Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 39, 11 March 1874 — He Wianei! [ARTICLE]

He Wianei!

1 ka nuna aku i na hiohiona o keia wa, me he ia eia kakou ma ke kae o kekahi wi hahana. Ona umeke hapaha mamua i aku nei, he hapalua i keia wa ; a eiima hapawalu no. Ona pai hapalua mamua aku nei, he dala hapaha i keia wa* Pii loa ku ai i keia wa. Ua oi ae kona kumukuai mamua o ko ka palnoa i , hoili ia mai na aina e ! mai. Aole wa!e no o ka poi a o ke kalo iioi na mea pii, aka, oka uala kekahi. Ua haohao loa makou i ka ike ana elua a ekolu no uala niaoli ika hapaha. Nani ka piipii oke kumukuai ona ai kaniaaina mau. Oka kakou ni mau no keia mai na kupuna mai, he kalo a me ka uala, a no keaha : keiu hoopii ino ? E alai mai no p&ha na hoina iie nui e olelo ana. "Hewi!" He wa wi keia.'' Pela io nio he wi, he kakaikahi na wahi i paa i ka ai ; ua nui na nialiakea i waiho maloo ika la. Ua akaka kekoiii kumu o ka wi ana, no ka papaala u ine ka maloo nui o ka makalii o ka makalnki 1873. _ Aka, iloko o na wa _jw §_| hele nei, he mea hiki loa ke hoohoihoi < la e na kanaka mahiai, a e kanu nui me j ka honpapau hana. I ko makou manao, o ka palaleha ke- < kalii kumu nana e hoomahuahua i ka wi. ; Ua lilo nui ka manao o kekahi poe ma i ka piele wale no. Ua aneane pau loa n:i kanaka i ka piele, a koe uuku ka poe i inahmi. Heaha ka pono e loaa mai, ina he pou lawaia wale no na kanaka a pau, , aole he poe mahiai kekalii ? heaha hoi k« 1 pono ina e pau loa ana kakou i ka pie-; |>i& wale (io, he |>oe iiana e mahi mai nu meu uiu ? u heaha hoi ka pono ina e lilo wale no i. poe kumakahiki, a nele i kn poe inahiai uana e lianai mai ia lakou ? E mahele ika kakou mau han&, j e haa\i i i kekahi poe i ka mahiai, i ke- i kahi poe i ka lawaia, i l.ekahi i ke kalepa, 1 1 kekahi i ka hanai holoholona, i kekahi i na hana mikiala, a i kekahi i na hana lima. A ina e lawa pono na kanaka i ka hana, alaila, aole e pilikia kekahi aooo. Ika nana aku, he hapa wale no na poe maliiai, a iloko a keia wa i hoopomaikai iu mai ai kakou i ka ua, aole no i eieu loa keia hapa o na lfanaka ma ka ; mahiai, no ka mea, ina ko makou makaikai ana i na l.uauna loi o ko kakou mau awawa, aole no i halawai mai me na ho- i ohoihoi hohomua ana oka mahiai. Ke j waiho mahakea nei ka hapanui o na loi; ua nui wale na wahi i koe e waiho haka-1 haka nei, me ko ulaa o!e ia ae o na eks mahakea. Ina penei e hoomau aku ai kakou, ala- 1 ila, aole keia hewi. aka, o ka wi nui aku : koe a hiki mai. E ala ae, e unuunu ae i ko oukou mau | pulima, e ulaa ae i na eka lepo o ka aina,: a e hookomo aku i ka oukou mau mea » kanu, a pa ka uaa me ka hau o ka lani e hoopulu iho maluna o lnkou, i hookawowo ae ai lakou i ka ulioli ina ke kula panoa.' He mea pono i na mea a pau e ala libe iluna a lalau i na oo mahi 6 kela ano; keia ano, a e hana me ka manaoio hana. E hooikaika me ka il aika o kela kino i | loaa ia oe; mai hoomaunauna wale i ka ! manawa. iTy" E ikeia no ma ka aoao raua o ko ka-; kou pepa o keia la, ka haiolelo a Mr. C, J., Laiana imua o ka Ahahui KristienoOpiopio.' Hookopu:—Ma ka Poaono i hala ae nei, ua hele ae kekahi poe makaainana aioha alii ; me ka lakou mau makana, e ike i ko kakou Moi oluolu ma l^ioaHaleaiii. — Ma ka Poakahi iho nei a me nehinei, ; ua ike aku makou i kekahi poe makaaioana ; e hele ana e ike i ka Moi me ka lakou mau ' wahi makana. Ake inahalo nei makou ia , 1 poe i hele e ike i ke Alii me ko lakou oaau { makee alii. Ma keia hele ana o lakou, ua ike lakou i ka oluolu iua oie o ke Ahi Kala- ; kaua a kahi poe e hoomaka e mai nei. Aj ke noi nei makou e pau j ka hoomaka e, opu-j kekeue a me ia mea aku, oiai ua kau o 1 lani iluna o kahi mana luamuli o kē Kumu«| kanawai o Hawaii mau ioa.

