Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 36, 18 February 1874 — KA WAHINE A ME KONA HAKU. HE ULIA EEHIA NO KA MANAWA. [ARTICLE]

KA WAHINE A ME KONA HAKU.

HE ULIA EEHIA NO KA MANAWA.

Ma keia ao ia ana o keia mau kaikamahi. ne i ka palapala, ua hai ia aku laua e hoo* paananu i keia mau inoa, Mere a me Jini. a raa keia mau inoa laua i kahea ia ai. O Violeta o Mere iā, a o Kukuna-Mei o Jini ia. Mamuii o na rula oolen a ke kumu i kau aku ai nialuna o keia mau kaikaniahine, ua hu mau mai ka hoomaaao o keia mau kaikamahine i na mea i hala aku, i kela wa keia wa, oiai laua e noho ana malaloo na poe a laua i m»a ole ai. No keia ano oluoiu ole a hookokuie hoi o Jini, nolaila, ua haohao Mrs. W iliama i keia akeukeu ole mai o oa wahi kaikamahiue miki nei i ke kamaiiio. A o Mere hoi oia mau no kona ano, he mumule. Ma kekahi mau mea, ua ano hou loa na kaikamahine ; aka, ma ke aioha o laua iho, he oia mau no ia. Ina i kekahi wa e haua ia i ke kaula kekahi, alaila, na ka waimaka no o kekahi e kulu. A e ninau mau ana !a-: ua ia laua iho, i ko laua pom«Hfai a me ka ole ma keia noho ana. MOKUNA XV. Ina oe e waiwai e ilihune no oe No ka mea, e like ine ka hoki kua haki ole, E kainuu. ai oe i ito waiwai kaumaha i ka [huakaiheie, 1 A na ka make e wehe i ko haawe. Shakspeabe. Ua hoomauao loa ka loio Kuaka ma kona noi ana ia Berianacota i mea malapaa waiwai i aole nae he lyaa iki mai o ka ae ia o kekahi wahi mea uiiku o ka waiwai, iloko o kona kokua mau ia mai e kona malama waiwai o ' Ladana a mai kona mahele waiwai mai o Borodalana a|kona makuakane i hooili mai ( ai a mai ka h'aiwai mai hoi o kana kane i make. A o ke keiki waiwai oie ana—oia hoi ka baroneia uia no i kahi e kahi i noho ai, me ka haalele i kana wnhinea me ko-.ia hooilina na ka makuahunowai e malama ke ola—nonff hoi ka minamina nui i ka waiwai e hokai wale ia ana i o a i nei e ka hunona. { kekahi kakahiaka noho iho lu ka l»roneta ina kona pakaukau palapala, a komo māi la kona kupakako, a hai mai la, o Haku Mo

ataona, be ona waiwai oia, a.ua loihi ka ; malaaia ia ana o koiia woiwai e Mr, Kuaka j iioio, aole nae i ike ia ka puka a hiki i keia wa, nolaiia,he makehewa, ka haawiana aku i kekahi wniwai nana e malama. I ko ka nana pono ana ma kana pakaukau, ike iho la oia 11 lilo kekahi mau palapala ana, ninau aku la oia i ka Haku Moataona, e hai mai ioa ua ike oia. A puana ae ia ka baroneta, •• He nui loa no : ka kuu waiwai, ina ua malama ia ka'u mau i oleloao— aka. ua hoolei wale ia e ke kupakako;" Mamua o ka olelo ana o ka baroneta, ua puka e ke kupakako iwaho. Aka o kana mau olelo i oleio mai ai, no ka malama ole ia aaa o kn waiwai o Haku Moataona ka* mea ot o ka waiwai a me ka la»> nohano, akā, oa pau nae kona walwai, a liloi mea uuka o ka waiwai, mamuli o ka haalele I wale ia a malama