Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 45, 22 April 1874 — Ka Halemai Lepera ma Molokai. [ARTICLE]

Ka Halemai Lepera ma Molokai.

No na makahiki ewaiu i hala ae nei., o ke kukuiu ana ī wahi no oa m&i iepeia e npho ai a me ka maiama ia ana e ke oupuni Hawaii ma ka Mokupuni o /Moiokai, oia kekahi o na hanfe oi ī hana ia, a he bnna kaumaha pu no hoi no ke ola o Hawaii nei. Na na maiihiniiO na aiua e mai i hooiaha ae no keia wahi, mahope iho o ko iakou hiki ana āko i ko lakou mau wahi, me ke aoo poioiei a poioiei ole, a me ka iawe hapa ia no ho iloko o ka iakou mau inooJeio i .kakau ai no oa aiea i ik« in e iakou, a i keia wa waie no akahi no a hoopa ia ua wahī ia a nne kona pop e neho ana, e koonei papa pai. Nq ko makou kono ia ana mai e na hoa o ka Papa i Ola a hele aku ilaiia me ka huakai a ke Aiii ka Moi, oolaiia.ua kau ihoia iiuna o Ktlau> i ea ma keia Poaono aku nei i hal&, a iioko o ka maoawa Auponomaikai, ua knaponi ae ia | makou ma ka iae Hikina o Moiokai, e holo ! iai ana malMna o ka iii kai halaiiai, a hiki i Kaiaupapa, kahi kumoku o na poe lepera ma ika aoao makaai o ka itiokupuni. Uka na- | naina o kei* mokupuai ma kona aoao makani, he ano hpoleinapua, i aoo iike me ka aanaioa o oa pali kahakai o Hamakua Hawaii a me kahi mau wahi o Kauai, mawaena o Hanaiei a nne Mana. Ua oieio mau ia keia aina uia na meie kahiko o Hawaii nei, " he aina piii"—« peia 10 no—a īa makou e holo piii aiaa ae aoa ma ka hali hikina e hele ae ai i fea akau, o na pali kahako ka mai#» e ike mau ana, e ku poioiei ana mai ka pt&> a komo iloko o ke kai, nona na kapuai mai ke t&usani a hiki i ke tausaai eiima haneri ma kau wahi k<s kiekie, a e maokioki aaa h«i o oa mau paii nei na oawaawa e | Haiawa. Pahaunui, Papaiaua, kahi nona ka oielo kaulana '• Pupuhi kukui o Papalaua he ino e." Oke ano o keia olelo ike ao okoa no e popuhi ai kukui, no ka mea, mai ka puka ana a ka ia a hiki i ka hora 9, aoie no e ike ia ka malamaiama o ka la, no ka paa i ka malu o na pnii, a pela no hoi mai ka hora ekolu aku o ka auina ia a hiki i ka napoo ana o kala.be oki ioa aku hoi ia he haha poeie. Ma ka hora 12 oke awakea Poaiua, Aperiia 14, ua ku iho la makou iaawaho o kahi kumoku o KALAUpipA. He wahi katkuono uuku keia tna ka aoao akau o ka naokupuni, a maikai i ka wa malie. He maikai kahi ekoai ka moka, aka, o kahi e pae aku ai iuka aole no i maikai loa. koe eae ka wa malie 4oa eke kai. Maanei, hookahi a eiua hale kuai, a he wahi iuakini pohaku uuka i kukuluia e ka Makua Damiena o ke Kaiolika Miaiona, he kahunapule maikai i hookaawale iaia iho e noho pu me ka poe lepera no ka pomaikai o ka poe ma kona manaoio. Aole makou i ike iua Makua la, oiai ua hele aku oia mo ke kau wahi o kona kihapai no kana' hana, aka, o na puana ia ana nae o kona inoa, ua hoaiai la mai makou e na hoike oiaio o kona mahaio noi ia e kone poe kanako. fko makou ieie

