Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 44, 15 April 1874 — KA HUAKAI ALII. [MAI KO MAKOU MEA KAKAU MANAO KUIKAWA.] [ARTICLE]

KA HUAKAI ALII.

[MAI KO MAKOU MEA KAKAU MANAO KUIKAWA.]

HAALEfcE IA LAHAINA. A i ka hora 5 ponoi, ua haalele aku ia i bft lai o Hauoia, me ka hoohihi o ka manao i ka nani o ia wahi, a puana ae la hoi i kekahi haaolelo i himeaiia mai e ko uka poe ; " Ua pāa aohe.kue Ua iana maiie ke kai o Hauola." A la maUou e ho!o ana,aia hoi ua hoike hoa mai la na keik» kupa o Leie i ka iakou j mau mea nani, ma ke kaapuni ana o na hu- | akai ihoiho i ke kaea o ka Hale Hookoiokoi lo, —i ka nana aku oia 4io oe ika wili okai f ana o na manu, e pokaa ana e liee ana imua | a wili iuka ai kai, a hoi hoa aku iwi hope ; a pela aku. Pela : wale no'ka hana ana a ; hiki wale i ka naiownle ana o na huakai ku< ! kai ma ka ikeia aku e ka loihi.p ke kowa | mawaena o makoo. 1 ka hora 5 a me ka hapa, aia maleou ma- ; waho ae o Olowalu.ua mawehewehe mai la •' kaiao, a ua ike pooo ia aku la hoi na kuaio i poli o Aalaloloa.ma keii wa ikeia aku la ke!kabi mau naia e pili mau ana ma ka ihu o ika moku. a i ka hoomakaukauia ana e ki i ' ka pa, ua nalowale īho la, a ike ia aku la i | kahi mamao mai ka hope aku o ka inoku. i Ma kahepalua oka hoM ehiku. ua ku ma> ! kea i MAALAEA. Ua hooleieia aku la ko laila ukana a me aa ohu&; mawaena o na ohua i lele aku o Ka Hope Makai Nui Everrett kekahi. Aole i loihi ioa ke kali ana maanei, ua haalele iho la ia wahi. Maanei i kau mai ai ka Hon. L. Kuiheiani, Messrs. Sam Parker a me Geo. Richardson, a holo aku la ka moku no ke AWA OMAKENA. I ka nana aku i naj)uali o Kamaomao, a me na piina pali o Maui Komohana a me Maui Hikina, ua uhi ia me ke kapa waihooluu omaomao ona mea ulu. He hoikeana mat m i ba ma-u pono o ia mau kula, a me ka lawa i ka*ai no na holoholona. ia maknu e holo ana kanlo ae la makou mawaho o Paluuea, a ike aku ia i ka liale o Mr. Hohtein, e hoike mai ana ua hale nei i ka hae 0 kona aina hanau [he pahu hae ma kekahi aoaoo ka hale me ka hae o ke Aupuui Hui o Geremania Akau ke welo mai ana.J Ua ku i ke awa i hoike la ae la ma ka hora 9:10, ua hoolei la aku la kolaila ukana, a me na ohua, mawaena o na ohua i lele akt) o Capt. Makee, Ua lele aku Ja o Koii