Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 41, 25 March 1874 — KA WAHINE A ME KONA HAKU. HE ULIA EEHIA NO KA MANAWA. [ARTICLE]

KA WAHINE A ME KONA HAKU.

HE ULIA EEHIA NO KA MANAWA.

Pane aku la o Aliee, "Ae ke hoomanao nei 110 au. Aole loa.au i poina Ihi, ia wa ■ ; kaumuha, pllikia a poino hoi, i na hana lo- ; ! komo a kuu makuakane aloha ole—ana e ; i huhu ai ia oe eGo!ia." j " He oinio kau e oleio niai Ih e kuu haku, j aole no hoi au e poina ana, i kona manao ■ ana e hanai i kana keiki ponoi, i ka laau I make,"-wābi a Ooli». A lohe o Aliee 1 keia mea, alaila, haohao j loa »ho !n oia, oini, oole mes e ae i ike ia j mea, a l>e »>«& Uuna hoi ia iioko »aau, nka, ke liai ia mai nei e hai,o)laila, he mea maopopo loa, hc mea kekahi iloko o ka haie ia wa. - A hoike inaī la ua Gtflia nei i ke kii o ka makuahine o Aliee a ine ka manu a MebeJa, ? ia ike ana o Aliee, he mea e kona olioli nui, me kona i ana, " Ke hoomaTkTt aku nei au ia oe, i kou law* ana niai i ke kii.n kuu tn«kuahine. Ua oi aku ko'u minamina i keia mea, mamua n na waiwai a pau o kuu tnikuakane." A hookao! koke oe ln o Alioe i ka bele i !