ana aku iuka, ua holawa aku ia mahou me na poe mai lepera elua, a ekola hanm i I akoakoa mai i kahakai—ua hai ia mai maI kou 697 ka oui o na mii iepera i keia wa | malaila—a ua haiawai jiu mai la no hoi ko mnkou mau pepeiuo me naleo aloha o na | mea kani, mai kekahi poi: pohi ohe mai eha ko lakou nui, hookahi iookani pahu, hookahi mea hookani ohe paipu (file), a elua | rna na ohe flutes. He pee keiki akamai i ke puhi ohe lakou, no iakou hoi na helehelena i eiia weliweli ia e ka lepera. O na leo mele oani a lakou ipohimai ui, ua lilo ia he mea kani ano e i ko makou nanao ana, nana e hoanoninoni mawaena o ka hauoli a me ke kaumaha. A ia makou pii aku ai mauka aku o kahakai, ua la na kanaka me na ake ano e aloha mai ia makou, a e haawi mai i na mapuna o ke aloha—a! o na helehelena mainoinoa ka mai maluna o lakou, ua hoomanewenewe inni la ia me ka j aloha ia onakou e nana uku ana. i ko la> I Uou wa » heiuhelu r,iaopopo mai ai i ko tna> ; kou ano hookae i huna ia, ua hoihoi hou' aku la kekahi poe i na ljma, a kuemi hope I aku"tr mē fie kulou"ih<v~ Ua 6oihoi liou ll : mai (a ko lakou manao ana he poe lepera la- | kou, i hookaawaleia mawaho aku o ka noho huikau ana, a aole he pono e hoohaumia mai la makou me ko lakim hoopa ana. He mau huaoiēlo uuku ka Dr. Trosseau, ke kauka, i kamailio aku ai i na kanaka no leo lakou mao ano, a peia i mo&umoku aku ai | na luhimi ana mai.o na kanaka iloko o keia halawai mua ana,a haukomumu nui ae ia me ka hehe o na aka e iike nae ke ano mau j o na kanaka Hawaii; a he kakaikahi hoi o i lakou i ikeia aku na hoailona o ke kaumaha I e like me ke ano o na kanaka e manao oie { ana » ko lakou kulana. He hauoli iakou ke i kamaiho ia aku, a ua makaukau koke e pane mai i ka haina o kekahi mau ninau. O i kekahi o Ukou a makou i ike ai he Luna- 1 makaainana iloko o ka Ahaolelo o 1868, a l he kanaka naauao no hoi. I ke aloha ana I me ia mamuli o na iauna kahiko ana, pane | mai la oia, "Ae nam ko kakou haiawai hou 1 ana iloko o keia luakupapau oia !" He kaoaka oia i maneo nui ia maWaena o oa kanakn, a ua haawi aku ka Popa Ola nana e ! malama ka halekuai e ku nei maanei.no ke ■ kuai ana aku j na waiwai i kupono no ka j nele o na kanaka. No ka mea, he mea pono ■ ke hoike aku. o ra poe nai lepera, he mau \ ake hoohiluhilu no ko lalou e like la me ke eno o na kanaka e ae; a 9 kekahi poe o la- ; kou ua uku aku.no iakou i kekahi mau mea | e kahiko ai ia lakou iho, mai ko iakou naau i waiwai ponoi niai paha, a i ole. ma o kejko-' kua ia mai e na makamoka. Ma ke iaia i kuike waie no i kuai ia i.ku ai na loie lakou m'a ke kamukuai i oi iki nku ke : kumukuni mua, e lawa ni no na lilo o ka ' lawp nku nin na moLu Ae, un aajiuia '

no no kaoaka iioko o fep, iaJi:oa mau. i3rba D<ni, no kā halawai aaa me ns malihioi, a he pooo no ke oi*k> ap. aa oi ae Iki lakou kaliiko Hiaikai ja i lote, mimaa o kekahi o na «paua knaaina eae i.like tn eoi a oa kaoaka me ia. He eui ka poe e komo aoa i na kamaa, Bme aa kaka, aka< wuhi ano hoopalaimaka aae ke ike »ku i na kah£ko asa oka aoao.palupatiu O kekahi wahioe —«Analia paha i kekahi maoawa he " iwaiwa o» bo Paiwli," «e m heiehekaa o ka nani ilsna, aka i keia v>, e Saweaßa eia i na he» iehelena aao e r-hiki oie ke huaknkaia—e hoohie *n* iaia iho me kh papaie īwhine ō ka j»ikior bou iaa, » boopani© la me oa tibi.' ne* «b« ka alawa koohie ae o na maka « koho aipaka ka hooheheio ana ina o ka vra kanaka, aka, āia mt iiana o na maka na puupao pehn o ka iepew.

