Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 43, 8 April 1874 — NU HOU O NA AINA E. NU ZILANI, KIKANE A ME FIJI. [ARTICLE]

NU HOU O NA AINA E.

NU ZILANI, KIKANE A ME FIJI.

Ma ke Jfafeahiaka o ka Poaorso, la. i keia niahinn, ua- ku mi»i ka mokumahu Tar- \ tnr, mni Kikane mni, ho 20 la, n un kuma Fiji, i k.i holo Diia mui. \ia f)h« nn keena , o ke Tartar» i na eenioku o Kikane mai, e , holo ana i Gnlifornia, nolaila ua hilri ote •» | ka nui o ko Honolulu nei poe i manno e' holo aku ma keia moku, a e kaii nna lakou j a hplo kekahi moku pea. . < Aote au hon ano nuiipa- ia mnuuiauo' Nu Zih«M a roe Kikano, he wahi na aaahaa. hua no Fiji mai e piti ana i ka nnha oka moku Macgregor, \ holo akft nei mai Honolulu aku ma ka la 12 o Feberuari; abe nti hori no hoi e pili ana i ke Aupuni o Fij*. | Ka Ili ana o Mac9r®«oh. 4 I Ua ka keia moku ma ICandavu, (he awa 'no Fiji) ma ka la 25 o Febesuari, me ka niaikni no, 13 U mai Honolulu aku nei. ' ' Ma Kanduv« ua kau aku na eemoku no Nu Zilani a me na eke lela'maluna o kekahi mokuiuaho e holo aoa Uaila, a ma ka ia 26 hoao ka Macgregor e puka īwahae holo loa ' i Kikane. la holo aoa ma ka nuku oke I I awa, aoie nae i puka pono iwaho. ua ;U ka | moku malana 0 kahi koa pa;iau, a ua pi ka ) | olalo, he puka nui ka, 7 kapoai ka loa a 3 I •ku laula oka puka, eiai he moku hao. Ua | j hoihoi ia ks nkem malana o ka Tartar, j : nana e lawe ioa i Kikane. Ua maaaoia e ' hemo ana no ka Mecgregor, «ole e poho i«t. No Fiju | M» ko makou ike ana ina tnea iloko ona j nupepn, ua maopopo he pnonioni ka noho I ana o ke Aupuni o F')ji me ka poe Beritania olaila. Uu makemnke ia poe e hoohui koke me Ben(onia Nui a e hoopau ke kuo- ! j koa ana. No la mea, ua hoopii pinepme j lakou ia Beritania Nui. e lawe i kela pae j oina malalo oka hae Beritama. A no keia | wawa pinepine o ko Beritania poe e noho | ana ma na oihana mahi pulapulu na Fiji, j iloko o keia makahiki ua hooana ia'ku ma-j I laila he mau Komiaina e ka Aha Kuhina o J t Berit«nia, maluna o ka manuwa e ninaninau j i no ke ano o ka aina a me ka noho'na Aupu-1 ini o Fiji, a eia no nialaila i keia wa. Ke | | ike nei makou, ua kahea ua pae Komieina'la | ! i fta haole e halawai me laua, a e hoomao-) popo i na mea n lakou i makemake ai, aka, i j aole inakou i ike ua kahea ia na kanaka o | ka aina e halawai a e kuka pu no kn liio ! l ana oke kuokoa ! Mo ka halawni ana roe i ! na haoie ma Livuka, ua ninau na Kemieina, i " Heaha aiiei ke ano Aupuni a oukou i ma- ' kemake e kukuluia ma Fiji, he Aupuni ma- < lalo ponoi o ka mana i> Bentania SSqi, a he : Auponi paha i hooponoponoia e ka Ahnolelo ;

