Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 31, 14 January 1874 — KA WAHINE A ME KONA HAKU. HE ULIA EEHIA NO KA MANAWA. [ARTICLE]

KA WAHINE A ME KONA HAKU.

HE ULIA EEHIA NO KA MANAWA.

MOKUiNA X. ' 1 ka WA*i hoi hou'mai ai o Aliee rne Me- ! bela, a rae Kimo pu ka mea e kaikai ana i i ka aia iiohe luu ana no ua elemakule j neī jfobo o na aoao iipoiipo o kana inau bu- J ke. Ak«, hoopa aku la ke kaiUamahine ma i kona ki poohiwi. e nanii ae i na inalihini e | 'ku ana ma kekahi aoao oko papakaukau. j "A ! ae!" 1 hooho ae ai ka elemakule. - 4 'Nani kuu palnka." Ea ae ja kona nnau f inaka ilunn u iiana pono aku la 1 na malihini imuu ona, olelo iiku la oia. " I hele mai | anei olua e nol i hnnn na olun ? Ua pau | ; loa na mea a pau i kii hele mai e noi ia'u. j he kakaikalii lou ka poe hookaa mai ! lna j f aole oe i kōkua ma ka hoopakele nna i kau I ' , kane, alaila. e Tfaawi aku no au 1 makana ! : nui nau. Aka, no kou kokua ana ma ka ' hoomahuka ana i kau kane, nolaily».ua nele | au ika makana he knniilima paon&! Mai I lilo ia makana, he kokua nui no ko'u ola ana ' aka, no ka nele anā, noiaila, pilikia maoli au, pilikia ! a me ka ilihune maoli!" "He oiaio ia," wahi a Kimo. " O konai | ua like no ia me kona pahu dala, no [ i ka mea.-he hao, a me kekuinaowale no e ! hemo ai." " Eia wale no ka'u wahi noi ia oe," wahi j ! > a Mehela, " Aole no lie noi kaumaha loa, i : aka, e malama aku oe i keia noho kahiko, he ] makana makamae loa ia na'u. O keia ka ! makana a kuu lede opio, a o kahi mea hoo- j 1 manao hookahi i koe ;rne a'u o kona lokomai- j i kai palena oie ! Aole oe e kuhlhewa ana no' j ! ko'u makamae nūi ana ia mea." j : "Hemea makehewa ka makamne ana i j { kekahi mea," wahi a Mikolao Adena ; " Koe i j W8l« no ke dala. Aka no ka noho, aole au \ ! e kanalua i ka malaina ana ia mea, aka nae, ' ! je pau ana kekahi hapi o ka hale iaia, nolaj ila. he pono ia oe ke uku 110 ia mea. E ; I waiho malaila." , "A me keia minu pu," i pane aku ai o j Mebela. - ' j "Na\TOi e ?" i ninau mai ai o ! | Adena. " E poho ana au, e hoopau ana ia 1 manu i ka'u wahi ai. He makilo ko'u ola ana o keia manawa. ; Pehea la auanei au e ; hiki ai ke uku i ai nāna I! Puana ae la o .Mebela he manu maikai ia ma ke inele atui. ; ' "Ke Mele !" ī hooho ae ai ka elemakule ! nie ke konakonu. 14 He hoowahawaha ioa au i m meie. E lawe aku iaia. E kuai j aku ike dala ia mea. Mamuli loaa ia oe ! kekahi liupo nana e kuai inai iaia." • ! "E ka makua." i liawana .vana aku ai o Aliee. " E hoomanao i kau hoohiki ana! ; Ao)e on hlo ma ka maiamū ana iaia* Na'u f | no e hanai» « e hele n» ao i ke kuhi e ohi ai : i inau lau akulikuli, a me na hua Duruaii o ■ke kihapai. M/ilia paha, e lilo ke?a manu jhe hoa hoolaukaniaka no'u iloko o ko'u wa j noho mehaeneha." a i la manawa olelo ae la o Kimo me ka leo ' nui. 4 " AoJe e Inki ia oe ke hoole. No ka j mea, o keia manu he Goldfinch'\ > ; Ika hoopuka ia ana o keia mau olelō me o i ke ano hoomakeaka me ka manao iho o ua a wahi lavve leta nei, o ka hoaolelo "gula n (Gold) wale na ke ki e «eheia ai ka puuwai 1 o ke kanaka elemakule, la wa no ī panē koike m?ii ai o Nikolao Adena. "Ua pono, e 9 i'waiho i ka manu. E hiki ia'u ke paulele ino knu ano hoopono; a e uku mni oe ia'u i | ka wa kupono e hik'i ai ia oe ke hookaa ina) i ! ina aole, e kuai aku no hu iain." i •' E hele am au <• huli i kuu kaikamahine," 1

