o ke Akua i malama ai j oia iloko o ka hana ino ana a Mr. Lofetona. Ua ehaeha l«a no ko.u manao i ka lohe | ana, na Lofetona i huna na palapala a Ka- ' kaio i palapala inai ai. i.aa aole i hana ia j pela, ina la aolee puka ka'u mau olelo ino | imua ou no bo kaikuaane, nolaila, pehea la | e nalo ai keia kue ana o'u, oiai, eia no ke | noho nei ko kumu- Nolaila, ua pono io ke I hoopau iaia inai kona noho kumu ana.

No keia mea, ua kauoha koke ia kekahi ; kanaka, e hoike mai ma he kanaka kupono e 1 ae kekahi i kumu ao, kahi o Mr. Lole(o--j na. I kn imi ia aaa, ui loau o Dr. Black- < more ; a nana e hoōnaauao tta keiki apau o ka oihana o Sir. Robert Soma»eta. ia hoopau ia ana o Lofetona, ulu mai ai : ka hoomanao ana o Sir Robert Somaseta i i kana mau hana ino i hana ai; aka, aok nae oia i hooinau no keia mau l}ana ino, uaolelo ap no oia. e kokua i ekolu haneri paona dala ; i ola nona me kona maknnhine n me ke kai- : kuahine e noho una ma Wale, no ka makahiki hookahi, a pela a hi <i i ka make ana. A i ka lolie ana o Mr. Lofetona i keia kokua lokomaikai ana o Sir Robert Somaseta laia, ua hoomaikai nui a»u oia, ine ka i ana, '• ina paba he mea e ae keia, aole paha au e kokua ia mai, no ka ine», uu loau iho la keia hewa." No keia hoopaii ia ana o Loletona mai kona uoho kumu ao ana no ka ohaiia o Sir Rbt. SomaMta, ua nnhi oia no kana hunu ana i na palapal* a pau ;♦ Knl.an> i loa:» mia mai

ka mua o ba palnpala a yba paiapala hope. Nolaila, ua pono ioa no ko Sir Robert Somaseta hoopau ana ia'u. O ka manao hele kaapuni o Sir Robert Somaseta.ua hookauiua loa ia, mamuli o kena man»» nui, e tCakaio Mary Bofota; alaiia, oiuoiu kona heie aoa, no ka mea, ua Loaa ke ano kanaku makua o kaoa mao keiki ma ka ike ana aku ua mare, a ma m mea e hiki ai ke manao o ka mare ana, aole » he mea uuku, a aeie no hoi e i pono ke hoomaunauna i ka waiwai. i la wa e boho ana o Sir Robert Somaseta, | aia hoi o Miss. Bofota, e kau nui ana kona [ manao no ka mare keke o laua me Kakaio.! Ma keia wa o Kakaio, ua like a like kona : manao nui ia e Mrs. Dorothy ke kaikuahine o | Sir Robert Somaseta me ka manao ana ia j Pemeboroke; a oiai, o keia lede no ka mea | nana e hooponopono ko ioko o ko Sir Robert Somaseta hale. No ka maopopo loa ana o ko Kakaio akahai ma na mea a pau, nolaila, ua hui pu kona manao me kona kaikunane o ka mare no 0 me ka ike 6le ona i ka maoao makemake o ke kaikamahine, nolaila.ua noi aku ua makuahine nei ia Miss Bofota, e ae mai i kona manao, penei: "Ua ike iho nei | oe i ko kaikunane eia oia iwaena o kakou i | keia wa,*a pehea la kou manao no ka mare ?" | la lohe ana o Miss Bofota i keia mau oleio i a ka makuahine, ua piha loa kona puuwai i ka hauoli, a ua lilo ia i meananae hoohia a j 1 kona moe ana o ka po ahiki wale i ko laua | mare ia ana, alaila, hoi mai la ka manao a i ka manao nei. Ao ka mea pohihihi iwae-1 na o iakou, o ko Kakaio manao, aole lohe ia o kona manao no ka mare, aka, o ko Kakaio manao no ia o ka mare ia Mis3 Bofōtfl," i na e ae mai ana oia e mare.