ike kui opihi a me ka limu na na lii wahihe, a hoi mai la. oke Gov. Dominis kekahi i lele aku, na Majorn H. A, Kahanu, E. H. tfeyd, a maanei no hoi i hoi aku ai ka Hon. ' Kuihelani i kona home. Ua hiki mai la no 0 Mr. Ikaka, Lunakanawai Kapono, a me ! Pohakimohewa, me ka poi a rae kti anae momona o ka iokoo Keoneoio.he loko aia iwaeni Kuanunu, kokoke ana i kahakai. Ma ka hora }2 ponoi o ke awakea ua haalele iho la makou ia Makena, a holo aku la no ke %Al 0 ALENUIHAHA. Aole i em'o loaa mai la makou i ke Kaomi, mai ka holo ana mai Honolulu mai a hiki i ke kowa o A'enuihaha, akahi oo makou a loaa i ka makani ikaika maikai o keia ano mai ka hikina mai. iiaila la, h&naio ka lolelole o ke Kilauea, aka, aohe nae he pii kai o luna. a malia paha o keia hoio ana 1 ka mea i maa i ka holo ana o ka ioko halana malie, aka i ka mea e kakau nei, i maa mau i ka noho'na o ka aina, he holo ano hoalaala mai i ka'mai-kai wahi ā ka haole, a poluea hoi wahi aka Hawaii. Ua kaili ia k«ku la ka hiamoe mai na maka aku, no ka Ualulu mau o ka enegini, a me ke kue nakeke a ka huila, a pela hoi me ka lula ana o ka moku e pii ana e iho ana e iike me ka afff ona ale. Ma ka hora BP. M. ua ku makou i KAWAIHAE. iloko o keia huakai, aole no i mde ka Moi a me ka Moiwahine i ke kabioa, a peia hoi me 'lii a pau. Iluna no lakou oka ooeki. O ka moe i hana ia ai e Mr. Donneii o Ho« nolulu no ka Moi, he moe kupono loa ia no Ika holo kai ana- O kona ano mau ke nana aku ina ale e wehe ia i moe, me he noho loihi la oo ia, a i ole me he mau pahn holowaa ioloa la elua, maluna iho he pep& konane (chess board) kekahi a me kahi noke ga|me cribbed. Aka ina e wehe ia ae, aia hoi he mau mea noi ko loko, he wahi no ka moena e waiho ai,. ke kapa, ke kahi iauoho a me ka baraki lauoho ; he wahi no oa mea lealea e ae, a me ia mea aka ia mea ako ; a ina e wehe hoakea ia ae, aia hoi he moe nui akea no oa mea elua, me kahi i hoomakankauia no ka paku makika, aka i ka holo aoa no ke k»i, he mau pio hao ka i hana ia maluna iho, no na kapuai ekolu ke kiekie mai |ka moe ae, aua üb> uni ia iho ike kapoiena. Maiuna o keia moe i hiolani mau ai ka kakou Moi lokomaikai a me kana Moiwahine mipahe ika po. Mahope iho oka hoolei ia ana o ka ukana o onei, a me koonei mau ohua.