oie ia. : ia pau ana o ka waiwai o Haku Moataona, i noho wahine ole iho la oia me ke keiki hookahi a laua, no ka inake ana o kona hoapili. A komo mai la ke hupakako a ninau mai i la ia Mr. Kuaka, " Ua lohe anei oe i ka rnea ; hou V " He mawehe hana hou no na ?" i nihau mai ai o Kuaka. " He koho wale na ou," i pane aku ai ke kupakako. ' Mahope iho oka halawai koho luoa hooponopono no kekahi mau hana o ke aupuni, ua hiki ole ia Likiweia ke hoomau i j noonoo pu ana me na hoa o ka hsie inaj kaainana, mamuli o na kue ana he nui." j Hoohuki wale ae la no o Kuaka i kona j mau kipoohiwi. A pane aku la ke kupakuko, " Ae e ninau j mua au i keia. i maopopo ai ia kaua ke kui mu, i holo iea ole ai na hana—no ka mea, he ; mea noi no ia-" i i " A e ninau hoi au 1 kuu haku no keia | j mea—e hia la auanei ka nui a kou haku e ! , makemake ai V' wahi a ka loio. ! " He kanakolu tausani da!a ka uuku loa," \ 1 ka pat.e a ke kupakako. Luliluh iho la ke poo o Kuaka i ka Inhe ana i keia huina, no ka mea. ua ike no o>» ! _.i. . i. u..; ns „ ,! I mea e malam#'ana iloko o kona lima, a i ae jla oia : " He mēa ehaeha no io." i " Heaha hoi lta ehaena o ja rnea ?" i nmau • : aku ai ke kupakako. | " O ke keiki a kuu haku, he mea opiopio oio,. no'aila, aole pono ke haawi aku iaia i j kekahi mea." wahi a ka ioi(i. ' A lohe o Moataona, o kona ku koke no ia, ' a heie iwahō, me ka ekemu ole, no ka ike I | ana aku i ke ano e loa o na olelo a ka male-! ma waiwai. e | j A o ka noho ana mai o Mr, Adena iloko o i j ia wa, ninau aku la o Kuaka. " Aole anei he | ! pono ka'u mea i olelo ai, aole e pono ka haa- 1 ; wi ana i kekahi waiwai iloko o ka liina o ke-; ; kahi keiki opiopio?" A pane hou mai la o Mr. Kuaka, " K Mr. ] Adena, aoie pono au ke haawi i hookahi si- I iina, oiai o ko'u ake nui no ia o ]ca loaa mui i 0 ka haawina hope loa, i meae paa ai ka ha- ! kahaka o na dila ana i aie ai." ] ■A iohe o Mr. Adena i keia mau olelo a Mr. i Kuaka, alaila, i aku la oia, " Ke kuhi nei au ! he kanaka waiwai hoi oia ?" ! " Pela io no, aka hoi,«ua4pau i ka molaki | ia kona mau waiwai a pau |i keia wa," wahi 1 a ka loio. " No keia-mea, ua aua loa ia na mea a pau ooa, aole e haawi i hookahi hapawalu dala, i i kona pilikana, a koe nae kana kaikamahine, ua hooili ia kekahi hapa nona, i wahi ola no- > na." j " Kahuhu, he waiwai no hoi ha, ke hooili ' ia la i ke kaikamahine," wahi a Mr. Adeno.! " Ae pela no, aka hoi,ua haawi hilii in no 1 na piii o ua kaikamahine ia, a he wahi mea iki wale no koe i ke ka/kamahine —aia ia Mr. Birinele kekahi «raiwai i haawi .ia, a ke i ake loa nei ka e kii hou in wai-: wai'," wahi a Kuaka. " A ehia makahiki o ke kaikamahine," ka ninau a Haku Moataona. "He iwakalua kumamaha makahi«i paha," ka pane a ka loio. " Ina pēla, aiaila, ua mana oia maluna o kona waiwai." wahi a Haku