I kekahi la, komo aku o Sir Robert Soma« seta iloko o ko Kakaio keena, a hooinaka iho ia ka kamaillo ma na mea pili ika mare, me U® ninau ana, " Aole anei o« makemaka e mare me Maīy BofolaT' No keia ninau a ka makuakane, ua kulou ihola 0 Kakaio ilalo,a lialiu ea ae la oia iluna, a pane aku la. "O ka tnare ana he mea nai no ia, aole e hiki i kekahi ke hookaawale wa» le ae raa kona manao iho, ke ole e loaa kekahi kumu e haaleie ai, nolaila, o kau ninau i keia wa, he ninau maik'ai no a ua aeno aui ka mare.'-' No keia ae ana o Kakaio i ka inare me Mary Bofota, noiaiia, ua hauoli loa ka ma* kuakane, me kona hoolale ana i oa kauwa ana e hoomakaukau ia i mau mea no ka mare ana o na keiki, ka lole o ke kaikamahine a me ka lole o ke keiki kane, a me na mea ai no ka malama ana iahaaina mareA i lea makaukau ana o na mea e pono ai ka raare ana, ua hoomaka ka hele ana o na mea ma-e ma ka luakini ma Deerhurst. A 1 ka ku ana o Kakaio a me kana lede i mua oke kahunapule no ka hoohui ana ia laua me ke kaula gula pka mare, ia wa i ike ia aku ai ka nani luā ole o Kakaio, a ma kona mau ouli a pau i hoomaopopo aku ai ka lehulehu (i lohe ole i ka moolelo o Kakaio) he keiki Alii maoli noo Kakaio. Mahope iho o ka pau ana o ka inare ia ana, ua hookuu ia ke anaina, a ua hoi no hoi na mea i mare ia i ko laua home.

Ma ke ahiahi o m la, ua maiama ia he ahaaina nui hoohanohano ina keikia Sir Robert Somaseta. Jko iaua hoi ana mai ka luakini mai. ua nui na makamaka o Miss Mary Bofota i heie pu mai ma na aoao o na mea mare, me ka hauoli nui ioa o na a me ka i iho o kela mea keia mea paiAhi iloko iho o lakou "ka i k% pomaikai o Mary Befota i ka loaa ana o kana kane maikai, aoie oo hoi e nele ko iaua haulehia ia ana niai e na pomaikai he nui, oiai, he helehelena ku i J<a hoopono a me ka mikiala ko keia Geonimana ma ka nana aku." I ka pau ana o ka ahaaina, ua iulu iima aloha mai na makamaka a pau o Miss. Mary Bofota ia Kakaio, a pau aku la lakou i ka hoi ma ko lakou mau kauhale me na puuwai olioli, a koe iho la o Kakaio me kaoa lede raa ko laua home nani a ka haku Bofota i kukulu ai i hale nani nona,aka, ua halaaku ia, a ua ili mai la hale nani maluna o kana kaikamahine, oia hoi o Mary Bofota. Penei iho la ka loaa ana o ka waiwai a me ka ohana nui ia Kakaio i manao ia he keiki inakua ole ; ina kona liloana i kane na Mary Bofota, a mai ia wa iaai ua lilo loa oia i ona waiwai nui. ia vva i ioaa ai ka pomaikai nui iaia, alaila, hoomanao iho la oia, he papaiua kona pili ma ka hanau ana. He Polani kahi hapa ona ma o ka makuahine ia, a ma ka aoao hoi o ka makuakane, he kanaka Beritania om ; uoiaila, e maiama no au ina ka hoomanao ana i kela a me keia

hanjfuna o'». Wka liala koke ana no o na inakahiki elua maj|ope ilio o koua mare ona, loaa iho la oia i k| nawaliwali uui; aka, mamuli o kona ik«f a,ia na ka limu Mana o ke Akua oia i uiai, uolaila, aole oia i manao nui i kon« «"aiwai aka, im lialiu aku kona naau

a nana aku i ka Aina Pomaikai, malaila, aohe kaua, a aole hoi he luhi, he maha mau wale no. , I na poe heluhelu o Ko Hawaii Ponoi, o ko oukou ike hope ana keia i ke Kaao o Ka]taio ke Ahikanana i ke Au o ke Kaoa o Polani. Ama k»ia pa)s ae e hoopuka hou ana no makou i kekahi kaao uou i ikt ole ia mamua, i mea hoonanea oa ko makou poe heluhelu, Me ka Mahalo. Papa Pai.