ke kueoe e Mi mai i keia mao mea a ka ma-1 lihinii !»we oiai ai, a e waiho ia mau mea ' ma ka ruml komo loie. No Ueia aeo okeukeu o Aliee, alaiia, komo { iho la iioko o ka maiihiai ka olioli, no ka i manao e ioaa mai aoa he hoomaikai nui aoa. j A kapa ako lao Aiiee i da malihioi ne>, he I Geonimana.! O keia woa keonimana, he - mea niy ia raa BBritaiaw, pela i hauoli loa ai; - kei* wahi ka loaa ana o kooa inoa hoohanohaoo. i A maiiope iho, moau aku la o Ailee i kahi j maiihini, " Pehea la o Mebela, he lohe ia mai ' no nae paha kekahi mēa nona ?" i " Aole ! Kkola mahina maiiope iho o ka | hoao īa ana e powa ia ka haje hana, e k|KA ] kane iho no a me Wile Eleele, o kena haa» ■.! lele no la'i ka hale, a he!e e imi i kana ke-1 iki, no ka nalowale ana." A hala he mau la hoi aiai la o Haku Moataona mai kana huakui mai, me ka hauoli nui o kona mau heleheiena, no ka loaa ana o kona pomaikai nui. 9 Ma ia kakahiaka ana ae, a a ai pu iho la o ua o Hakii Moanatona me kana wahine. 1 oia hoi o Aliee ma ka aina kakahiaka, me i ka hauoii noi, i kona noho ana me ka p6-1 maikai nui i na waiwai o ke kanaka maua ; ] oiai hoi, e lawe mai ana ke kauwa i ka pa- i j iapaia mai ia sirioile.piai- A no ke kama- | hao !ba o keia mea iaia, oiai, aole i maa ia hora, i ka hele mai o ka poe e ake ana e ike ' ia laua, nolaila, ua eu koke ae oia mai kona i noho ae, a hele aku la rne ka manao, o ua waiwai Ia keia e lawe ia/nai nei, mai ka lu- 1 na hooponopono bou mai. i ka halawai ana inai o ke kauwa rae ka palapala, mo Haku Moataona, a miki koke , aku la oia, e nana i ua palapala nei, aia hoi, ike iho la oia i ba inoa o Birinile mauapa-1 lapala la, alaila, kiola iho la oia" iialo i ua palapala nei, me ka hoka o ka mauao. No k» nui o ka huhu o Hako Moanatonā | i keia mea, i iho la oia, " Heaha la ka makemake o keia kanaka, i hoouna mai »> oi» ia oe i keia wa kupono < le no ka hele ana mai o kekahi mea e ike ia'u. Ua hai aku no au iaia, e nana mai i iio'u luna, a iaia no e olelo mai ai i na mea a pau e pili a»u i ka hana i makemake ia." A pane moi la ka lawe palapala, " E kuu i haku, o keia msß, he mea huna ia iwāena i ou a me ia." '■ Aole au e-ike aku ana i kona helehelena,'- ; wahi a Haku Moanatona. i " Aole, owau ke hele skQ e ike i kuu ma- ! kuakan«," wahi n Aliee, me ka leo nahena:j he. : j A lohe kana kane i keia olelo, hookuekue ! maka nui ih® la oia. A pane mai ia ke kaeaka. " O ka pono no : ; ia o kou hele aka e ike laia, e Lede Moatai ona, aole o'u makemake e ike i ka mea e loaa ' ana ia oe maleko o kou hale ; aka, he makemake au e ike i kou pilikoko, a m keia I mea, he pono ia oe ke malama i ka'u olelo ; : ao. oiai, he mea kopono ia oe ke atak;;i i kou 1 ; noonoo." ; r A pane hou aku la o Aliee, " O Mr. Birinile, ke kaikunane o ko'u makuahine ponoi, > | noiaila,he makuakaneoia no'u—o ko'u wabi | makamaka ponoi iho'la no ia, o keia ao. O i i keia kanaka, he hoopono pia, he malama poI no i ka waiwai e haawi iaana iaia e malai ma, nolaila, aolee hiki ia'u ke hoowahawaha |aku iaia '' " Ae ka ! ua pono io oe e heie e ike iara, | he mea mau keia o ke ko ana o ke ewe o ke- 1 ' kahi pilikoko i keaa pilikoko ponoi," i pane ae ai ke kane. " Ae, pela no ko'u mai;ao," wahi a .Aliee. r Aia maloko o ka manao o Haku Moataona , j aole he*makemake iki ia Birinile, a ua hopa iho no ofa i ka_palapala, a puka aku la i waho me ka paoe ole iho i |K>ol:ahi huaolelo. No keia ano e o Haku Moataona. ua kulu wale iho no ko Aliee mau waimaka.no ka 'nui o kona aloha i kooa wahi makamaka ■' hookahi o keia ao. Iloko nae o ia hookahi, ua lilo ia i mea ino ia e ko'u haku. A i w.ale iho la no keia iloko o ia uei, "O keia haaa ino a kuu haku i ko'u wahi maka maka hookahi, he mea ia e hoike lea mai ana, aol» paha e hiki e lorta hookahi e aloha oiaio mai ana ia'u. O kti poe waiwai loa o lakou paha ke p:iilani ia. aka, o ka mea e like me a'u nei, aolo loaa hookahi e aloha mai aoa ia'u." A liuliu iki kona noho u ana,alaila, kuino aku ia oia iloko okona rtimi komo kapa.aia hoi maloko olaila. kahi i kali ai o ke knikunane o ka makuahine. A pane aku la ua makuiikane nei, " Aole oe i pomaikai ma keia awiwi ana ou i ka mare." •' Aole e hiki ia'u ke ha aku ia oe, oiai, ho 'mea nui na au # olelo mai nei, a nolaila, mai hoopilihua mai hoi oe i manao. no ka mēa» he me« huna mawaena o'u n me ka woa i make," wahi n Aliee i kjona makuakane.»' "Maopopo ole aku la iu'u, ii mea huti| <t olua," i i aku ai ka inakuakaiie. f Pane hou aku ke kaikamahine, 1 nau mai oe ia'u no ia mea, oiai, he eha4ha