Moataona. " Ae, ua maha loa no," i| pane aku ai ka loio. " Ua pomaikai loa ke kaikamahine, uka nae,e hele hoi au e ike ia Howada a me Garanavile—no 'ka mea, ua iike loa ko ke kaikamahine waiwai me ko makou, a malia hoi o manae ae laua no ka hiki mai o ka piiikia mahope aku, oiai, ua manao au e loaa mai aoa no ke daii iloko o hookahi mahina mai keia la aku," wahi a Haku Moataona. A pau kana olelo ana, alaila, puka aku la oia iwaho, me ka manao anoninoni i kona maiama waiwai oia hoi o Kuaka. "O Howada! O Garanavile! he mau meu ilihune loa laua, e like paha me kou neie." ; I pane aku k i loio i keia olelo, i loaa ai ka mea e pane hou mai ai o.Haku A pane hou ae la o Kuaka, •• Ua loaa ia'uj kekahi noonoo hou i oi aku ke oolea. om hor

keia, ina e loaa ana ia Moataona he wahi poao, ao!e bo oīa e puka pono ana, no ka mea, aa maopopo no i kehahi poe aole e loaa iaia he pomaikai ke ole e loaa iaia kekahi lojo maikai—a ma ona ia e ko ole ai ko laiou maaao hoohiiahila." A pau kana oleio «na, hoomaka aku la oia e huii i na palapala maluaa o kana pakaukau. Mai ka manawa i hele ai o Mehela i ka haie e ke kaoaka pi a hiki ia maoawa, ua aneane e hala na makahiki eiaa, a he wahi an'o e iki wale no ko kona poe hoa. O Nikola Adena a rae kana kaikaniahine, he oia mau no kona manao ma ka maiama ana ika waiwai. me ka hoonele i hana kaikamahine, mamuli o kona hoowahawaha iaia mai ka wa aukimiai. ----- A o Goiia hoi, loihi loa kona nalo ana mai ka hale aku—ia wa ana i heie ai kuhikuhi aku ia kopa haku wahine opiopio 1 kona mōkamaka waiwai he kanaka hana guja, aia ma Ladana kahi i noho ai—a na keia kanaka hana gula i hoopomaikai mai ia Golia i kona noho ana malaila. O Aliee ke kaikamahine a Adena, oia no ka mea liio nui ma ka hooponopono i na mea a pau o ka hale o Adena, ka mea lokoino loa i kana kaikamahine ponoi, aole ae e haawi i wahi hapaha hookahi. O na wahi dala e loaa mai ana mai na makamaka mai, ua hoolilo aku oAĪieei mea eponoaika hale o kona makuakane maua aloha. O ka makuakane maua a aloha ole hei i kana keiki ponoi, e aho no oia e kipaku i kahi e e noho ai, mamua o ka noho pu ana me na hana iokoino. lloko o ia hana lokoino o ka makuakane hoolifo mau no nae o Aliee i data ponoi no na mea ai, no ka pomaikai 3 ka haie 0 ua kanaka pi nei. No na hana anoe loi a ka inakuakane. ua kaumaha iea ka manao 0 Aliee, ina ka ike ana aku e hoohui pu ana ka makuakane i ke kaikaihahine a ine M9M lao Adena i mau enemi nona. Mo keia hana pono ole a Mr. Adena, uolaila, ninau wale iho no 0 Aliee iaia iho, " In ka'u'hewn ■ • kuakune. oiai, ke aioha aku nei au iaia, a oin hoi ke aloha ole ia'u, aka, na ke Akua wau e kokua mai." A pau kana kamaiiio ana laia iho, alaila, komo iho -la oia i kona he!e holoholo ahiahi ana, a i kona makaukau ana pukaaku la oia a heleaku la. I kona