Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 50, 27 May 1874 — IOSEPA WILIMOTA, OIA HOI O Na Hoomanao ana a kekahi Kanaka Kauwa. HE MOOLELO WALOHIA [ARTICLE]

IOSEPA WILIMOTA, OIA HOI O Na Hoomanao ana a kekahi Kanaka Kauwa. HE MOOLELO WALOHIA

MOKUNA LV. No Hetera Peleki. 1101/o o ko'n wa f papa !eo pu oi me nakauwa ka<naaina iloko o ka ba!e kuke, ninau aku la au i ka oiaio o kuu mea i lohe ai, he Uanaka powa ke hoioholo ana mawaena o na ulunahele o Bagasota, ua uhi ia me ka uhimaka eleele. Pane mai la ke kuke, " He oiaio ioa ia mea. Elua paha maoawa i holo mai ai na poe kaaheie ia nei i ka po, me ka nonoi mai e moe ia nei a ao. no ka mea, ua powa ia lakou e kekahi kanaka powa, a nolaila, ua makau loa ke hele hou aku." Olelo mai la o lakoh » ke kahu kahiko. " O ko kakou haku kane kekahi i hoao ia e powa i kekahi po aku nei. laia e hoi mai ana i ke aumoe oia wale no, ike aku la oia i kekahi mea maluna o ka lio e holo maiana i ona la, me he mea la, e hoopoino mai ana i kona ola ; ak<i no ke kumu hea la, ua holo hou aku la ua powa la i kahi e me ka mama e like me ka makani." Pane inai la ke kauwa wahine malama. " O Sir Kobert Fītzory /ekah) i powa ia, a ekolu haneri paona ana i iilo aku." Olelo ae hoi kekahi, "Oke kumu kekahi o ke Kulanui i powa i:i, a he kanalima a kanaono paha ana inau paona i iilo aku." Me keia inau lono i loaa mai, i hiki ai ia'u ke hooiaio i na mea i hai mua ia mai ia'll e ke kuene o k» hotele, aka. o ke kanaka powa, owai l,i ia h a ai* la i hea kona wahi i noho ai ? Hala ae la ka hebedoina okoa o ko'u noho una ia wahi, a iloko no hoi o ia manawa. aole he mau mea ano nui e liiki ai la'u ke malama ma ko'u moolelo— koe wule no ka lono ia ana mai, uu oluolu ka mai o Mr. Fole, a ua lana hoi ka manao o ke kauka e ola ana. He mea mau, o ka hor<« umi o ka po, oia ka wa e hoi ai na poe a pau o loko o ka hal« e moe; ao ke ano muu hoi in ona Saketo< foda, he kau i ruia paa maiunn o na kauwa a pau o ka hale, a o ko lakou |»ono wale no ka liooko pololei ana i na rula.

I ie&aM omi h aii» i H*ter4 PeWei»*t» aiai*te i«v(att i ke'u I{«bwi k» iM «khww* »w» ■* W*& imk* mua, «ka oiamim ae 6 ta)»a iniii««t ditf u ke'a n»hi u» aoho ih* a« «■ k»ka»' ko'a mao «ul&aLa* paa noa«i ma kk !ifti MH*i i wahi boa r|o'a e neho ai. fka paff inl*c<i ieaa kakMt, |»d%»ka»Si»a iiwla tba»b <teift*4o&4af h« i te b»iejfceice, notoai aoe kom» Mi k te?e rffiT,' B&laMa, «a aka aa ika hale a» fcēi 4taaiimdi ia4a tu»wi uifiitoftEfe»a!i«hi oka po. Ibm biki aoa i *fc h&Mkak&M me« e kiw Haohaono k» ik»Bea«a kakoi, aeie «ia wate 80, aka -e kaiHi fitui( ke ahi 0 kapuaM'. K«oe aku ta«u fte&e,«ia kei heioaaioiea baettu£feaukafttw «afcj eloa maoa koak e waiho ana im«n « kdabi, a ba pafateilb«M)aliaQabßoB meaai ka4i«ns io ke bapa»M, Aoie ke kake maiaila, a emi i a« e im aaamae ka kaokae aai. aia fcoi koiuo raai ia ke koke mai ka bafe pa mai, e lawe aoa i kekalii mau pa. " A J e loaepa !" wahi aoa, " heaha ke kdiau/1 koa boa aoa raai īa aei ilokeekeia kora &ka po ?" Paue aku la au. •« CJa poioa iho aei kua lote, a eelatf& aa i kīibett eiai U." " Nani no hoi kou ho&manao aa& i koa lole ilok® o keia ijpra o ka po," wabi a oaituke nei. » aaei ee i bai mua ia aku be rula paa ko ka haie. aoie e ala a hiki i keia mapawa ?" "Ua Iphe m %u, «oie e ala a a beie isa ® a (Oaaeei oahppe iho e ka hor* umi e ia po. Aka, aoie o'« manao e beie a e braa iao paha; ao kei» wabi mea mk iho ia 3» ke kumu o ko'a mai.I'.1'. " Ua pono," 4abia aa kuke aei. - " i ke* kahi manaw# aku, mai halaa hoa. ee e iike me keia; e poao oe e malama ika ruk eka bale." " Ano, o»«J ninau mai i kekahi ninau hoo," 1 keakea Uok« mai ai ua kukenei ; -e hoi oe e mee. laa.e iehe ka hako hale ao koo hete ika po, BM»»uii nuku ia o». £ aloha aaanei a e pii «aiu aku ee raa feou keena," ' $te keia inau heaoielo, awiwi iho ia ke kuke %bac« *i i kana hana. Haaleie aku la au i»ia, a pii aku ia ota ke alanui pii, a i ko'u hiki ao« aku i ka pepaheh> o luna a'e, ia w» i heoao mai ai ka puka, « heea mai Ja o Mrs. Sakelefoda me ke kekei i kena iinia. Papaei kekeae la oia i ka puk» mahope ooa, ki a» ia a paa—a unuhi reai la ke kl—a i keea iho poleiei ana roai i o'u la s hiki i kau wahi e ku ana, ua heokakaha loa ia eia no ka ike aua mai ia'u. Wana pono mal la oia me ka oielo mai, •• fi aha aoa oe moanei e lonepa, iloko o keia wa o ka po ?" Fane aku la au. •• E hai aku no ail me ka oiaio. ua ala au e kakau leta—he palapala loihi—a i ka pau ana o kau kakau ana, hoomanao ae ta au, no kuu lole «a poiiia i ka hale kuke, a nolaila au i-kii mai nel."— hoikeike pu aku la au i ka puolo lole iaia. " A ke hoowao nui neieu aia kekoke >ia> lo." i hooho ae ai o Mrei Babeiefoda. "E iosepa, i kekahi maoawa aku e hiki mai ena, mai hana hoo oe e like me keia." * Hoi loa aku la au a komo i ko'u keeoa