1 pane hou aleu ei o Mebela, 'mahope ihoo ke j .akakuu ana iho o kona manao no ka ae ana mai oke kanaka pi i kena maunoi. "E hele anaau b huli iaia a puni ke ao, me ka manao paa e loaa no la'u." ' " Kohoho !" i hooho mai ai ka eiemukule " He wahi akea loa ke ao neii" " ASe !" i pane aku ai o Mebela, " Aka, o ka puuwai o ka makuahine, ua oi loa aku kooa akea mamua o ke ao holookoa." , " Ina e loaa ia oe. ninīl» » hoike mai ia'a," j wahi a Adeea. " e uku no au no kou iuhi i a pela hoi ina oe'e hai mua mai ia'u i ka 10-1 j no no kahi e ioaa ai laoa." ] "1 ko'u manao .aole .laua i aihoeia," wahi i ! a Kiuio, " K like me na lono i laulaha ae,i lna ua aihue ia, alaila, na kau'kafte ho i ai. j hue." ' . ■i , ■ | " Heaba ke kumu o kou manao ans pela V" |«' No ka mea, na'u no i lawe kekahi palapala | iaia mai ka loio Kuaka mai, ma ba po o ka lede i make ai; aua ike au i ko Nedi ano , pili hoaaloha ana me ka loio; no ka mea,ua <kokua eia ma ka hoopakele ana iaia mai k-t j hale kakela aku, mahope iho o ko maua hooi paaana iaia me ka Makai. E kiai ana au imo ka pa holoholona ia manawa, a ua ike i

