Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 46, 29 April 1874 — NU HOU KULOKO. [ARTICLE]

NU HOU KULOKO.

Ma Lepeka i HooKuuu.hr-Ma kfe ku aoa mai o ka moka TFarwfc& mai Molokai mai, i ka lapule iho nei ua hoihoi ia mai he Btnau mai lepera ua maikai. Pau akoakoa.—Ma ke mai o ka mokuahi Kilauea, i pau ākoakoa mai ai na Lunamakaainana o ka mokupuni o Hawaii a me ko Maui. I—r1—r i Ka Aba jubē o Hilo.— Ua lono mai makou ua hōopanee ia ka Aha Jure a Mei ae nei e ka Lunakanawai Kiekie aia ma ka ia 24 o lune, e kwkulu ta ai ma Hiio. Kapiolani Kof.a.—O kahi hookani ohe i olelo ia iho nel ma Pohukaina, ua kapaia ka inoa, o Kapiolani Kuea. Ke hapai nei makou i >eia inos, me ba i ana, ua nani, ua nani mooli! . Ai.anui Likelike.—O ke alanui hele bou, i oki ia iho nei o Pohukaina, e moe nei mai ke Aianui Alii a hiki i ke Alanui Halealii, e kapa ia ana mamnli o ka inoa o ke kaikuahine opio o ka Moi, oia hoi o Aianui Likeliko. ■ Ka Pi ali Kaualio.—Ma ka hora 12 o ka Poaono aku aei, ua hoio aku kekahi poe o ke kaualio me ko lakou mau kahiko, a me na kukui no ka hoohiwahiwa i ka hoi ana mai 0 na Moi i ko iaua Kapitala. O" Ma keis Poakahi i naoe ae nei, ua ike aku makoa ia loko o ka Pa Aiii, e hoomaemae ia ana. Ona wahi ua pau ioa ae 1 ka hoomaemae ia, ua hele no a nani, i laa hoi a pae kahi hke ae, aohe oani e like ai. (£7* Ua {oh« mai makou e hiamoe īki ana o NuAou Hawaii no na pule ekolu, a ma eo aoie e pau ka makahiamoe, aiaila, e hiamoe loa ona no. Nolaila, mai hoala mai Qukou e na poe heluheiu, i lea iho ko i nei hiamoe.

No Guuka ma.—£ haalele loa mai ana i oa kaiaulu o Hawaii nei o Kev. J. P. Oulika kana wahine a me ke kaikamahine i keia la ke holo ae o D. C Murray\ inainuli o ke koi a kana keiki O H. Gulika, Ua hoi ī&ai o Hok. i. Hawam.—Ma ke ahiahi o ka P&ahma ihala ae nei. ua ku mai ka moku kiapa D. C. Murray mai Kapalakiko mai iloko o na la holo he 15; a malana mai ona o Hon. J. Nawahi i hoi mai nei me ka oluolu no.o ke kino. O* Ua lono mai makou ua kauohaia aku nei ka Puali Kaualio hou o Waialua, e hele ma Hōnoiulu nēirtßaHsa la < wohe ia ai ka Ahaolelo. Aua lohe uiai makou ua kapa ia ka inoa o keia puali, o ka " Puali Kaualio Likelike Ponoi. Ku o ka Moi Kalakaua.—MaleL o kekahi nupepa o na aina e mai nei, uu ike iho makou, ua pni ia ke kii o la Moi a me kona wahi moolelo pokole, lka makou nann iho, he wahi iki koe nlaila, liku loa meka helelielena kapukapu a nohea hoi o ka Moi Davida Kalaknua'. Maweiie ia ka Hui Pkna Hat,b,—lloko o ka pepa haole o makou o kela pule aku oei, i ike iho ai makou i ka mawehe ia ana o ka Hui Pena hale a me ia m<>a aku o Keaioha ame Panee ma Alanui Ho:ele. A o Kealoha wale iho la no koe e noho hana nei i ua hale pena la o laua. Hoomanawae.ui la kau, i haia fiau hana e na |>omaikai. Make ma ke kahawal.—Mo keia mau la aku nei i'hala» ua loaa k«'kino kupapau o kekahi wahine ma kekahi kahawai ma Wailuku, Maui. Ika noho ana o ka aha niele i ke kumu o ka make ana, a ina ka ana o Dr. Hutchison, aole i loaa kekahi wahi i eha, no keia iaea, ua hoomaopopo ia ua make no i ka haule ana iloko o kawai, E weiie ia ana ka Ahaolelo.—Ma ka hora 12 ponoi o ka e wehe ia ai ka Ahaaielo, maka Hale -Ahaolel.o e_ku nei ina Mililani, me ka oi kela|<ela o ka hlii a me ka nam mamua o na hale e ae a pau o Huwaii nei. Ma keia mea ke lana nei ko ma-

kou inanao, e like me ka nani o ka hale pela no hoi e nani ai na hana o keia kau Ahaolelo. 1 mea e holo peno ai na hana, e hoomaikai ia ke Akua Kahi Kolu ka mea nar.a e hookuikahi na manao o na Kakaolelo.

