Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 39, 11 March 1874 — KA WAHINE A ME KONA HAKU. HE ULIA EEHIA NO KA MANAWA. [ARTICLE]

KA WAHINE A ME KONA HAKU.

HE ULIA EEHIA NO KA MANAWA.

MOKUNA XVI. 1 No ke kiaha wai e kuai lilo aku ai oia i ke | [kuleana | 0 kona mea hoola, ka hooiiina o ia mea, a e ! ' — : —: " '—: — fdkla | Ka waiwai mai na hooilina a pau e hiki. [mai ana. I Shakspeaee. Mahope iho o ka boi nukunoku ana o ke kanaka uiaua, no ka mare ana o ke kaikamahine, ua iawe ia mai be kaalio hanohano ma ka luakini i mare ia ai» Haku Moatao* na me Migs Aliee. A i ka ike ana mai o Hk haiKaniaiiiue popiiiKia, i aa iiuuuUano lua j oie o ke kaa nana oia e lawe, ua iele ano , « ae kona hauli no keia hanohano nui, ana i j moeuhane ole ai no konu pomaikai. No ba ! mea, he mea oia i hoowahawahaia, he nnep. i haahaa hoi, a mai ia kulana ae i liloai i wohi» ! ne mare na kekahi kanaka koikoi -o Eneia-! ni. Ua hoopiha ia kona naau me ke aloha ! a me ka mahalo piha, a me ke kulou hooma- , ikai ana imea o ke kanaka nana i hoopomaikai mai iaia. 0 keia kaikamahine popilikia, ua ike iki ■ eia i ka mana o ke gula, oiai hoi, he mea ia I e pomaikai ai, pela hoi kona pomaikai nai I ma ka hooili ia ana mai o ka lei hanohano o i ke duke. A ike ua makuakane maua nei : ona, i ka hikiana rnai o ke kaaiio, k'u malie iho la oia, me ka ekemu ole, a kaii aku la i ■ ko laua la holo ae. A ma kona kuko wale . aku, ua moakaka wale na pomaikai nui o kfi kaikamahine, no keia mea, ua pii ino ae kona ukiuki. A kahea mai ia ka lunakanawai i ua kaI naka maua nei, " hele mai e Mr. Arden, a. j e hai aku au ia ee, o keia hana a Miss Aliee ' i hana iho nei, aole ia he ir.a ino! he mea nani ioa ia, oia hoi kona liln ana i HakuwaI hine Moataona." A lohe ua kanaka maua nei i keia mau : olelo a ka iunakanawai. hooho ae la oia me i ka leo nui huhu, " O he kanaka no la i ho- | omaopopo ioa ia kona ano ma ke kulanakauhale nei, oia hoi keia he kanaka makilo; ; no ka mea. ua uu ia aku na aina n pau loa ī Ka molaki ia, no ka aie hope loa ona. Wolaila, ke minamina nei au i kuu kala gula!" A he mau keommana e ku ana ma ia wahi a ua maua e kalaku ana ka ieo, komo iho la lioko o laua ke ohaiahala i ke kane mare a 1 Miss Aliee. A laulaha ae la uia kela a me keia wahf 0 na alamii, ka mare ana o kekahi haku me Aliee ke kaikamahine a ke kanaka maua, a no ia re.ea, ua huhu loa ka makuakane. A ma ka nukunuku o ua |ftnaka maua nei, tne ka leo nui, akoakoa ae na kanaka ma ia i wahi e hooiohe ni a e nana pono ai i na he- i leheiena inoino o ua kanaka nei, a ku maoli ka lehulehu i ka hoowahawah'a i na olelo ino 1 ka hunona. iloko o keia inau olelo hooinaopopo iho !a kekahi poe, ua aihue maoli ia keia kaikamahine, a ma ia mea i hiki ai e mare ia ke kaikamahine ine ka Haku Moataona. A o ka poe hoi i ike pono i kn hana ino o ua kana- i ka nei ia Aliee, ua mahalo loa lakou i ka mare ana, a ma ia mea ua ioaa ka pooiaikai nui loa aku, aia na ka make e huopau. * No ka hoopuka o ua maua nei i ka mioamina i ke kala gula ana, i ae ia kahi poe, '• aole paha o ke kaikamahine kai holo malu, o ke kala gula ana kai holo enalu. nkahi ua wili mau i ke poho ona i ka liio o ke kala gula ana." 1 ae la hoi kekahi, " aole o ke kala gu|« kai holo, aka, o ke kaikamahine ana kai iilo ia Haku Moataona, a hoka iho la ua kanaka