No lafana.—Ma ka pole kakahiaka o Kawaiahao) ia Kev. O. H. Qaliea ka maiaoia ana o ka oihana laa, ma kona hoike ana mai ina meaaaa i ike ai issraena o ka lahoikaoaka o lapana, a peoei na mea i hoike pokple ia: Oka inoa ponoi o lapatfa ina kaoaaaina, o Nippon, a &a na haole waie no i kapa aku ia maa paemoku, o Japan. Eha ka nul o keia mau mokupuni, o ka moku nui oia o Nippon, a mamuli o ka inoa o ka mokaponi nui i kapa ia ai ka paeaina hoiookoa. He mau makahiki mam.ua aku nei. ua wehe ia eono mau awa e komo aku ai ko na aina i e iloko, aia, oia o' Hakodadi, ledo> Osaka, Kio- i pe, a me Nagasaki, a me keisahi awa e ae, ua ; pohihihi ka. inoa. Oka nui ona lianaka o ka pae aina holookoa, he 34,000,000. O ka nui o na kanaka oke kulanakauhaie o . ledo, he 950,000. O na hoomana, ekolu |no ia, o ka mua, o ke Cinedu, oia ka Moi i hoakua ia aku e na kanaka. Ona hoohiehie ana o ia hoomana, he keleawe poepoe, i lohi wale ia a noho ke aka iiolno; oke aao oia aniani i hoolikeia, oia kanaau maemae aohe kina iki, ama ka puka o ka heiau i waiho ia ai ke maa kii alopeke ; aia ma ka waha o kahi, he mea poepoe, a o ke ano o ia mea. oia 'ka waiwai o ke ao nei, a aia hoi nia ka waha o kekahi, he ki, a me ia mea e ki ai, aiailp, hiolo mai ka waiwai. Oka lua oka hoomana, oia ka hoomana o Konfusius, oia kekahi kanaka naauao ioa |oKina, eona ke ola ana, he 500 makahiki I mamua aka o kristo, a penei kona ao ana: —Elua mau mea pili paa loa i na kanaka ; i oia hoi keia, o ka noho ana kino, a me ka I noho ana uhane ; aka, he mea pohihihi ia'a ka noho ana nhane ; nolaila, e waiho ko'u wehewehe ana ia mea, a e hoike au ma, ka mea i ike ia e a'u, oia hoi ka noho kino ana, : E malama i ke alii, i na makua, i na hoahanau S* iha aku i kekahi i kekahi e like me kou ao e hana ia mai oe e hai, a e imi i na e ulu oi ka lahui, a e waiwai ai hoi." No keia mau olelo, ua hoomanaoia kana mau oleloao e ko Kina a me ka poe iapana, a hoomana maoli ia. Oke kolu oka hoomana, oia o fiuda ; he kaula kahiko oia, nona ke ola ana he 400 makahikl mamua o Kristo; a peuei kana ao ana; Elua mau mea aui, e pono ai i na kanaka ke hoomaopopo ; o ka nohoana kino a me ka noho ana uhane. I keia noho ana a make ke kino, aiaila, e hoi ana ka uhane he wahi okoa loa ; e like me ka maikai o kona noho kmo ana, pela oia e noho ai i kahi nani, a me ke ino ana i hana ai, pela oia, e homo ia 4a a e hoopoimm-ai, marka:liookotttb ia ana 6 kona uhaae iloko o ka ilio a puaa paha ; a i ka wa e pepehi ia ai .ka ilio-a me ka puaa i noho ia 9ka uhane, alaila t oia ka hoopai mainoino ana i ua uhane la o ke kunaka hana hewa i keia ao. No keia oleloao, ua malama ia kana ao ana, aua hoomana maoli ia kona kii, ma Kina a ma lapana a puni. Ua