Aoie no he aao lepwa ke n«na aku i ke> I kahi poe. Oa ike no o»kou i kekahi poe e : RMralo ae ana ma ko kaWou mau alanui i be> kahi ia me na hiohiona mai oEe. Aka nae, oa i«tt no ia iakou ma keknhi ano e ae, a i ele raa Inlnki. A i kekahi manawa, ua hoopaka » mai mahepa ioa, oa ai h ka īo, «■popopo na iwi o n» iima a me na wawae; a i kekahi manawa us ike waie ia no raa ke ano eleeie m me na kikekiko pokika ma &a iii, ma ka nana poao loa ana waie no e ikeia au Ua oleloia o keia ano mai ka oi aku okn ino, no ka rafea, o ka oi aku īa « ka paakiki, ame ke ke«io koke ako i« hai. l?a ike makoa i oa wahme i ioaa i im mai ma keia ano, e bok»holo ana ma o a maanei. a he mea paakiki ke kapa ona aku ia iainm he lepera. Ma kahiejiae aku ai ua haiawai mai ia makou me SCH. WILLIA» P. BAGSDALB, * Ra mea e noho iuoa tio ua wahi nei maiaio o k® kohikuhl ana aka Papa Oia. Ua ike ia o Mt. Ragsdaie (Biia Auwana) ma na mokupaoi a pao, ma ke ano he noeau, a he hapa haole i hoonaaiiho maikai ia, 6 he mea hoi i ioaa ai he haawina kapono no ua hoomain ana i kona mau hea kanaka. Me hd mea la, ua maalahi loa ka Papa no ka ioaa ana ia (akou he iuna e iil aku ai na hena nei maanei e pono ai ke hana akahele ia a me ka hilinai ia e hke ia me Mr. Ragsdaie. O kona hele ana mai ia nei, aoie he mea nana i koi aka iaia, aka nana iho no, a ina e hoomaka akQ no ia mea, he mau koiamu okoa ke piha no kona mao ano kapono i ua mai nei, a i mea e akaka ai ka oiaio, o ke aiina oka mai e kau nei maluna ona, aole no ia e hoohewahewa ia e ka mea ike mau i ka nana ana oka mariepera. He mea pono

ke hoikeia, 0 kona mana mawaena o kona mau boa i hookaawa]? ia,—i hoana e 5a aku hoi mai na aha hookoiokolo, a mai na hana ana oke kanawai—ua ane iike no me ka mnna nona #ale iho no, nka, naamuli 0 ko makou lobe mai na poe mai lepera mai.ua hana oia i ua ipana la me ke akahele, a me ke kauiikeiio hoi. Da kokua ia nae oia ma ka hooko ana 1 kana mara hana ano aapuni e na komite he iwalealaa i kohoia e na iepera mai waena mai o hkon iho, a ma ia mea i hoeponopoAo ia aina hoopiapaa a me na knee. Aka, ua-alakai aku ka nwnao klekie 0 RBgBdsie me ka hoeponopono fifta i'kona poe uakii ma na ano 0 ka noho aupuni nna, me he mea fa nona wate no ka mana e kne oleia aku ai, e iike la me ke kapenaoka moku, o' kana olelo ke kanawa». Maialo 0 na mea i ikeia, 0 ke kanaka kupono wale no ke hoonohoia ma la t*ahri. Ao na kanaka ia he mea maopopo 0 Hagsdale no ia, a e iii iho maluna ona kanme kaumai» a me ka hihia 0 kona kuiana. Ma (ona ano, he mea hiki paha ia makeu ke hoopili ako i na huaolelo a kekahi hakumeie— " O la mea i mahia ole me ka poino Aole hoi i eweia e ka haili a me pilikia Aole he kumu a he kahoa e hoao ai 1 1 ka ikaika ame ka manao 0 kona kupono A 0 na hoomaiu ana e hanoli ai, Ji huna iho no ia, a 0 ka ehaeha ke hoikeia, ! A e hoike mai no na kanaka i ko iakou kupono, ' A hele lakou a mau aku." ; fU 'yi KA MOI A ME KA MOIWAHINE, Ua lele laua rna Kalaupapa i ka hapalua 0 ka bora 13, a ua hookipa u aku e na mai lepera e akoakoa ana i kahakai me na leo hnro ,Atoik na laiaa ae ia takou, oiai ka Moi e haioielo pokole aku ana ia lakou. Ikawa 0 ka Moi e haiolelo aea, ua hoolohe p<mo mai la kona mau makAaU nana .pilikia rae ka hakapono mai, ua hookahe ia na waimaka 0 ke aleha ua ko iakou mau papaiina, no ko ka Moi hoohaahaa ana iaia iho; a pela iho la oia e heie aku *i e kamaiiio pa me lakoo, otai lakeu ibko a ka luakupapau, e like me kainkou oieieana. Ua 1 hoike aku ka Moi ma ke ano noi, no ke ka- j umaha o kona puuwai 00 na kumu i hookaawale ia aku ai keia ma& makaaiaana ona mai ko Ukou mau bome a me na ohana, a he mau komu hei i ike paka ia iho e iakou j « apeno mai—a o kona lini nui no hoi ome j kona aopuai, e haawi aka i na kokua e ola» olu kopono ai ko lakou noho ana i hookaawaleia mai ka noho bui po ana me ha lahuL liahope iho o ka haawi ana ako I aa ko ma ka ike paka ana. ua puana aka ne oia me ka anoi walohia " aloha oukou,"aUi> ia ua hoi hou laoa iluaa o iea mokumaha,

