Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 25, 3 December 1873 — Na hiohiona o Koolauloa. [ARTICLE]

Na hiohiona o Koolauloa.

(.Koena mai lcda hefjed«na mai.) i Laiemaloo a he Laiewai. Ka aina keia j o ka poe moremona, o George Nebeker ka | Ona o keia aina; he oluolu l(» ia, ina i e hana hewa na kanaka o iuna o ka aina, naI na no e hooponopono me he ilakua ia e ao j ana i kana mau keiki; he Wihko no ko laj kou (G. Nebeker) ua noho ioihi ioa oia i aiaj kai no na hoahanau moremona, aloha nui j k>a na hoahanau ia ia, no kona hoi ana i Maunapohaku, ua hoouna hou ia mai he haole hou i pani no George Nebeker i hoi. ka inoa o keia haole hou i hiki mai nei, o Mitehel he Peresidena o na hoahanau o Laie. Olelo mai kekahi ia'u he makemake loa iakoue hoihoi i keia haole i Maonapohaku, a e hoihoi mai ia George Nebeker, a i ole ia | George Pukuniahi paha. Ma kekahi anoo i keia haole ua ku no i ka mahaioia, eia na i haoa e mahaioia ai; Ua kaalaoa iwaena o i na hoahanau moīemona, he nui ka iou hia, inu awa, noho manuahi, ua papa aku kela i haoie ia mau -kupu ino, a oq. malu ioa, ina ua hewa kekahi hoahanau o ke oki koke aku ! la no ia, ua papa pu aku i ke puhibaka,a ua I hoolohe ia mai no. Oleio mai kekahi m'u, j o ka huina pau o na moremona 500a oi aku i keia wa. E makaikai bou ae kakou i na me* o ia ; mau aina, o Laiemaloo kahi noho o ka mba kaulana J. Kupau Esq., be hak laau nai kona, ua puni i ka pa pohaku, ma kena pa he ! eha eka ipuawaawa i kanu ia a«? Maha- ; kea; Ua loaa ka ma ia maia hia 9ūp dala • loiaku, he nui na haie laa« ma ia UMK- ikaika i ka hana ka nui o aa | laiia, he 8 hale laau a kiekie, ka hope ia o j ka poe hana he kuonoooo. Eia kua iehe, I ua makemake (akou e koho i» J. Ke|»u i ' lunamakaaiaana no iakou. j Eia kuu mea hoowahawahaaa keia aioa, > maaner kahi i kanu »ui ia ai keki epoo ino o j awa waiekaeka; maanei ka! e Im» nui »i | ka awa e inu uui la nei e ka apaaa o Keo- ; lauloa; m&aoei hoi ka i-a kaaUaa mai I mai he anae, he moolelo ko ia U. O i auo boi o Laiewai, ua paa pooo he haeari j eka i kenuia i ke ko, ke wiii oei, ke hai la no hoi na «ikini; oaoa aieu i ke ko, «a alu roaikaL«o v ma keia w«hi kahi noho o ka ( Peresidena; maanei hoi ka Uls>p9i( kahi i I ku ei. He mau hale nui a maikai leona haole. a hepupupu liilii hoi kooa hoahaoau monmona, be kohu haie o ea Kabita a me ! K«rila, he eha hale mahuahua iki o lakou, j eha oia poe he mau hale laao. A ina e.aoi ] ae a oana aku ma ka hikina akau ae, he elima mokupuni liilii ma kekahi o keia poe moku liilii kahi i noho ai o ka m*a Kaulaoa J. W. H. Kauwahi fisq. i inj>k«, hookehi muliwai o keia aina. Ua lohe mai au ' no ; ka Not keia aina; he «nahuahua no. ; % No Mambkahan&. No ka mea Haaohaoo keia aina no H A. Wideraaao i m»- : Uma hui ia e J. L, Likikini, he nui na Bipi o keia aina a meaa Lio, he keu aku o ka inoiiioiia. Uono halelaau Maikai no ua ha