h»~lHaaJete makou ia KaWaihae i ba bSra 11 ] I ;o ka po, a holo aku la me makaai iieaika "; | e aukuku ana ke Kiluuea i ka ale. 4hre 1 i powehiwehi aku k makou ia uka ae o Ko- ; hala'iloko o ke poaeae o ka iaahina, a ku i |! ' Mahiikona i ka hora l2 ; a haaiele i ka hora ; 12fr> a pele makou i aukaku heie ai a wehe kai o ke ao mawaho iho o na pali hulaana o ■ Waipip pka hom 4 -ia me ka hapa. ikeia aku la he mau waileie e iamo mai ana he 13 ko iakou nui, a o ka Availdl no o Hiilawe ka oi aku, e iele moopu mai ana i ka weleiau o ka makani. He emoole ia miki 'na mai kani ka hora 6 mawaho iho o Honokaia 1 a hora 6 ine hapa iaawaho iho 44©nokaa. He nani wale no «a kakai pali kahakai e

moe ana, a e kopiia ana h6i e na hua-kai.. lkeia aku la ka piko paii o Maunakea, ua 1 aahu iho ia i na leapa hau keokeo, e kuakea ( hiouhiuu mai ana, me ke kikohukohu eleele j ma na,kae pali roe he kii pena la i hoolele | : aka ia raai na polai lani roai He keu aku 'i | o ka maikai, me he lei J>ikake keokeo la i i i paukukuia ine na pua uliaii. Ae, he nani LĪoa, me he kuakea ana ia oka nalu. Halia- i I lia aioha wale mai la ka wahine Liiinoe, e | hoike mai ana ua aahu ia i kona kapa hau I jno ka ike Moi ana ; Ika pa ana iho oka . | ia, aohe iiieiile i kana mai. i Kaaio ae ia makou ma kahakai kipapali o i Kaluaokau, a kuku mai la he mau puuiuuiu i kamalii iiuna o na kakai pali a ike oiai la i |ka hae kalaunu a huro mai ia. Haawi aku . | la ke Kilauen he mau kani oeoe ana a ha-1 ; awi pu aku ia ka Moi be aloha koweio ha-! ; inaka. Kaalo ae ia niakou mawaho ae o' J Hamaui o ka hom 7 me .hapa ia o kakahi-1 ■ aka, a kaaio ae ia lioi ma Paauiio, a ikeia | j aku la ka halepule o Maunahoano e ku jnai | J ana, e lele mai ana kalii wai o Waipunalau. ■ Kaalo aku ia mawaho 9 Kohoialeie e nee j mai ana na ulu hala o uka 0 Kukaiau. He | j>ahee waie no ka hele ana 0 ke kai a kani | ka iiora 8 ōia kakahiaka mawaho ae no 0 na 1 kakaipali kahakai o Hamakua. Oka Poa- i ! kolu keia, ka la mua 0 Aperila, ka mahina i ' hoohoka, ioaa mai ia he wahi ieta i kakauia i 1 mawaho ka ka iuuahooponoponō o.ka} Nohou, aka i ka weheia ana nae, ikeia iho ! ' la he kii keko e inu ana i ke kiaha rama, a 1 ; hu ae la ka-aka o ko luna 0 ke.KU'iueo, a o ■ ' keia lta hoomaka oka hoohoka Apenla. i Hora 8 me hapa hiki makon i ka paiena e : i paie ai 0 Hamakua, a hoomaka aku ka hēle ! ana 0 Hilo, a ioaa mai la ia makou ke kaha- ; w&i o Kaawalii, Kaalo mawaho o Laupa--1 hoehoe i ka hora Bme ekolu-hapaha. Ku ;■ mai» la na kauhale, a he halepule kekahi. ; Hele mai la ia hele 'na e kahe .mai ana ka ■ ; wai ona pali. Haloaloa mai ana ma kaha--1 kai he mau wahine me kekahi mau keiki e ■ ognai una e peahi mai me ka hoikeike moi ■! he mau ipukai ia, he makana paha ia.Ka-' ! lanij aolie nae njgliuia aku. Hora 9 me hapa, kaato mawahcC%e 0 tee ; ; awawa 0 Maulua. Hoohahi mea maikai, o ' I ke kahe inai a na wai ma ka pali kah|kai ■ 1 mai, inni Laupahoehoe a hiki Honomu he 47' ' waile'e. " i , Mawaho ae 0 Hakalau, ua ike ia aku he ' mau Naia, a nalowale aku la; me he mea la he mau elele i hele mai e ike Moi, « Ha'la aku 0 Onomea i hope, a ma ka hora 1 10, kaalo mawaho o Kaupakuea, kani mai ; ; ke oeoe o ka haie wili ko a haawi maila i ke :j i aloha ma lea hookuukuu ana i ka hae, haawi i! aku makou ekola buro, a huro inaiia 0 uka. i i Kaalo ae ma ka lae o Makahanaioa, i ike ia aku la na kauhale o Hiio ; kaalo ae la - ; mawaho o Onomea loaa ia makou ka holo a . ! Kilauea, oia keia—" Loleiole Kilauea." E ' j ku ana ma ke awa 0 Onomea, elua mau i! i moku kuna, o Odd Fellow kekahi, a haawi 1 maiia na kanaka oluna oia mau moku i »a ; i huro aloha ana, a peia aku hoi makou. (/1 oīe i pon.)