jlōa ia ia'u. Aole no hlki ia oe ke ho- | [ikemaii ke kumu o koo popiiikia, no, ka i : meo, ua hunakele loa ia ia mea e a'u." • 1 i A nana pono oku la ka makuakane i na | maka o ke kaikamahine, me ke kahaha nul i ! iloiio-0 kona naau. I Paa ia ninau a'u.a eia hou keia : l ninau, Ma kou makemake maoli no anei I ! oe 1 mare ai ia Haku Moaiaona ?" ! - ii-A.a," pa n» a\ |_ :. , . _ j " A ua hoomaopopo no anei oe i kona ano I [ia wa," i nioau aku ai ka makuakane. j ; Aole aui hoomaopopo, a nolaiia, e aliai | iki paha kou hoahewa ana mai ia'u, oiai, na i ;ke ake nui o loko e loaaka hale, a e loaa i hoi ka mea nana e kokua mai, a i kiaa ai hoi' j he makamaka, na kumu nana i hoolale mai ia'u e more koke i ke kane," wahi a Aliee. " O ua hale nei au i noho ai, aoie angi , nou ia ? Aole anei au i paipai mau aku ia I oe nou ia hale ?" ka ninau a Mr. Birinile. " Ae, ua lokomaikai mai no oe ia'u. A e , lilo keia pane, ka hopena o na ninau mawa- : 1 ena ou a me u'u. oiai, oia iho la no na kumu ! i mare koke ai uu ike kane. Ike kau ana i o kuu luna malun i o Haku Moataona, ua j lilo pu aku ko'u naau a pau," ka pane a ke : kaikamahine. "A ili iho la no ka poino nui inaluna ou e ke kaikamahine," i pane aku ai o Btrinile. ! No keia ir ( au olelo aka makuakane, ua ! uluku loa ae la kona manao kaumaha, a lilo ,ia i mea e liooko ana i kana mea i paulele ai. ■■,■.■■. l. • A pane hou mai la ka makuakane, '* He makemake loa au e ike i ka Haku, i kuhii kuhi aku ai au i kahi o ka lunakanawai , nana e hana mai ka hooponopono ana i kou i waiwai nui, malia e make ana paha ia i ka la apopo, a malia hoi e loaa keiki ana olua, alaila, e ili aku no keia waiwai a pau loa laia." ■' Aole o'u uiaiiao nui i ku nui o ka waio kn mahele waiwai no o kun ma» ; kuahine i wailio ja ma kou lima.ua lawu iho ; la no ko'u ilihune," wahi a Aliee. •••Auwe ! uole ka ou manao, e loaa oku ana he mtti keiki nau, a o ka pono hoi o na keiki o ka loaa o ka waiwai, aol« ei e lilo 1 wale i poe makilo a aea waie hoi," na olelo maikai a Mr. Birinile. A i ke komo ana mai o Haku Moataona, pau ae la ka laua nei kamakamaiho ana. A ' koino mai ua kane nei, e hai mai i ka wahine. ina e hiki i ka aina awakea, alaila, aole make kali aku iaia. I !oa no a lohe ka wahine, o ka hele aku la no ia ma kekahi wahi e aku, me ka oluolu ole iho o ka manao i ka makamaka o ka wahine. A hai aku la ka wahine, " O kuu makuakane nae keia o Mr. Birinile, e kuu haku maikai." A hakanu wale mai la no ke aioha ana o iua kane nei ika makuahonowai. Pau no i ke aloha o ka hele aku Sa no ia ma kahi m- : mi. la wa%nehe ae la o Birinile e noi aku e hoolohe iki iaia no kekahi mau minute. Papa mai la ke kaikāmahine, mai ninau : koke aku oe i keia wa. A pane ao la no ka makuakane, " Nou wale iho no ko'u mea i heie mai nei, e kuu haku." A pane aku la o Haku Moataona, " Ke i hoohanohuno nui mai nei oe la'u." A oinao ae la oia i ka wahine, "owai la hoi ka inoa o i ko makamaka?" " O Birinile ko'u inoi e kuu haku," wabi aka makuahonowai. "A e hoomanao hoi oe i kou ninau mau ia'u, no ka hooponopono ana i ka waiwai o Mr. Adena i haawi aku ai ■ ia oe, a ma ia haawi ana i paa ai kou mau waiwai." A pane aku la no hoi ua Haku Moataona nei, " Eia no anei ia oe ka palapala hoopaa o ia mau waiwni ?" " Aole i loaa ia'u (j kuu haku," wahi a Hn Biriniie. *» la lohe ana o ua o Haku Moaiaona, ua pane pakike koke aku oia penei: "Ua ike no hoi paha, aole i loaa ka palapala hoopaa, hoopna wale iho no i ka ninau." A t»au keia olelo laiaea a ua o Haku Moataona, o ka awiwi aku ia no ia e guka iwaho, 4 e noi aku ana hoi o Birinile iaia, e bei mai i kekahi hora kaawale ona, i heie hou nnl oia e kamailio me ka hunona. Pano mai la o Haku Moataona, " He wahi poo maa ole ko'u no ka nooaoo u» i kekahi mea, nolaila, me kuu luna no oe e kanaUio ai. Aka, ina he hele wale mai no kou ia'o, alaihi, o k»hora 12 o ka la apopo kou wa e hele mai ai." " Ia hora ponoi," ka nioau a Biriaile. " Ae, : ' wahi a ka Haku. Aia a hala aku o Birinile, ninau iho la ka hunona, " Heaha la ka makemake o keia pupule in'u ?" * (Aole i pem.) O ka mea mau i na kanaka, e huii ao ia« kou i na wahi e loaa ai ko lakou mau lealea, a e oluolu ai hoi ko Ukou manao.