moe. la kakahiaka aoa ae, koeno ako la au ilo*ko o ka rumi aina, a Mr Bakelefoda i kt)birkuhi maj ai ia'u. A i ka'u hoomeopopoana iho i oa a(io a pau o keia lwoaka, »ole Im i) kahuii ae, kekahilaea e ae; eka, uap«&) no kona manao, ma ka'u mea j boike aka &i. i I ko'u makaikai ana i oa mea ai o liwa o ka papaaina, ua mahaio piha aa, a peia. o«hoi i ke kauwa wahme laweiawe o ka h»te, M«( mea e kb'a oaahalo t» kona elpa kana oi*. i Iloko no hoi o kei. iael» Ha kanwa w* , hioe nei. "loapaha e hoouna aka aoa na haku ikekahi aiaa mek ai na Mn},.Fole>i 6iaii« e oleio ia oia he lokomaika*, piai ( oui ka pihkia o ia wahine, ma ke kpku&apa i kana.mai." I lohe aoa i keia mau oleip ok? Jfau* wa wahiae, aui loa iho ia ko'u mahalo 09 ia mau olelo. No n>t mea e piii ana ika h»na ona raea ai, ua aoe biki oie ia'u, Sfe hoomaopopo aku, 014i, ua hana ruai ke .kake roe ka huna, a ma ia mea, ua hiki o!e la'u ke hoomaka aku e hanai A komo *mai I4 0 Mrs. Sakelefoda e naoa i na mea i haea ia. A no ko'u ku waie aoie a'u hana, oolaiia, puka'aku 1« ou iwaho e holohoio ai 00. Oiai au e hoioholo ana, ai{u ia au ekolu mau puka aoiani 0 loko o ka rumi a'u i hiki maiihini ai i ka po, aole i pani ia na oiepeie>i pe, waiho mai la ka paku oiakue nianoanoa.a nalu iho la au iloko iho o'u, heaha ia ka inea 1 pani oie ia ai ka oiepe, i mea pale aku ai 1 ka lepo a ise ka wela o ka la, oiai, he Btau mea hoonani mnikai ko loko. A hoea la 0 fak(ba—a hoomau loa aku la au iia kau ana i ko'u mau maka ma kahi 0 uamw puka aniani ia ekolu—a mahope iho o n maua kamailio ana, aiaila, komo aku 1$ iloko 0 ka hale. }

<.A h o Mn £ak»feiedt ia'a e tt« w,»bB ifcia nwtaftao kokaa. -A hoskd»k« e iilw.»*.!» ius & {n haku.aw 1» m»-1 Inpmk mailoiwp» ike oia o k» mea a'a e ho- i iW«l»a»«a iA. hilŪ H» kahi o»u bsto, ki« i Mfll4stteoia i iaia « hd« e ife« I keaa omkeim*- ! bi r A, p#Ja. wak» ke kipa 4i«Je ana trh\ki «wle ; WwkU M@*Fote. *>ia tho ]* I» la i piha ! etfa.jßQjpgto iiaekahi o 3«>'a kaawaie a&a, i |i !§»'« frikiimaa wa f tna keia wa i loaa »O tj»i te olnolo U aaai kona ā»j ; i i» Li£a,ilie«na.*ka ia Mr. Garae, «m a hnaaa paLaka. k-aie k, a oioau peao aku ia au i ka pau a me ka ole,oka pīlikia o Mr. Fole. Pane mai ia kela ia'u ? ",aa pau koaa maa pi]ikia, a ua lanakl!a;jOi?iikeiawa." A pau oanea aga o kon haku nia kahi ei|r. Fole r aiaiia, hoi aku ia imua i ko nui* ka» wahi. eia hoi ka wa i kaa ae ai ka« la mahope o maaa, a pa mai ia ka makani olu | o ke ahiahi, a he olu wale no ka hoi aoa a "hiki ika haie. Ma ia wa makaikoi bele aku j_ia au iioko o na aia heie liilii, aia hoi ike | iho ia au, aoie i waeie ia na naheieheie, a : pela no hoi nai pili pa, oia waiho nahelehele waie no. ) Nooaoo nui iho ia au i keia raea, ika bo< i m h»V» a ms ka oie, Aka, »e kou pianao o i ia mei au f he i>ia»ia wale noiaiia, waiho waie īho la no au. ' lAolei pttu.)