a oukou i koho 01, me ke i koho i» iniii Heritatjia uiai 'l " A o keia ninn", e ' wniho ia ana iinua o Cakombau, ku Moi o F ji. Mi Ua monao o tia mau Kon.ihina nei, mo ku hoohui ine Beritania wale no e 1 loaa'i kn maluhia a īne ka holo imua o t'iji ma ka waiwai ( no ka mea, wahi a luua, a ; me na haole kamaaina e wawa nui ne), aole no e hiki i na 'lii me kanaka o Fiji ke lioopōnopono i ko lakou Aupuni iho, uife ka ( hihia ole, nolaiia, ua pono ke hoolilo ia'ku na tiai e hooponopono. Aole nae i ike ia ka m.inao o ke Aupuiii o fientama Nui no keia iiiau mc?, » mahope lohe kakou. U ka nui o ka aie o kē' Aupuni o Fijl i keia w.t, ua Like ine $400,000. lloko o iio ia mua o Feberuari, ua hookolokoloia nia Livuka. ehikii mau kanaka Fiji, | ka pue naua i pepehl a nu ke i kekahi haole, o 61r. Burna, a rne kona ohana. O Alarika, . (he 'in o ka aina) oia ka Lunakanawai Kie- ; kie, ao ka jure ehiku o lukou he kanai ka Fiji no. Mahope o ka hookolokolo loihi ; ana, oia hoi ekolu la, ua hoopuka ae ke jaje [i ka lakou olelo hooholo i ahewa ana i na ' mea ehiku i hoopina, a ua hai ia ka olelo hoopai e ka LunakaoaM.ai, e liia lakou a make. Ua ao la'ku lakoi e ka Lunakana> wai, o ke karanna pepehi kanaka, he k3raiima nui ioa ia imua o ke Akua a iinua hoi o ko ke ao nei, a o kona hoopai oia no ka make. Ua hala ka nmiiawa e pakele ai • keja karaima ma Fiji. Ma ke kanawai o ka aina, ina e pepehi ka h.iole i ke kanaka Fiji, e hoopai īa'na oia ; b pela no hoi ina he haoie t.a mea t pepehi ia e ke kanaka, e t hoopai no. Aia nae 1 la manuo o ka Moi ke kola ana, aoie paha. Mai hiiinai lakou ma m uianao, aka, iloko o ka unanawa i koe ; e huli i ka pono o ke Akua. Ua oleloia, ua I nui ka poa F:jr i noho aku e hoalohe i ka~ : hookolokolo, a ua mai)aJo nui iakou i ka . hana aiia. — | Ma ke kakahiaka o k» Poakahi la 6, ua ! kumai ke kialua " Flyin|j Mist," 20 la mai : San Francisco mai, malaila ua loaa ia makoU na nupepa a hiki i ka la 15 0 Maraki. Eia iho na nu hou ono nui. * Ma ka ■ la 9 o Maraki, mnke uku ta ma Nu loka o Millard Filliiit!re, 73 o konn mau i inakuhiki. Gia ka o Anienka Huipuia- mai ka makuhiki 1849 a hiki i 1853. Ma ka la 11 u Mnraki, ua make o Charles buimier, he Sei)utar kauluna iloUo o ka Ahaolelo o Auienka Huipuia no Āiasetuseta inai, lie 64 o kona inau in.ikuliiki i ka wa i inake ai. O Suinner, oie kekahi o ka poe hooiknika e hoopau i ka nohp kauwu kunpaa o na negero, a ua mahalo nui ia oi i no koua npiau a me ke akaniai ni.i ka oihana hoopo* nopono nupuni. # Ua nui mai nei tia halawai pinepiue o ka« nuka mai o a o, o Ainenkn, e hooiknika ane ma ka oihane hooie wai ona. Ma Nu loka, e hoomakaukau ana i kn pitl:ipa|a hoopii nui i ka Ahaoklo e h' Ojau lo;» ia ke kuni ani, ka piilii an», a ine' ka luwe nna uini| iloko o ka oina i mi wai on.i. Ua nui lo.i, k» poe i lnili lunmuli o k»lia m»nn<>. • Mu Luilana, M ir >ki I'J, un ko i>o aku inn • • ! ■ ■ *

ia kal&nakauhele "ka Duke o Ediaboro (ke [ keiUi a Queen Victoria) me kana wahioe rhars hou aiai oei, oia ke kaikamahiae o ka ; Eraepera o Bus*ja ; ,a tja aui.ka hauoii pna j kanaka. ,Ua Uiikī- ka o na kaa a n»e ; =na ko?, a ua nai» loa ha hana »na. U ' Queee yic(«fia k«ka&i Uoko'o ka huakai. , Ua pau kq kana j: m« Ashuntee, Ua koeuo j#kp na i<oa iioko o ke nui ok a Moi o Asho«te&, aua la|p« i» o lakou. Ua j hnaa kuikafei tm ea &Joi Jia» e «4m ao%oia j ia Beritnnia 2,000 »uniki gula, -i ua hooeiaP*^J3ffljtonj^* fcei.. ... iblMto> ; 4ie»4{aUwh| k%, J!doā,;a i AsiHHtf te9 a m «e ha M&>| hoopap ia ka t}sJtu «M*a i na kaoaka. na, kuaha iweeMAakii; Pia kekaW, ua ae otae ko«w aku na, -pe*- kalepa jl»ko o ko«« sya»e i hoopuk#fuka'i. Ma Sepai}ia ka i&au oei oo lee kaiwi kuiot ko iwaena o ka poe kipi o Don Cariosa nke na koa o ke aupuai, a ua akaka oi« ka aoao e lanakik anau Ua omaimai ko Biamajrk, ke Kuhina Nui o Geraiaaoia. Ma iapana, ke hai ia maila oa Luoa o ke Aupuni, ua haawi pio ia oa kipī a pau ia W kou iho, a oa aaaluhia ka aina. Ma FQra.ni ua raaluhia, aka t nia ka la 16 o Maraki, oia ka la i hiki akuai o ka Pnnee Napoliona (keiki a Kapoiiona 1U.,) iua nts> kahiki i ooai rag ke kaaawoi. a ua luno wa» le 'ia. ma ia la no e akoakoa ai aa gree Eamni e hoao e hapai » koiia kokana ma ka no> ho Moi o Parani.