j na mea i hanaia." ■ I ! Ninau n*ai la k& elemakuie pi me ka hoo- j pihoihoi nui ia. '• Ua ike io anei oe i ko ka | Loio Kuaka hoopakele ana iaia ?" I | " Ae, e like me ko'u ike maka ana iaia. i , Aola na ba mea e ae." O ko Mr. Adena wehe koke ae ia no ia i j kekahi buke hoomanao i hoopaa ia me na | umīī keleawe, a kakau iho la i keia lohe i ; mea nana ehoomaoao aii ! Oko Meheia haalele koke iho la no ia ike | hanaka pi, mahope iho oka haawi ana aku i j kona aloha īaia. Okali aku ia oMiss. Aliee j mahope ona me ka lawe pu ana ika hale ! manu me'ia. a o Kimo hoi mahope mai o | iaua. i > i Ninau ae la o Mehela ia Mias. Adena. : | "Ua lawe mai la no ki> oe ika manu ?" Aka, hawanawana aku ia o Mies. Adena i 1 kekahi inau mea i kona mau pepeiao me ka oleio aku, he oi aku ka pono nana e maluma ka manu mamua o ka waiho ana ihu malalo ' 0 na mnlaina ana a kona makuakane. < | MOKUNA XI. i Aole i liuliu mahope iho oko iakou hala i ! ana aku iwaho oke keeno, papani ae ia o | } Mr. Adena i kona puka a paa/-' . j l Wehe ae la i <nne oka nui, kahi 1 j e waii>o ai o kana mau waiwai huna. amo na mea makaiaae, a lawe mai la i kekahi pahi Sepania ioihi, alaiia hoohelehele ae la oia i kahi oi o ka pahi ma hai a puni o ka heia o ka noho o Mebela, me ka manao he dala ke* j kahi i huna ia maiaila, aka aoie nae he na- | keke i ioheia. i j Mai ia manawa mai t ua hoopau ia kona j naanap ana no ua noho la ma ke eno he i waiwai makamae. la Aliee e hele ana me Mebela ma, niakai loa aku ia oia ia laua ī hiki i kona keena , ponoi, papani ae ia i ka puka mahope o laua j * aiaila paa aku la oia ika lima o Mebela me ! rka oieio aku : i " Aole loa oe e haalele mai i keia haie rae I ! kou hooaeie ia i kekahi makana oiaio eiio- j j ino ole ia ai ka inoa o Adena. Nau i hoo-! | pakele ke ola o kuu makuakane—ae, o ko'u , | makuaka'ne ponoi ia, aka, aole nae he aloha , , makua iioko ona no'u. ,r 1 " He home ano piiihua maoli keia no ka : ! mea i iike na makahiki me kou ;'' i paoe i aku ai o Mebela ; " Aka nae he kanaka wai- ! wai nui kou makoakane. O ko'u hoopakele : ana i kona ola, ua hana au ia e iike me ko'u j ano maoli, —he makemake oie e hana i oa : hewa ano ino a pau. Aka, ua uku pono ia ■ | mai no au ma kona aī ana mai i ka'u noi." . " Aole au e hookama iio ioihi aku ia oe i , i keia wa," i pane aku ai o Aiiee ; " He m?a I la e hoohali aku ai i U<s kaumaha i kou naau. Eia wale no «ia'u ninau ; £ heie aaa i paha keia huakai au i L,adana ?" " Ae o ko'u manao ia," wahi a Meheia. Noho iho 1« ua kaikamahine nei ma koaa 1 papa Uakau paUpala, a kakau wikiwiki iho ! ia ī kekahi mau laina ]»kole. Wahi ae la a paa, a wopa iho Ja. ak:i(a kakau iho < waho i keia mau inoa " Mr. Toma Berina. i 1 dale, ka mea hana gu(a, Alanui Lomebadft,' Ladaaa." Haawi ae la oia i ua palapala nei ia Mebela me ka oleio aku. " E lawe oe i keia | palapala a haiwi aku it ia, a nana no e ko- j kua mai ia oe. £ hai t ku iaia i kou manao | a me'kou mooielo a pau. He kanaka ike oia ' a he noiau me ka naau pumehana.a ua ■ maopopo iaia ko ke ao nei noho ana. Ina : : ua nele oe i na mea ki pono e ae au i m&-1 kemake ai, e nonoi hou aku no iaia. E ploha auanei, a na ke Akua no i hoopomai- { kai mai i kau huak«i huli keiki." i Ua hoopiha loa ia ka naau o ka ne kaumaha e ke aloha. Laiau wale iho l# > no oia i na lima o Aliee a honi ae ia, me ki| hoomaikai aku iaia iloieo o na waimaka kahe ana. *.

| Aia laaa i ibo aku ai iialo ma ka dlapii a hilei i kahi o Uolia e noho ana, aia hoi e noke ana oia i ka hoonuuu i kekahi popo bare«a a Kimo i haawi aku ai iaia, a me ka waiu bata paa, a rae ka onoole bīa e ku ana. O keia tna« mea a pau'na Kimo no ia i haawi aku iua wahi keiki nei. Manao iho la ua wahi keiki ia o kono aku o Kimo īa Mebeta 1 ma eai pu tne ia, nolaiEa awiwi īho la oia i | kaowili i kekahi apana barena nui iloko o ka pepa, a me ka waiu bata paa, a hookomo j iho ta iloko o kooa pakeke. He kakaikahi | ioa na manawa 1 ai aioOolia e iike me keia. ] Hookokoke aku ia o Mebeia ika hak raanu, me ka mukiki aku i ua wahi manu la, aka.pan? rasi ia o Aiiee. " Mai makau oe, na'u nō e malama pono iaia." " E aioha auanei e ka lede opio, maluna ou na hoomaikai ana a ka makuahine naau ehaeba<" ! | Alakai uku la oAlieei na malihini a hiki ' i faa puka pa, a i ko laua puka ana aku iwa- | ho, papani ae ia oia i ka puka pa, a hoi mai i j la i ka hale. ! ! laia e hoi mai ana , lohe oia ika ieooko-' j na makuakane e nuku ana i kahi keiki. No | ka ua iho malu mai ua elemakule ia i

