Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 23, 19 November 1873 — Untitled [ARTICLE]

Ma kkkahi kolamu okoa oe o ka pepa 0 keia la e ikeia iho ai kekahi palapala 1 unuhiia mai ka peni mai a Dr. Byroo ; Adonis, he inea kakau nupepa kaahele i a he haole hoi i ike ina olelo he nui o na lahui kaulana o keia ao. I ka heluhelu ana i karia palapala, a mamua ae hoi o ko oukou hookahua ana iho i ke kumu a me ka hopena o kana mau huaolelo hou ano nui e hookomo mai nei no ka olelo Hawaii, he mea pono i la kakou like a pau kc kuka a kaana like i ke ano inaoli. He oiaio he mea ano hou keia hookomo ana mai i na huaolelo e hoohiehie ai i ka kakou kamailio ana no Mr., Mrs„ a ] me Miss., ma ke kopa an« kenole, kenola, a kenolika. I ko makou manao ana, he nele nui io no iloko o ka kakou olelo no ke kapa ana i na olelo kupono no ia mau mea ma ka olelo Hawaii pololei; aole loa e hiki ke lawe mai ina huaolelo Beri-! lania ma ia mau inoa a hoopili ae no ka olelo Hawaii, a pela hoi i kekahi ma kai olelo e ae o kahi mau lahui ma ko lakou ' ano maoli a hoopili mai no ka olelo Hawaii. Aka, eia ivale no ka mea paakiki, o ka hookomo ana i keia mau inoa hou iwae- i na .0 ka lahui, a me ka hoolilo ana i olelo >' maa ; no ke ano hoowahawaha maoli o ! kekahi poe, nolaila aole no lakou e apo koke ana. I na kakou e hoomaa *like noe ka lokahi ana, alaila e hikiwawe pio ka laha ana iwaena o ka lahui. Ma ke kakau ana ua kapa kakou he maikai ka olelo Beritania, he a j me ka hiehie, aka, ma ka olelo ana aole j loa he kohu pono a me ka hiehie no na | elelo Hawali i hiki ole ke puana pololei i) ka olelo Beritania. v j O ka poe e kapa ana i keia mau hoo- j loli ana he kupono ole, he mea pono oo { ia lakou e waiho mai i mau huaolelo i oi ae ka maikai mamua o keia.. ina he hiki ia lakou. E lilo keia he mea hou e oune ia ai e na noonoo ana o na poe a pau, a e hookala ai hoi, malia e puka mai uo kn mea inaikai i oi ae mamua o keia.

Ma kk Kwkoa o ka !a 8 o keia matamr., ua hoike ae ka Lunahooponopono i o ia nupepa malalo o na koiamu manao j popa i kekahi mau kalakaiai ana i piii i L |on Agena o na Hui Panihakahaka maa- | nei. Oka manao, a me ke ano nui o > j kana mau hoaiai ana imuao kona poe he- , | laheia, e kono aku ana r. hookau ia i ,: hoopai maluna o ua poe agena la no ko , | iakou komo ana mai e keakea wale i ko , kakou inau oihana kuioko, ma ku hoo- > kau ana i laikini kuai, i kuleana ai ko ,-i lakou mau oihana maanei. He mea hao- , { hao nui i ko makou ike ana i keia hana ( a ka iunahooponopono oia pepa e haku ana i na manao o keia ano, uole wale ma ( ke ano kaulike. aka, he hoohaiki ana i ika pono akea oka lehuiehu. Ke olelo . nei makou, he hoohaiki wale ana no keia 11 i na pono akea o ka lehulehu, i mea e hoonuiia mai ai ko iakou mau poino, a me na pilikia hoi, ke hoomaopopo iho i . iho i ka 10 maoli. | E wehewehe iki aku no. inakou i na j , liana a keia poe, a ma ka naua ana i ke j ano nui o ka lakou oihana, he oiliaaa ' 1 kokua nui i ka pomaikai o Ua lehulehu : | j O na poino pauahi ana a ene na uiia e ae ] nana e hoopoino i na waiwai o ka poo j i mea waiwai, e poho aoa lakou ke oie e I hookomo ia ko lakou waiwai no ka hoo- i paa poho ana maialo o kekahi o keia mau Hui. Ina ua hopohopo oe q,pohoi ' kou waiwai no kekahi ulia « aee hiki : mai ana, alaila, e hookomo aku no malalo o ka hoopaa poho ana me kekain o j keia Hui, ine ka uku aku i kekahi mau , dalaeiike ine na hoakaka ana ameoa : rula o ia Hui, a ina e poino ana ua waiwai la au i hoopaa poho aku ai, alaila, na ia Hui no e hoihoi mai i kou mau j poho a pau e iike me kou iiio mua i kinohi. Aole he kaliawai maoii i hanaia e ! hookokono ai i na mea a pau ē hoōpaa | poho malaio o keia mau Hui, i kupono . ai ka makau ana, aka, aia no i kela a me keia ka manao ana he pono iaia ke hoopaa poho, i mea e hoomalu ai i kona mau waiwai mai kekahi mau poino ulia ! : wale e ae. Ooe e ka mea waiwai, ua kaumaha ' no oe no na auhau e lilie me ia . ma na kanawai o ka aina e kau nei, a ina ē kau la ana i laikini auhau maluna ona Agena, aiaiia, he mea maopopo e hookau hou la mai ana kekahi mau kaumaha hou maluna ou, mai ia iakou inai. e oi aku ana i ko na uku mua i maa mau me iakou. Eia no hoi kekahi, aole ioa e loaa ana ka lakou oihana maanei ina e • - f . hoopaa polio ana i ko lakou mau waiwai j malalo o iakou. Aka hoi, no kou manao : ana i mea e pakeie ai kou poho a ine ka i poino mai na pilikia ulia wale inai ona pauahi ana, alaila, e huli aku no oe la : lakou, ma ke ano he puuhonua nana e hoihoi mai kou poho, a e maluhia ai hoi' kou waiwai no na poino pauahi. He mau Hui hoopaa poho e ae no kekahi, aole no ka pauahi wale no, aka no ; ke ola kekahi, a me na poino e ae, aka i hoi, o na Hui Panihakahaka Pauahi ;e j auiiau laikini pu la ana me na Hui Pani- j hakahaka eaea pau. He oiaio no, ua | : hookau ia kekahi mau auhau maluna o neia mau Hui, aole nae maiuna o ko lakou mau agena e noho ana ma kela a me keia wahi, aka, maluna wale no o ke Poo o ka Hui, a ma kahi hoi i hookumu ; ia ai, a o ko iakou mau iaia e noho ana ;ma o a maanei, ua kau like iluna o >a | poe na kaumaha i auamo ia e ke kumu. O keia mau auhau nae, aoie ma ke ano ; laikini. Oka lakou oihana, aole no i halawai : pinepine mai me na pomaikai laelae, aka, ī | ua pinepine no ke komo ana Hoko o na 1 pHikia poho. Oke kooo ana e kau ia i laikini maluua o na Agena o keia mau i Hui, ua iike no ia me ke kono pu ana i aku e hookau ia mai i laikini maiuna o ka hale banako, aole ma kona ano Hui, aka, ma kona ano he agena no kekahi j : mau Hui Banako e ae o na aina e.