oleloia he 12, ana mau haumana ; aua ua llOORl«rm pn ia nn hni t/o!a mau houuiiiiii e na poe lapana ī keia wa. ka puie ana o na kahuna ia Buda, ma ka olelo inia e pule ai, penei: " Namuamida Buda namuamida Buda." O kekal/i akua, he wahine no ia he mana kona malalo o Buda.okona inoa o Kuanona, o ke kokua kana hana i ka poino ma ka moana. Hookahi kii keleawe nui 00 Buda, he 50 kapuai ke kiekie, a he hiki 1 na kanaka eha, ke noho maluna o kona mau lima i kui ia kekahi me kekahi. Ma na ululaau, a ma na kula a me na puu, ua kukulu wale ia no, ina haie akua. Mamua loa aku nei, ua luku ia he 30,000 lapana hepoe haumana katolika ; mamuli o ko lakou manao o lilo ko lakou no ka mea, ua ao mai na kahuna katolika, o leau Kristo, ke keiki a ke Akua ; aka, ma ko na lapana maoao o ka Mikado wale no ke kiki hookahi a ke Akua ma lapana, oia hoi ka Moi o lapana, nolaiia, ko lakou kue loa i na Karistiano, o paio auanei o lesu me ka Mi> kado, a o ka mea oi o ka ikaika, iaia e lilo ai ke aupuni, nolaila, ua ktu ia i kanawai, aole e ae ia kekahi kanaka e huli i Kristiaoo. A he nui na makahiki mahope mai, aole i iks ia ka ulu ana o ha Krisiano; ahe mau makahiki mamua iho oei, ua komo hou mai na katolika e hoohaumana, a loaa he 4,000; ia ike hou la ana.ua uiu heu ia, alaila, ua hoopaahao ia la poe, no ekolu makahiki; a ua make hookahi tausani iloko o na halepaahao, a koe mai he 3,000, me ke kupaa ma ko lakou mea ī hoopaahao ia ai. —O ke kumu, i hookuu ia ai; aia ina ka M. H. 1871, ua holo aku ke Kuhiaa nui, a m« kekahi poe pili aupuni o lapana i Amerika a ua ninau ia mai lakou, " heaha ko oukou mea i koe loa ai i na Kristiano ?" a pela no ka ainau a Beritaoia, a me ia wahi aku ; alaila, manao ihoTtTlakou, he mea ka keiai, e pilikia ai ke aupuni, nolaila, ua noi.mai lakou ika Mikado, e hookOu Ina Krlstiano i hoopaahao ia. la ike ana, >ia hookuu ia a pau ioa na koena paahao; a ke komo ikt aku nei na KristiaDo, iloko o lapana. Ona hoonauao ana o iapana, mai Kina mai, na hua palapala. a me na ike hana lima, a kakou t> īke nei, maanei, he nani iua ole, a sna na mea e pili ana i ka uhaoe, he naaupo ioa. Nui ko makou mahaio no keia hoike ana a ke kiai. £7* Ma ka auina |a o nehinei.ua ikeia aku ko kakou Moi a me ka Hooilina Moi ma ke kaona nei me ka ukali ole la. Ika nana aku i ko laua mau hiohiona ua oluola maikai no. ■ Halekuai Hou.—O ka halekuai hou o Magnin, a makou i hai ai ma kela pule aku nei, e weheia ana i ka Poalima i hala ae nei, aole i hemo la la,,i ka Poaono ae ka ana. A eia ke kuai ia nei na iole oai'ni o kela a me keia ano, na ioie kane, wa[hine ame ko »a kamaiii, ma ke kumukuai makepono loa, nolaila e naue ae no ilaila, i ike pono i ka mea e ku aua i na iini pau ole u ka manao.