Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 33, 28 January 1874 — Untitled [ARTICLE]
O ka Poakahi e liikimai ana, oia ka la no ke kote ana o ka laliui i ko lakou mau Lunamakaninanu no ka Ahaolelo, a o keln a me keia kanaka i hookaa i ko* na mau auliau, a he inoa kona īloko p ka papa inoa o na poe koho, he kuleana kona e hele ae ai i kalii o ka pahu balota a e hookoino iho i kana balota no ke kanoka.a inau kanaka paha ona i koho ai e hele aku i ka Alia kau Kanawai o ka lahui. He kuleana nui loa keia i loaa iu ';ukou, i oi aku uioinua <> ku kakou hana i loao, Ina kakou e 'noho aku ma ka hale i ko la koho ba(oto, ua liooheniaheina wale kakou i keknhi hana flnb nui, me ku uianiio o!e iko kakou pono. !na hoi kakou e makaala ole ma ke koho ana i ke ano ona kanaka kupono e hele ai i ka alaila, nole e hiki in kakou ke hoohalahalH iua he mau kanawai kaulike ole ke hooholo la anu, a me k« pono ole. Noliiilii, he pono i kela a me keia kanuku i loau ke kiileana koho lialoia, e hele u e waiho i kuna balola ma keia Poakahl ue. E poiio i na ineu kupono i ke koho balolii ke niukaala lou i ka poe a lakou e
kolio iii lie iiiau Lunumaknninaoa. E koJio i keuno kuiiaka a oukou i hilinai ai, a e liiki ai ia ouknu ke paulele, e liooikaiku nui nna oia ine ke kupaa, no ka fiono ō na mukaainana, u he poe kanaka hana 10, i maa. a i kupono no ke kulana Lunaniakaainana, a lie niea e ake nui ana e hooholo mua ia ka poinaikai a me ke kuokoa o Hawaii nei, O na poe e kukala leo nui ana, u i oi aku hoi nn liki haa«ui ana no ke ano o ka lalw>u mea e hana ;n, he mea mau. aole lakou e hooikaika nui i ka liana. oio mau Lunaniakaainanu no Honoiuiu nei. O ka mea kupono loa a me ke kaulike, i elua o keia mau luna he mau haole i hookupaia lie mau inakaainana no ka Moi. O k:i poe e ao aku ana ia oukou e kolio i poe kanaka Hawaii wale no aole he ao pololei una ta, o aole no hui la he liaua naauao. No ka uiea, he pono ia Hawaii ke kokuaia, a ke aoia inai e kona mau makaainana liaole, i ko-kuB-pTria ai ka hana ana a ka Aliaolelo <na ke ano kupono, a i -kulike hoi me na rula o nā Ahaolelo o na aupuni naauao, Na ka moolelo o ko kakou mau kau Ahaolelo i hala e hoike akaka mai i ka oiaio o keia, a, aole e hiki i kekolii ke hoole ina e hoike mai ana lakou i ka oiaio. Ekolu mau haole e holo balota ana no Honolulu nei no keia kau koho balota. Aole makou e olelo aku ana, o mea ka oukou e holoi ae ai o keia mau inoa ekolu, mai ko oukou mau balota mai, aka eia wale no ka mukou e olelo aku, i elua wale no inoa kupono a oukou e koho ai. He umi paha a oi ae na inoa o na kanaku Hawaii e holo balota ana no Honolulu nei, iloko o keia kuu kohobalofa ae o hiki mai. Aole makou e olelo aku ana i na inea elua a oukou e koho ai ; a aole no makou e lioao e hoike aku i na kee a me na ano o kekahi o lakou, aole hoi e mahalo i kekuhi ; o ko wae ana i na kanaka kupono elua mailoko mai o keia he luna »a ka poe kolio no ia hana. He kuleana keakea oleia ko oukou no ka holoi ana i kekahi inoa a mau inoa pulia maluna o kekuhi l>alota, a e kakau ilio i kekuhi mau inoa e oe ma ko lakou ni«u wuhi, a i ole ia, alailu e hiki no ia oukou ke liiw<! a« i kekulii apuoa pepa inaemae a kakau ilm i ua iuoa eha a ou-
■ koo i mekemake ai e koho. IJe kuleana ko kela a me keia kanaka fda ka la kuho, noke koho ana i kaau mea e makemake ar, me ka makau ele, a puni wale aku, a o ka meae hoao ana e kipe, a e hooWeliweli hoi i ka mea koho, ua uhakioia i ke kanawai, a ua kupono e hoopaiia. Ua lono mai makou ke paa ia nei na ) Palapala Hookaa Auhau o kahi poe i ku- , pooo ke koho balota, e kekahi poe o Ho-; nolulu nei e inanao a«va e holo Lunamakaainana. He mnu haneri ka nui ona i Palapala Hookaa Auhau e paa ia nei e ; | lakou, me ka manao e huō a hiki mai i ka ( Iwa koho, alaila e onou la mai ua balota | j me ka hookikina ia o na kanaku e lawe i J i ko lakou uiau balota ; oiai nia la lak&u la kahi i paa ai o na Palapalu Hookaa Auhau. He