ka halekuke a ike i ua wahi keihi hana nei ena e hoonuu ana i ka barena me ka waiu bata. Lalau koke aku ia oia a kaiii ae la i ua mau .mea la ana e ai aua, me ka olelo ae, " (Ja hoplilo uhauha wale kona kaikamahine i i i k» i»ea ai f mea e piiikia ai oia !" . j ! "He hilahiia eka makua!" i pane aku ai j 0 Aliee i kona wa i' hiki aku ai i ka haleku- j ke, " He barena haawl wale-ia mai ūo keia i j ke keiki." • j " Haawi iaia !" i oielo ae ai ke kanaka pi, " Aole, ua heie oia e aihue i keia mau mea." f > Mahea ?" wahi k ke keiki, " Aoie he barena maloko nei o ka haie a me ka waiu batapa». Okahi apana hope loa oia Uau i I hookomo ai imko o ka umikiiole!" ' "5 » " Nawai i haawi mai nei i keia keiki ?" i | | nm.u ue ai ka efemakule i kana kaikama-1 hine. , " iNa ke kanaka i hele pu mai nei me ka j mea nana oe i hoopakele," i pane aku ai o 1 ; Aiiee. '• Ua ike oia i kona pololi loa noiaila i ' i haawi iho nei i ka ai." ! Pane ae la ua wahi keiki nei. "Ua ike ! oia i ka polinahe o kuu opu, a me kuu wili I 1 i ka eha." " O ! he eha nahu wale no kou," wahi a jk6 *lfanaka pi, " Aole he poioli."" " i Hawanawana ae la o Aliee iaia. •' &ka ! makua, aole anei oe e ai i ka barena i haawi i manawalea ia mai ?" j "Eainoau me ka hoomaikai aku iaia, |no ka mea, he ilihune loa au—he pilikia—i I oi loa aku mamua o ka poe makilo." ! Mahope iho o ka hala ana aku o Adena i i kona keena ponoi, kulou iho la o Aliee iluna i o ka noho me ke kaumaha, a me ka hilahila pu. Nana mai la ue wahi keiki nei i ka uwe o kona haku opiipio a olelo mai la. ■' Mai uwe oe e Miss. Aliee—eia kahi barena : i koe a'u i waiho ai nau." ! Unuhi ae la ia ika apana barena mai kona pakeke ae a me kahi waiu bata paa a ionou aku la ia Aliee e ai. Aka papale mai j lar o Aliee tne ka olelo ana : " Aoie e hiki ia'u ke ai e ,Goiia, aole o'u poioli." 1 " Aole he pololi!" i oieio mai ai kahi keiki, "He mea hiki o!e ia. Aole oe i komo |ai i keia la a po. Ona mea eae a pau maloko o keia haie ua pololi lakou no ka ai ole. ūa ike anei oe i ka mea a na kanaka e kapa mai nei i ko knkou hale ? Ua kapaia ko ka* kou hale, o ka Hale Hookeai!" E ai oe !" wahi a Aliee. " A tna keia ho- : pe aku e huii no au i kahi e lawa pono ai oe ; i kaai. Ha mea hiki ole ke noho hoomaI nawanui i ka pololi, aka, owau no ke' noho hoomanawanu? pu me ia, no ka mea, o ko'u makuakane ia, a no'u hoi kona mau waiwai , a pau." {Aole i pem.) £ ukali ana o Pata mahope o ka miula o i Basa, aka, peku. ia mai la oia e ka miula a ku i kona kipoohiwi akau, no keia mea laiai u iho ia oia ika pohaku a hoonou aku ia i ! ka mkiia, aka halahi aku ia ka pohaka a pa 'ke paa a Hasa ; hooho ae ia o Bos* me ka i mukiki ana ika eha : " Heaha keia e Pata ?" Aka, lomilomi ae la o Pala i kona kipoohiwi me ka olelo aku. "Ua peku ia I mai nei au e ka miula ino !" Pane iho la o j Bosa me ka uhau iho ika eaiula. ' O kuu ! poo kekahi l peku ia mai nei e keia wahi I piula! " Elua wale no o'u hua, aka, ina e puana j pakahiia laua alaila e lilo ana ka mua he ' hua ai, a o ka iua be mea oolea ioa e hiki l'oie ai ke ai. Ina wau e pela ta ma ia aeo. j'al®ila, eiima o'u hua, ua kapaia nohoiau ma R ka inoa o kekahi buke, aka, be mea palenae i ko'u ano, a he makua hoi, —heaha la wau ia , oe ? Haina :Pa (pi—a—pa)."«. Heaha ka hana a na maiao ō ka manamanalima ? He iniki.