maua oei i ka mea ole nana e hana ka mea ai, | nolnila, nele iho la ka waha o ua kanaka !o- j koīno nei 1 ka mea ai ole, oiai ua ltlo aku la ke kanaka na«a e hana ka mea ai, ae hoo* i ponopono ka hale. ; A ninau ae kekahi kanaka, " auhea la o ! Golia ? Oia kekahi keiki i hookaulana ioa I ia mawaena o na kanaka, ua make nooia i I ua kanaka maua aei, i ka hookii ia i ka ai." j No keia mea 0« ala ae na manao ino iioko | 0 na iehulehu ie haiama ana ma ia wahi. | | OAahope iho o keia olelo, ua ku mai ka lu-1 Ina tualaiQß a ninau mai, " pehea kou manao no< : keia pauolelo, e i ianeioe, ua make no ia oe o Go!ta ?" A pane ae ia ua kanaka maua nei, aole e like me ka paue kupono imansoia no ka ninao. A pane M la ua kanaka maua nei, 11 ekolu waie no ka< ia guinea kon& kuieana." i " A oia iho ia ka huina e uku ia no kona ! hoolewa a'u i manaoai," wahi aua kanaka maua nei. ' No keia mau oleio a ua kanaka maua ioo nei, nolaiia hoomaopopo loa iho la kaahaka-1 naka e akoakoa ana malaila, he manao ino ; maoii no keia kanaka i ke keiki, i haawi' oluolu ai oia i kana k&ia i na mea e ae, a i i kana hoi hoonele loa. A hooho ae ia kekahi poe kanaka, " liilaj hila wale !" ' No keia hoino ioa ona kanaka, pane mar I ia ka iunakanawai. " auhea oe e hoi oe ma I kou hale e nohoai." A ku-ae la o Nikoia Adena r mai kona ' i wahi i noho ai, me ke ano. pihkia o kona ; | manao. Ua elemakule no ua kanaka nei, ! | a -huipa ae la hoi ka pono ole o kona manao i | liio ioa iho la ua kanaka pei, i mea he|ehele- j ' na ino i ka nana aku. 1 j A paoe ae la ua "kanaka nei, "ae e hoi i aa i ko'u hale." j A hoolaau mai la hoi o Dr. Gerekini, "o kaua pu ke hele i kou hale, oiai ua hailepo loa kou mau helehelena, a me he mea ia e make ana oe." A hawanawana aku la o Dr. Gerekji.ii ka lonakanawai, •' i na e ioaa kahi wahi laau, alaiia, • ita mamoe no ia. Ia lohe ana o ua kanaka nei, alaila, pueho ioo ae la kona pane ana, penei" I laau j aha, oia nae paha, ī laau hoopau es(." A hoomaopopo loa iho la ke kauka no kona manao ole i ke o!a, ke kumu o kona pakike ana. A kai like aku la ke kauka me ka lunakanawai ma kona hale me he keiki liilii la. ■ A hiki lakou mawaho o ka puka pa o ua kanakrmaua nei, a oiai ua ano iolo iho la ua eiemakuie nei, nolaila, nanao iho la kekahio na keopimana i ke ki īioko o ke eke o ua maua ino nei. A i ka ike ona mai o kekahi keiki kahea ae la oia me ka leo nui, " ke powa ia la oe :e na kanaka !" " Malama ia ko kaia," wahi a kekahi poe. | Aia hoi kekahi kanaka o Mr. Forosa kona I inoa, kahea mai la oia, "e hookuu aku olua !i ka lima oka elemakule." ' : A lohe o Dr. Gerekini, s keia leo, alaila, ! kahaha !oa iho la oia, me ka j ana, o ke koj kua ka i ke kauaka e make anar oia ka mea le i ia maTai, he powa i loaa mai ke kab. Aole loa pela ko maua manao, no ke aloha j aku i kona pilikia ke kumu i ukali inai ; ai maua i keia elemaioile. Aole nae he oki o ke kupinai o na kanaka ; hooho loa mai la no, " e hookuu aku olua i |ka elemakule, ua ike no oia i kana mea e I hana ai,%ole ona makemake i kauka a i ! loio. ,v No keia kupinai o ka leo huhu o na kanaj ka ia laua nei, nolaiia, hooholo iho ia laua pe* nei : " E hoi kaua a po, kii mdi kaua i ko : kaua uku, no ka mea. he tnau mea hanoha- ; no kaua.a no laila, aole pono kaua ke hoopaokiki, o iilo kaua i #tu mea hoino loa ia, No ka pono like ia laua, ua hoi koke laua. A komo mai !a ke kanakn pi iloko o kona , w'ahi, ptrai aku la oia i ka puka me ke ki ana a paa. Hoi mai la oia a komo iioko o kooa halē, me kona awiwi !oa a hiki i kahi o Aliee e noho ai. me ka khooluhi ia mamua i o kona mare ana. I ka wehe ana aku i ka i puka o ka rumi oke kaikamahine,; e waiho mai ana ke owau a ke kaikamahine, ua ma> ke ika ai ana i ka palaoa i hapala ia ai i ka laau make, aua kanakn loloino nei, a o ke koena palaoa e waiho ana no iloko o ke pa. A ike aku !a ua kanaka ino nei ika waiho mai oka popoki make, alaila awiwi atfu la oia malaiia, a peku aku !d i kona wa- ' wae, me ka i ana, • i na paha o oe e kuu kaikamahine ka i make ma keia wahi alaila porfiaikai loa, aka, aoie, ua holo inalu oe, me bo aihoe i kuu kala ; aka. e hao walo no i kuu kala, aole ia e pau ia oe, e na kaikamahine aihue.' A noho iho la ua kauaka nei ma ka noho o ke kaikamahine ahonui ana e noho ai, me kona olelo ino loa i k«na keiki poooi. A, hoino loa hoi ia Haku Moataona, i ka mar/ ana ike kaikamahine; aua like no i« tnarf ana, me ka aihue i kona pomaikai a ine h,g kana wahine.