hana kupono ole kein, amai ae iki aku oukou e hawn ko oukou mau Pa- { lapala Hookaa Auhau ia Inkou, u aole hoi [malalo o ka malamn ana » kekahi mea eae. No ka inea, o ko oukou kuleana nui! I ioa ia no ke koho ana, a o ko oukou po- ] .no keakea ole ia hoi ia; a owu mea e ho-! | ao ana e kue i keia pono, a e hooweliwe* ' li mai ia oukou ua kue ia i ke kanawai a me ko oukou mou pono ku kaokoa. ! Ika wa ame ka manawa i haawi la i aku ai ko oukou mau Palapaia Hookaa ' Auhau malalo o ka inalaina ana a ka mea ;e, i mea e hookikina ia mai ai oukou e I lawe i ka balota i ku ole i ko oukou makemake, ua kue ia i ko oukou mau pono i maoli ame ko oukou kuleana koho. No ka mea, e koho kela a nie keia e like me 4ona makeinake, aole ine ko onoonouia. Ēia kekahi inea i kue ia„fi_liaJioakaka ana a ke kanawai, o ke k»pe ana a.me na mea nno like me ia, aka, i keia mau la, ua loaa mai iu inakou na lono ke lioomakaukau nei kekahi poe e hana ma ia ano. : E makaala e na poe kolio no keia mau • mea, a mai ae wale aku e kuai ia ko oukou mau pono koho me ke dala. He kue nui loa ana in i na pono o ke ao naauao, a me ka pono o ka noho like ana, a no keia mau ano ka ke kanawai i papa ai. Ke kope nei makou malalo 'ilu» i na hoakaka ana n ka Pauku 809 o ke Kanawai Kivila. " Ina e kipe kekahi i kekahi me.i e ine ke d«la, a me ka olelo e loaa ia ia ka uku ■ iiiahope paha, r> ina hooweliweli paha ia ta, a alakai iu ia e koho i kekahi kanaka e ana i mnkeuiake ole ai, aole lioi i ke kanaka ana i makeuiake ai e koho, a i alakai paha ia ia, aole nae e haawi ua kanaka la i kaua balota, e hoopaiia ka mea nana i haiiu pelu, ke hoomaopopoia kona { hewa, niu ku uku hoopai, aole oi aku i na ilal» he kanalima ; a i nle ia, e hoopaahao ia oiu ma ka lianu oolea, aole oi aku i ne malama eoiio, e like me ka manao o ka Ahahookolokolo."
O na mea i hanaia i ka wa i hala, a i nehinei, a no keia la paha, oia ka kakou ; e hiki ai ke olelo a ke kamailio, aka, owii e hiki ke ike a kamailio no na hana i ike maka oleia o ka wa e hiki mai ana ? Ke olelo aku nei makou, aole he mea hiki. Nolaila, ua haohao nui makou i kekahi o na olelo a ko makou lioa o kela i aoao mai i ka i ana penei. "He mea aha la i Jto makou makamaka paonioni, ka h'ieueu nna mai e noii i na hewa o ko mākou nupepa. ma na mea a lakou e ohikihiki mai nei, me he poe la nona ka olelo ia ana, e hele āna oe i'kai o Pakaka ika ohikihiki" Ma ko makou ano, : aole no makou i noii no na hewa, aka, he haohao iiui ko makou no ke kaohi ole ia ana o kekahi mau mr.a e elakai ai i na manao pono ole iloko o ka lahui opiopio, oiai maluna iho no o ka lunahooponopono oia nupepa na hihia a pau o kana , mau hoopuka ana, a i keia wa, akahi no ; makou a hoomaopopo he ike ole meoli no ka kona i na hewa o ia mau hoopuka ana. Noka uiea ke hai mai nei kana mau olelo ia ia iho. "I ka haliu ana e nana i ka moolelo nona ka hewa e alaa ia mai nei—aole i liiki iki ia makou ke ike i na olelo Hawuii moakaka lea i ike ia ke ino." Iloko o ka uaau o na poe Karistiano a pau, aole makou i ike he makemake iki lakou e heluhelu ia mau mea, no ka mea, ua kue ia mau mea i kona lunaikehala : iho, a ina he Kuristiano ko inukou hoa o ka maka kila, e like me ka makou e manaoio nei, alaila ua ike no oia. He ; manaoio ko makou, aole no i makemake maoli kona luna hooponopono e heluhelu no kona lealea iho, ako, ua hoopuka la 'no mamuli o ka pomaikai o kekahi poe : heluhelu, a lio ka pomaikai hoi o ka pepa Aole no iloko o ko makou puuwai nu manao lili uku, aqle hoi no na noii ana i na hewa. He okoa ka poe nana ia hanu, oka noii, » o ka nana mai i na mea a kela :i me keia nupepa i hoopuka ai, a kau paona iho. Aofe no he huahua, a me na naau kopekope iloko o makou a pela wale aku : ke hoomaeinae nei makou ia makou iho mai ia mau mea mai. O* Ke kauohaia aku nei na lala o ka Pu« ali Kinai Ahi Helu 4, e hele ae i ka halawai Kuikawa, e malamaia ana ma ko lakou hale : 1 keia ahiahi.PoakoJu, hora 7 ponoi.