ka ehaeha o ka manao no na heleheleaa poioo i ikeia e iaua.

Ma m rafttmwa, o aa hea o kn Pkp Ohl a me kahi poe e ae—Hls Ex. H. A. Wida> maon, ke Kuhina KalaMina, m Hoos. 8. O. Wilder ome A. S. Clegbora, J. U. Kawaioui, Dr. Trousseau, Dr. Pi(bia e Im melni kaua Amerika stnicia t ka Prof. J. H. Wythe o Kaliponi, Messrs. Adonis, Ma!o, a me ka mea kakau—ua kaa &e la Ukoo iuna o aa o Mo»s. BaHiea a me M. Doiron o ba Mtsiooa Kato!iba, e o hele wawae ana, ua pii aku la iuka o ka aina no n* mile ekolu, i ke kauhaie o KALAWAO, Kahi i ku ai na haie mai lepm. Ma ke ala

Ju»afaaLJ tao(ngt>a oiafe$a oō b®kafj|feflH aiaat» pokolepia n»]* bate b«n iaa«t&aeeia&.e ku kok&aa» i ke * akmai, tHhi \ ooiio ai o Mrs. N«paia o Wai> ' luki», a me ka r£toa. Feter,YoBng K&eo. - -H»;; olaala kupono .W ko M lakou.nah$ a m, i ke-, j I iike ae me na kalaoa o bo iaua hiiaoiunp l | pilikino, o me na mea e piii aua i keia oia : ana, a iie aoo haooli ao, maialo nae o k« j j laua mau Uulana pololuhi o ka hpokaawalej | ia. i ka hala hope ana o fee kau waiii ahua j j kie.ki'e. ua hiki aku 1a i %al£a!eri4j J | iepera, oluoloo ana'ma iahl pa- j j.i*ihala'nmwaena bV» mauoa klekie?•£"iaV«aij kapakai. He omikamamalua mau hafe~| laaa i kokulpia roa keia wahi, i hoopaoiia me ka pa laau ii)8tkaj,»te^i««feaRi0ia. i ka puna a pau. Malokoo-ka p» e uio iupalupa ana ka v mauu, aka, aole nae makou i ike i kekahi kumu laau. Ua lohe mai uiakou laai ka wa mai i hoomoe ia ai ka paipu wai t*vai ke kuahiwi raai, he mau laau kiawe he nui kai kaou ia, a me' kekahi mou inau malumaiu e ae, a iloilo o kekahi mau nwkahiki e hiki mai ana.e maiumalu pono no keia wahi laau, O ka lawe ia ana mai o ka wai mai ke kahawai mai maloko o na ohe wai hao, he kokua loa ia no na mai lepe« ia, a no na mahalo ia o keia hana 9»i i Ba lioa o ka Papa, iaaraua, he kii qja%ii.M oo ka wai ,# »a e haiiiwli ana maluaa © na hokua» a o k» holoiu>lo{ia paiia iioko q na miie ekolu ka ]oihi, a ma ia moa, aa anehoopilikia ia ao ke oJa » ®s:k« «luo4 iu kepono 0 Ra kanaka, I l#eia wa, aia.he kanuku wi keiku la ileko 0 ka pa Halemai; me ka lakomau i ka wai i na-n.annwa a pao, Eoao tausaaiialua imnen a ote kanaliiea ku4 iaam&kola ka k>iht o keia ohewai tfao i hanaia, a he • 11,586' ka 'lUo 0 ka Papa no ia mea, ;.feV : /