A i wale īho la ncr ua kanaka oei, ua hiki ako la, aia oa ka poino e ao mai." r Iloko o ia wa aua kanaka maua nei e no-| bo ana, nana aku ia oia i kekahi leho mili- i nīiii a kana wahine, aia hoi e waiho ana he j leta, na Aliee i kakau, a ma ia ieta e kauo- j ha ana ke kaikamahine. ' , la ike ana o ua o Nikoia Adeoa, ua lele koke kona haali i ka puiwa, i ua leta neLa j ke kaikamahine, a aneane hi|ci ole iaia ke ; wehe ae ika wepa, o ua leta neL . A i ka hemo ana, a heiuheiu ua lokoino nei, «a ike I ua kanaka nei, i na nianao o kē kaikamahi- | ne. alaila iilo iho h ia i mea ino loa i koaa nooao ana, a penei ua leta la :— "E kuu makuakane. ma keiaolelo makuakane. ua loaa ia'u ka hanohano e manao | ole ia raai ai e kekahi poe, he oa matafc=aiei aka, i ka nana ana i kau mau hana, he mau hana ku ole ika malama keiki. Ona hana a ka haku hooiuhi i kana kauwa. oia kau j i hana ai ia'u. Nolaiia, ina ua poino oe no ) ko'u kaawala ana mai īa oe mai, alaila j ua pono loa, ai oe i kn hua o kau hana loko- i ino ia'u- Ake hoomanao nei au i kau hana ! ino hope ioa in'u, oia hoi ko manao ana e I hanai mai i&'u t ka iaau make ; akama ba lokomaikai mai o na lani, i hoaui e ia mai ; ai ia'u kou manao, n nolaila ua haawiia ua mea ia au i hana »i, i ke owau, a pakele a», a make hoi ke owau." > (Aole ipan.) [Olelo Hoakaka.—O keia kumumanao, ua kauohaia e haku e ka Ahahui Keiki Misionari i ka malmna o Novemaba,lB73 a ua heiuheluia imua e inkou e C. J. Laiana i ka ia 31 o lanuari iho nei, Aole i manaoia o l/oalroa nl.li i i/01/ahi ..Q, n i kekahl paha. eia wale no. o ka uni 1 ka mea e noonoo akaheie ai ka lehulehu i na mea e pono iike ai.}