nohano la, maanei «ahi o kela mea kaulaoa i ! aluaiu ai o kamapuaa a ioaa oie,'4a kapa ia ka inoa oia moa o Kaniakamoa. No Kahūku. No J. R, Moffm Stoney kera aina ho kela haole kaulana i eiake. ka aina kela a na kanaka i manao' ai e lilo ia lakou ma ke kudala a»a ma Honoiolu i ka malama o Nov. 14, 1872. ua koho iakou no--jna daJa he 19,000, eia nae ua iilo ao i ua j mea hanohaoo la H. A. Wideraaiw ke Duke | o Koolauloa, ma keia aina ka nui o na Bipi a me na Lio momona, na hipß, o>aanpi kahi kaulana i kapaia 014 Nawaiuolewa i ka Hipa,"maaneikabi pohaku puka.kahi a liii. akaikapoliopele laua o WahinAmao wluuhi ai me ka hapai (upeoa), ano ka iewa loa. ua hoopaa oia i na iou eiaa, oia o Paiou e me Kalou, oia ka ka paa o Kahoku, a i ke«a maanei no kela nwu vrai kauiana o Punahooia ame Punamano, ma keia kk»*mi 0~, Punamano i pau ai ke kaikuoane o kekahi ' wahine i ka mano no a laua me ke kane. Pe* nei ka moelelo pokole no ia kaao/ Ika wa i hele ai ke kaikoeke nae ke kaikoahine i ka mahiai, kauoha iho ia ke kaikoeke penei; "Ke hele nei maua ī ka mahiai, e i nana i ke kolohe i ka ulu a kaua. o ka mea kalohe e nahd oe." O ke koma uJu aia no ma kapa o ka wai, o ke kaikunaAe hoi 0 ua wahioe ia, ho-a iho'la oia i ka ituu ai, aka imo, kii aku ia «in j A uia e ukai, eia nae, ua haūle ka hua uiu i\pko o ka «ai, kii oia i ka 'ulu i loko o ka wai, oka wa no ia i nahu mai ai o ua wahi niano ia a make loa ua kanaka ia. He kiowai aka makai 4 paha kauiahao maiaila i hoopuka ia ai ke koko. Aole au e kale-kale loa aku aoa o molowa mai oukou, aka, he waiwai no kakou ke lohe i na mea kauiana o kela aina keia aina. He aina keia i paa pono makai i ka pa pohaku, ma ke komohana akau ae na hale o a no ka mea hanohano i keia wa. He mau haie nui ; maikai, hookahi haie nui i hoonani ptino ia, oia kahi hoooa* nea o l£a poe hanohano e kipa ana ilaila, o ka huina o na hale a pau he 14 paha, ma ke komohana hema ae ke iōowai auau a me ka haie auau pu ne». »aaa«i "kahi a kekahi wahine i waiho ai i kana kua kukukapa, « mahope kii aku oia i ua kua ia, aia hoi aoie! CJa noke i ka huii a aoie ioaa iki, a no ka nele, aa heie huii ia Oahu nei a puni a loaa ua kua nei ana i Waikele, Ewa, Oaha ®ei. Penei ka ioaa ana : Ua faeie iaaa ine kana kane mai Kahuku aku a haia loa ma ka lae. o Makapau, a hiki i Honolulu, mailaHa aku a hiki i kahi i oleloia, iohe oo nae oa wahine la i ka leo o kana kua ; i aku oia i ke liane, " Aia ke kua a kaua la ke kuku» mai la." Ke aha ia wahi ake kane, «• Ke lohe aku ia au i kona ieo,'V ua aihueia no ka ! Hele laua nei .a hiki i ka haie i kukuia ai o ua kua la, ike mai ia ka wahine nana e kaku ana i ke kua, aloha mai, " Aleha hoi paha olua," aloha wahi a laua nei. mai nei olua t Mai Kahuka mai nei maoa, e hele ana olua i hea ? I hele mai aei maua e huii i ke kua a maua, a lqbe mai nei au i | ka leo o kuu kua oia na ia ia oe ; Pehea U | i loaa ai na kaa ia oe ? Mailoko mai oka j wai i !oaa ai ia'u, i hele aka ao i ka aaāu i 1 ka wai o makoa e ieie mai la, puka mai ana | mailoko mai o ka wai. Mmwwi