K7" Ke hnawi iho nei k<» makou poe hoonoho hua i ka mahalo i ke Kapena Crane o ka moku kuna Nettie Merrill no kona hoomanao ana mai i pua ko momona o Lahaina, no keia Papa He niea mau no iaia i' kekahi mau manawa i hala ae ka haawi ma-1 ana mai i pua ko ia Uefeou, nolaila, aole no oia i poina i keia ku hope ana mai nei. Pela i ono pono iho ai na iioomanao ana. i Wahuwa ma Kauai.—Ma ka hora 12 o ke awakea Poaono i hala aku n6i. ua kuai kudala la ke Ahupuaao Wahiawa i Kauai. e C. S. Bartow mamuli o ke kauoha a na Lunahooponopono Waiwai o ka Moi Kamehameha V., a ua lilo ia l lon. D. Mcßryde oia wahi no, no na dala he $4,500. Ma ; keia mea, ke i ae nei makou, "aohe hnna i koe a Kauhikoa, ua kau na waa i ke aki," a he lani iluna a he honua ilalo. Hli.a Maka kii. —Ma ka po Poaono i ha la ac nei, ua inalama ia he hula maka kii,. ma ka Halealii mamua iki iho o ka hora 9. 1 ka nana aku, ua hiki-ole ke hoomaopopo, i kela a me keia inea i papalu ia na maka i ka maka kii, hui aku hui mai na ano, aia ma ka heie e ike ia aku aī o mea kela a o mea keia. Ma ka hula ana nae, ua inoikai no. Maliope iho o ka hula loihi ana, ua hoomaha iki ke anaiua no ka paina. A pau ka paina ana maloko o lliikapukalani, alaila ua hoi hou ke anaina iloko o ka Halealn lolani, no ka hula nui, a i ka pau ana o ia hula, o ka hookuu la no ia o ke anaina, oia pahakaficT' ra 11. Ika nana aku ina mea a pau o keia annina hoopahaohao.ua piha like no i ka hnuoli, e like m v ka olioli ona Moi a me ka ! Hooilina Alii n me na kaikuahine. i I

Peiwa ka lio.—Ma ke ahiahi iho nei o ka Poaono, ua holo ae o Capt. Zeiīett me kona kpalio, a ka mawaho o ka Buflutn's Hail, a komo ia iioko, a puiw% ae la ka-lio, a o ka holo no ia, a hikima ke Alanui Nuuanu, a roa ita pou mawaho iho o kahi o Me Lean ku ia ae la a haule ka hale a me ka rumi ilalo a koe waie alea no o na huiia a me na koio me ka iio, a o ka iiiki ana aku ia o ua lio la i ka holo, hala loa iuka, a e o!e na makai paa aiua lio la; ua ano eha nae ka lio.

Ka Hooilina Mei.—Ma ke kakabi»ka nui o Poaiima i naue aku nei, u« moe aku kaoo a ka Hooilina Alii William Pitt Leieiohoku no ka imi ma ke ano ukali i na Moi, a me na kaikuahine a kahi e loaa aku ai. O na aahu o na poe i holo aka mo ia huakai, he palule huluhulu hinahina o luna, a he keokeo o lalo, a o ka puloulou o na papale he kilika nahenahe hinnhina. Ika naaa aku ua nani no, aohe mea a ka manao e hoahu ai. i ka holo ann o ia huakai hele loa a hiki i Hoaeae, a mai laila mai, loaa na Moi ma kahi o Keonekapu i £wa, a hoau moe pu malaila, a ma ke awakea ae o ka Poaono ae, hoi loa mai la i ke taona nei, a hiki ma ka Halealii i ka hora elima o ke ahiahi me ka oluolu pono o n» Moi a me na alii a me na poe e ae. Ma ka nana ako, na - ikaika maikai no na kino o na Moi, ka Hooilina Alii, a me na kaikuahine. •

Huakai a ka Pooku o ka Moi.—Mawaena o ka hora 10 a me ka 11 o ka Poaono i hala aku nei, i holo aku ai o Hon. W. L. Moehonua» ka Puuku o fca Mol, me ke Kiaaina o Ha.mn, a me i. A. Cv»n)n))ns ( D/H, Ki&mu, J, Kahai, a tsvc ka Luoa Hooponopono o ke Kuakaa. a ra« kahi poe makahanohano e ae; ame he mea ia ua 20 lakou a oi aku, me na kahiko makalike. Eleele 01010, palaka Pake o luna, me nfi papale pua k->, me na uhi kilika nahenahe hioahina i kahai ia ma ka papale, a he haioaka kilika ulaula pua ma ka ai. 1 ka nana aku, ua nani no hoi keia huakai. Loaa aku na Moi ame ka hHakai i ke e hoi mai ana; a o ka huli hoi likemai la no hoi iaa kahi ihaalele la ako ai ka huak&i aiii; hoi koke mai Ia ka Pouku a me kona poe.ma kona anoPuuku, e hoomakaokau no ka hiki ana mai o na Moi i ka Haiealii.