M» ke alakai aaa ja Dr. Trousaeau a niQ Mr. Wilder, ua tole aku la ma4(&u « makai* kai ia ioko o aa Haleipai, a e i*,E I MA lna ua hoonaluea e la ko makou mau nao ma ko. ike ana i na po<> mai lep«rd i ba* iawai mai at« tnaito« i kabakai, oiai lakoii e hek» ana me ka ikuka o ke kmo a m» ka «le«i, i aka ia ka. nj»Jwu huaoklo e hoopoto aku «i ao ko makoa (Hia aoo, oiai makou e kiiohi nei 1 Jkeja poie opebapett«, e biki oie ai ke iie ia aka-kan .wai>L<ai»} kaimka iluna f Ua hooroaemae-nt»ikai ia o loko o rta keena, 'me ka hoohamama ia o na puka makani, akn nae, okeeao ioko, ua puka mai xtn oa hohona lahea oka loa kupapau. ikla keia ame keia oa <nai maiuna o <ko kkou mau moena, & ō ka peia hoi, a e ieha mai ana makou me ko iakou moa n.aka a«Se bpa 00 kekahi tnH> nawa,—o ka po» nae i pan ole ka ike—akii la, hoihoi ia iloko e ko laleoa amaki manaonao. He mea u«i»aofia« e"ne aneā W kahi i oi aku mamua 0 keia ? Aoie e hiki i ka peni ke hoike.aku, » A ina ua hai pono w i-ka w A io, rfc o bhe,' Ma o kau uhane la, e hopkateia no na walnwkii Ae, ekioieno na %6SiAakft o'kōlaEo'n mau eoemi, A e ol«o ae—Au*re, he me» maūaoaao!" 7 Ma kekahi rumi, ua dte.ipakoa i Uekiiu mea, e aaki paa ai ma oa papa heomanoo. He wahi keiki uoko maka uHuii, me he mea la, ekela a eha pahn ona makohiki, he <*shi keiki hapahaole: e nana ntoi aaa oia ia a>*« kou, me ka anoi aoa, e maiama a e eioha ia

ako oia; aks, aia nae ileko o kona (nau eaaka alohi, a me n« papalina na hoaiiona o ka mai ino e k&hihewa oie ia ai—oa iii mat kh hewa o na fflakua maiuna o ke keiki! Ma kekāhi keena e aky—he mea nona na io popopo, aka nae, he wahi ano karfaita no ke koe ana—a e ane ana e make, a e ailiiii ana hol ka hana me ke'ano haiwi pau. He (oaa hoea pakoie wate no i koe. a e paa atfa. nei kooa pilikia, a ©• hiki mai no kona mea hookuu pomaikai. lioko o ke anaholn i haia ae, he «mikumamaha ka nui o ka pōe i moke iloko o ta i ka la o ko ma* koo hiki ana oku, he 68 fia nui o ka poe mai iioko o ka ha{emaj. Mai lanuari, 1868, mai (ka wa i hiki mua ai o na iepera ifaita>. a hiki i ka la o ko mak<m hiki ana aku, be ewalu makahiki a keQ i hala ae, he 1156 na poe mai i hoouna ia -aku i Kalawao. Mailoko mai o keia, 446 poe i make—3o4 kane, a 144 wahiqe. O ka hapa nui o keia poe » make ri iloko aku