heleana ma ke alanui, ike aku la oia elaa mau kanaka ona ehele mai ?na ma kekahi o ke alanui, alaila, holo ae la oia ma kekahi aoao, i ole e halawai me ma kanaka ooa; aka hahai loa ae la no kekahi kanaka ona a apo mai la iaia nei, me ka i mai, " He makemake au e honi makamaka i ke kaikamahine a ke kanaka maua." " E hookuu mai oe ia'u, heaha Bau e hoohilahila nei ia'u, aole au i haaa. ino aku ia oe?" wahi a Aliee. <> Hilahiia ka auanei, he mea loihi oie paba ia o ka hooi ana, i ba wa pokoie loa 0 ka pau 00 ia, aole mea nana e ike mai e hila'hila ai;" i pane aku ai ke kanaka oua. A pane mai fa ka lua o ke kanaka ona, "Lawe ia mai anaOiana i kahi malamalama i ikeJa aku ai hoi ke ano 0 na kaikamahine, ka nani a me ka ole, no ka mea, ua paakikī ine ioa kela aole ae mai 1 kau ooi." O keia kue ana 0 ke kaikamahine, ua lilo loa he mea ole loa ia kanaka ona ramt.j[ nolaila, ua kauo laua ia Aliee ma kahio kekahi kia kukui e ku ana ma k»hi mamao loa aku, a pepehi ia iho la o Aliee e keia mau kanaka kolohe, aia 'nae kekahi kanako, ua ike mai la i ka pepehi a me ka aumeume ana 0 na kanaka, a holo mai la oia e kokua ia Aliee; i hiki ana mai ua .nawaliivali loa ke kaikamahine, a ma kona hahau ona 1 ka iaau i keia iJfcui kanaka i kaawale aku ai keia mau ka- ! nakkjsa-fakele ibo ta 0 Aliee. A ike ae la o Aliee, i kona pakai&£A<rT' keia kanaka i holo mai a kokua, aiaila, hOomaikai ae la oia, rae ka 1 ana, " E hoomaikai nui ia oe e na Lani, i kou kokua ana i ko'u ola, a'u 1 manao oie ai e koe ana ko'u oia me ka lima ikaika ana 0 keia mau kanaka au i ike iho nei, i ka.laua mau hana hoomainoino." " A 0 keia mau hana holoholona a keia mau kaiiaka i hana ino ai ia oe, na ia mea au j i kono mai e kii mai e hoopakele ia oe e ! Miss. Adena," i pane aku ai ke kanaka ma-; lihini. " Ua ike no ka paha oe ia'u, i loan ai ko'u inoa ia oe?" i ninau aku ai 0 Aliee. i 11 Ae, ua ike mau no au ia oe, me ke ka-1 haha mau 0 ko'u manao i kau mau hana,' wahia ke kanaka. "Ooe ka ike la'u, a owau ka ike ole ia oe; oka, he wahi ninau ka'u, i hea kau wahi i ike ai ia'u," wahi a Aliei. - " Maloko 0 kekahi luakini a'u e hele mau tfi i ka pule," wahi a ke kanaka. f Lilo iho la keia mau olelo a kf kanaka, P mea na Aiiei e nalu ai iloko ona ; oiai 0 |ka akahi 1& 0 kona ike ana i keia kanaka. A nonoi mai la ko kanaka ia Alioi' penei:

"E oluola oee kuhikuhi mai i kou haie, ! kapu oo hoi ke. komo aku, aka mawaho mai I no e nana aku ai." A i aku la o Aliee, " Ae e uhaele kaua, ao« j le no e lialiu ke hele tfku kaua, alaila, hiki I aku i ka hale." ! A hiki laiia nei mawaho o ka paka pa, o ke kaoaka pi< oia hoi o Mr. Adena, ku iho la laua nei mawaho, a iiuliu, wehe ia raai la ka puka, alaila, komo aku la iaua nei iloko o ka hale. Ao ka hbouna koke mai la noiaoua kanaka maua nei a Aliee. (Aelei pau.)