He makana ano hou t ka Moi.—Ma ke kakahiaka Poakahi iho nei, ua haawi makana aku o Mr. Geo. S. Gay i ka Moi, he moena makoloa. He mea ano nuhou ole na moena makoloa ia kakou, koe wale no na mahalo. aoa i ka nani a me ka noēau o na oiana ana e like me na hoopanio ana a ka mea ulana ; aka, o keia moena makoloa i haawi ia aku i ka Moi, ua ulana pu ia me keia mau huaoleio malalo iho :

" No Ua hanai ana o Kamehameha i na 'Jii a pou i k* aino. a,i ku ai ohopuaa, ai kalana, ai okana, ai moku, ai mokupuni, oia hoi ka Kamehameha oihana i ka wa i lanakila ai o Kamehameha eialona o kona Aupuni. Hoonobo aku la oia i na 'iii a pau maluna o ka aina ; kela aao keia ano o na 'lii a pau ana i hoonoho ai maluna o ka aina. Like hoi ka maia o na lii a me na makaainana malalo o īe kanawai hookahi ; ' Hele ka Luahine a moa i be ala ;' ku ka puko a hina ilalo, ku ka maia a hina ilalo ;—ninau ka Moi ma ka hoohuahualau inu eiele : < Heaha ta keano o ka Luahine a me ka Elemaleule ?—He pu ko, he pu maia? Hai mai la na Ēlele ike ano o ka hiahine a me ka elemakuie, o ko Kamehameha Kumukanawai no ia—oia no kona maluhia. No ka mea he hoailona maluhia no ia o kona aupuni. Oka luahine a me ka elemakule oia no na hua kumukanawai. Aole e hao la. Ka maioWa h«i no ia o ko Hawaii nei Pae A>na i ka wā i poka mai ai. No loko mai oke aloha i kona lahuikanaka i puka mai ai. Nolaila kaii ae la ia i kona kanawai mamalahoa i mea e luku hou ole aku ai i kona enemi.

" Nolaila lanakila ae la ka lahuikanaka malak) o ke kanawai hookahi i oleloia, he mamalahoa, o ia no ka malohia nui n »Wy aupuni, ame ka haaohano. * # * aia ae kakpu i na : kuiuu nui i cW>i">r Kk lahui Hawaii, a me ¥a $ii ana o ka lahui mua i ka wa kahiko ia Knmehameha no ka noi ana a na makaainana i ka Moi e hoololi i ka auhau maiuna o na holoholona, bipi, lio, hoki, miula, hipa. Aole loa e koe kekahi oia ano— " E Kalani e:—E hookuu ae ia makou i na hana kanawai, i liā noho kauwa kuapaa ana malaio o na haku o ka lewa. " Na'a na Kaiai." O ke ano nui o na hopunaolelo a me ka manao maluna o ua moena nei, aole ia o ka kakou mea nana nui, aka, o ka lahi a me ka hoomanawanui hana ana o ka mea nana i ulana i keia moena. O Kaiai wahine ka mea nana i ulana, no Waimea i Kauai. Ua hai ia mai makou he 11 maiama ka loihi o ka ulana ia a»a, a o ka laala 'o oa moena nei eono kapuai a m'e 4 iniha, a he 9 kapuai a keu ka loa, a aa piha loa o luna o ua i!)o--ena ia me na huaoieho i hoike ia ae !a malu* na. Ua kaai ia mai keia moena e Mr. Gay i makana naoa i ka Moi. E Hawaii Ponoi e: Aloha ob. —Ua ike au ma ka nopepa &»• okoa o keia Poaono iho nei no ka haakai a ka Moi, e oielo ana ua haiolelo ka Moi ma Waimanalp oei ke hoole aku nei aa ma ka oiaio ame ka lehulehu a pau. Aole i haiolelo ka Moi ma Waimanalo nei, hiki mai no ka Moi a hoomaha iki no, a lulu aloha na makaainana, pule ke kahu a pau, hoomaka ka paina o ka Moi, a pau, makaukau no ka hele, a moe i Kailua, aoie i haioielo maanei e like me ka ke Kuokoa. Eia ka lua, o na mea hoopoowono aku o ka Ahuula, aole oia ka pololei. he Ahaula, oia k« aha kapa o na'lii ī ka wa Imhiko. Eia hou no, ma Kaneohe kahi i haioleio ai ka Moi, a me kona mau hoa. oia o Ailoene, Kalama, l'inehaaa, na ke Kahunapoie o Waimanaio i wehe ka hana ma ka pule ana a m» ka hoo;>au ana a hele aku la ka huakai a k» Moi. p keia ka hoike pololei o na mea i ike ia m|an«u no na hana a huakai hele hoi a Kalagi. Owau no. f M. Kank. |Waimanalo, Aperila 27, 1574.