nei no o ka wa i hoomaka ai ka noho aiu ana o ka Moi i haia hope aku, j ka,. wa e ukukoa aaa ka laweia o na mai lepera. O ka huioa oui o na mai iepera ma Molokai i ka wa o ko makou hiki ana aku, (Apenla , 14) oa like no ia me ka mea j hoike he 687; be 4S4fcu£o&^y*t ae> ***&>. q *** ' M, « a 0 k* halemai,! na haie oihana. Maaoei no hoi ka hale! haawi iaau iapaae, i hooiako gono ia i na ; ! laau lapaau, malalo o k* maiaoM »oa a ' ! WilliaaiBon, be haole Pelekuoe, i ike nui la j i ma Hooolulu, he mea hamo puna, a kapiii I pohaku ula. He kanoka iiupooo ioa ri hili- 1 nal ia boi, a he hana nui ioa kana oo ka j Papa. I ke kamakamaiiio pu ana me ia, ua , i hoike mai oia i kona aao haueii; a i ka na- i I oa aku aohe bo oaa we* aeie. E-pili pu aaa roe ka bale haawi laaa, ka hale o ka l Looa Nui, kahl i maiawa ia ai m haea a ' pae na moolelo o kahi noho o ka poe iepera,' » o kahi no hoi ia e maiama ai ke Kiaaina ; Ragadaie i kana aha hoopooopono, a oia no 1 hoi ka Ha|e Lets. : I «8 ANO e K4 NOHO'WA 0 NA LEPEBA. I Ua ninaninao pono m»kou i oa kaoaka i i iauna mua roe mako*. i ke aoo o ko lakoo noho aoa, a peia hoi oo aa mea e piii ana, 1 ioa be roaa kamo kupono io ko kkou • hoo> i h»lahaU ai, a e kue ai hoi i &a hooponopooo j ana a na iuoa kaloko iho i kohow e ka Papa. Aoie he mea hookahi o iakou i hoike mai ia makou i kahi huaolelo e apono ole ana, aka he mahaio «ale no i ka Aupuni, no kooa kiai a me ka maiama ana la iakou :

me he malwa iiu i — 'm iī^l#igp[r > M ea mejā,a»ifc»|'" paa i hnewi m ī*kett a me keāa mal /" i pakahi i k« pole, a i ole ia, (i l»leaki ! nawa eioaa oie «i ka potf«iwa pa«»a&»i&i a rae hooliahi paona kopa£; a eoao pawia io ; ,hipi bdu. HooUahi haawina gepa e baawr j ia i kelii a me keia i ka bookatii. I He oioi raau bipi ka awariga e pepehi Vw i | kek ame keia ~puis' no nklepeia e al—be • j pua bi|ji ko ka Papa mn ila wahi ia e &010 i nei. Wi? ta nuī.' Ra n* poe mai ole e pepehT"i na bipi, lle umi maa laoa ka n«I, i fepaia, Be niaii makai, uā «aeia lakoa mai waena roai o aa mai lepeia ikaika a aanaao, e-biwfc*oa ko iakon tnau hoailona maikai, a ia iakoa.i waihoia ai ka maiama nna o ka oi, a nre ka haawi nna, a pela hoi me ka malama ana i ka waiwai 0 ka Papa. O na poe kanaka i hiki & hafla, n » akaka lea ua hiki no ke hana, oa iakon e koho i ajna no iakou e like me ko lako» makemake—me ke keakea ole ia mai e kahi ■ poe—a peia i hooulu aku aj lakou i na mea ai ame na mea kanu. He 12,000 eka ama oka Papa ma Kuiawao. Ua alu maikai ta baka ma keia awawa, a ua: loaa kekahi (lalamailaila mai no ke kuai ia ana aka 0 ka baka i kahi poe 0 Honoiula. £ holoholo "m»u ana ka eioku kana tū»waenā 0 Kalaupapa a me keia kulanakaa* hale, e lawe ana i na 'mea lako ai no laiia.

o<ka....Monseiur Baliieu, ke Kotnisia*, (o keknhi iu o makoa e iike me ka makou i h'»ikc mua aku ni) ua lawe pa mni t>ra me ia malunu o ka mokunhi he mao ope e haawi m»nawafea aku ai mawaena o na taat le» f)ern, oia hoi, he m>tu lale komo, nilft, m«tt lfii (hilimili, »a lei «-i, na kakini, he mna pa*hi, a me na ipo paka, a pela a«u ; a ehaa> wi ia aku ana na maa mea fo malalo eka m&lama ana a ka makua Oamiana, ke ka« hunapnie KBto!ika i h-ookaawale okem ihoenoho pump na lepera. O kekahi poe e»« no lakou na makana manawnleo i ir& mni iepem, be hoohui po ia me M-. Ba!itetf, o ha Ilamuku P«rke. Afong & - Aehuek, • n>e MeeSTS. G. Rhodes, Chas." Long, a me F. W . Dunne. Ua hoike mai na poe en« i akonkoa ae m* kahaltei, i' ko iakōu mau m&halo nai I ke Komisina, no na makana ana i lawe afaa ai, « | kona wa i haalele iho ai i ke kapakai, ua haawi moi la lakou i ke aloha me na huro nui ana. O oa ano hoomana o na poe !epera, me ii ua-4awa -pAa lakoa, no4ta wole i eini iho malalo okn ekola na wahi e hoOmaHh at, ma Kalaupapa, he halepuie Katoftk& ko laila, a he halepuie Katulika no hoi mu KaiaWao, ame ka haiepule Hoole Hope. O ka . Kev. Mr. Kaholokuhlki, kfe kahunapuie 'noka luakmi Hooie Pope, ortiato o ka Papa Hawaiii « ua toda no oia i ka mai lepera. JĒiua ma« haiekula ma Kalawno, kahi e ioaa ai i Ka kamālii lrti hoonaau&o m, no l&kou ka hōina l hiki oka Plnro2 ( (kane a wahlae). īJaf }ke.mHitbu i ka poulu kamaiii iepcra e ank. a e hoolealea ana !a )akod iho e irke me na ka malii e ae; a i ka nafia kkd, a6le-i kopoho no ki hoohoihoi ana tbk\ i& , makau." Aka nae, o makou wale iho lio ifti [m. ano kaumaha iioko o ia awawa o ka malu m&ke, ma ia ia.

Hookahi tnea nno pono ole ma oa wahi la i hookaawaleia no na le*peri», aoie nae e ili ka hihia o ia mea maluna o ka Pvpa Qla ; oia ka noho pu ana iloko o keia awawa t> na kanaka he 184, i loaa ole ika mai. Oia qa poe kokua i ikeia, aka nae» o ke 000 nui o ko lakou noho ana tnai e kokua i na iepera, o ka ai pu ana 1 ko lakou mau baawiita a;. Aole a iakou hāna, a i oie be Wahi h!»nw uuku paha ; aole-lakou i hooulu bana manawa kupono & mahi kalo a» a kuai aktt i ka Papa; ke holo wale nei ko lakou holoholona ma na aina o ke aupuni; ana ko lakou «la i na mai iepera ; a he poe haku olelo epa, a roe na ioo he nui. He niau kuleana ponoi ko lakoo ma na wahi « pili mai ana, a oolaiia, aole hiki ke beo« kokono ia lakou e haalele i keia wahi, ke ole e hanaia kekahi kanawai eka Ahaolelo—roe ka roanaoia, e huohoio ia aam. no no ko lakou pomaik&i Uoko o ke Kau Ahaolelo e biki Inai ana.

j Mahope iho oka hala ass ona hora ekih j 10, o ka makaikaiana i na mi lepen, a a» | ko lakoa mau aoe o k& noho ana, ua bM«ii aku la makou i ke aloha hope, iwaeaa O fcp , lakou mau ul&ha nui aaa nai. Kaai 0 Kiiauea no ka huli hoi aaa|i I Hoon*na ke K.ūpa o KiN *.—&!* kafo- ; akahi iho nei. ua hiki ae la keioihi ; kabi o Opamw kao* ma m* m i hinai omeoo. i traea hiki a«t» , em aira ia ia i ke da!a oo 4oea ak «uua, • aa.hookaa mai ta ta i kooa aia, «m | aku e hoihoi aa» i«a lwrota i koe,« fa» I A*a, a «*• •• i pieeA <Mi ai aa : aei, • ialaa iho k i kaoa aao»iica« tabau ! ako i ua kaoaka nei, aka, ua eleue laai k «o kek. Hopo e iaai faa nae ika «ahiae, a wa » heaoaku ai aa kauaka nei ehepa i ka.f*fc«, aka na owala kake ae la ka bie o4a)n<palie ; o Kine e paa ese toa kaeek» aei e»aMe* ia i maaawa m i hoiina leobe ae at M> { be nee berpuln powro ka Hee, oie* ia oia e ka eaai bee», Ue hnwrniiiiwli4l ooeweia ma k&paaaea» ke*ek*e*fc* ike oua palm ne» i kem pea iea,« *|b ; ltoke ae la eie, "he«e la<»k»>Mm**a* w*«> ' 1 *— * *■" m lele ekn ; k«a wahi m ke aeeen» k* 'ena i kete«ike. Nil mMMapfeifcl*. ie we*i pab», faie no ka ImMnl «•*,•>**» iatki «ne ke p©»ao ana o kekahi i«m ■•»• ae, na ia U nae ka holo a»uae beMitW penipuni ua hoepoiao ia ia • ke kaMke %