Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 50, 27 May 1874 — Untitled [ARTICLE]

Ma ka Poainna nei-i oooaoo ia ai ka biU e liwkuu akea ui i ke kauaka Hawān e inu rama, iinua o ko Hale AhaoleloHe biiu keia i hookoinoia mai e ka Luo» o Kona Akao, me ka mnnaolana, a me iw hilinai a»a pahii, lie btla ta e hnopo* maikai nui ti»at ai i ka luhui, a e hookoulike uku ai la lakou iua ke kulana wala kiaha like, a o keia iho la ke oke,a me ke kuinu iiui o ka inanao i hookomo ia mui ai, e iike inr. kana i kapa aku ai "o keia ka i«>lm> lik.- u me ka pono keakea olt; iu," o kc Uunakn. Hf mea hiki no kir olelo la, oia inaoli 110 kc kuniu nui hookiiln. Akn nifl ka iiinau mn, ua houle |>u 'lio ka Puuku iiiuu «> ku bila, no ka ikaika ioa o ka aoaoe kue uoa i ka bi!a. O keia ka makou 1 inahalo ai no ka hui like ana o oa hoa e kinai iho i ka ea ana ae o ke poo o la enemi. Aole paha he olelo wanana, aka, he mea hiki ioa ke hooinaopppoia, ina e hookuu akea ia ka rama, iwaena o na kaiiaka Hawaii/aiaila e ohi koke la mai oo nā hua kukaluioa he iiim mai wa na mai o ka lahui. No ka uul o na 1110 e iona mai ana no ka inu rama, oia wale no paha ke kumu nui i hooholoia ai keiu Kauawai e na loea Kaukanawai o ka wa i hala. A oia hookalii no ka inakou niea e ho}H>hopo iicm no la inea ino, a me na — pos-mt»tfcm tjp ntir 7WBeiiu o bo kakou jk>ai iho. - ■ Hr nl'nk iiiiiu c laiin n«'i iwaena o kakou ka lioki'iiii Hna i na lilo o keaupuni ; no ka hiki ann inai i ho knkou wa i hooniHopopo ien ilio ui ua pn li l<- 01 wale ae ku aie iuiiu o na inaknhik» elua i ha|a hope ae maniua o na makainki i kaa hope aku. inui ka wa mai i hookumu ai ke Aupuni Huwuii. Ua hoomaka hou mai ko kakou pii mahualiua i«na i kn aie mai ka< makahiki 1858 mai ; a maloko hoi o ko kakou inoolelo lahui i hala ; o ka mōkahiki 1662 ka mukahiki i oi aku ai ke kie* kie o ka aie luhui, no ka mea, la wa he $ 188,671.86 ka aie lahui. Aka, i keia makahiki he mea kuumnh;i ka ike nnn, ua «neane oi papalna n ka aie luhui i ka makeiiiki 1674 mainua o koka makahiki 1862 i hala hope aku. No keia meu ke huka pono nei na mao ka lehulehu maluiM <■ ka Ahuolelo, oiai lakou e noho ana e kuka no ko lakou • noHu pomaikai. Ke kau nku nei na maka o ku ike i ka lakou mau mea e hooholoai uo ka ninau nno nui a lukou e kauiiui nei e ike oia no ke kaana ana i na iilo o ke aopuni. Ma keia ia e noonoo la ai ka Bila Haawina, a oia hoi ka bila e kono ia ai na loea 0 ia Hale Hanohano e puunaue maiau i ko wuhi loaa roe ke akahele. Maloko o ka Olelo .Hoike a ke Kuhina Waiwai, ua hoikeia mai he $809,350 ka nui o na ioaa i manaoia no keia mau niakahiki eiua e hiki mai ana. Mai loko mai o keia e noonoo ia ai na hooemi ana e poiio ai. Ina o ka hapawalu iiookahi 0 keia inau loua ke hooemi ia ana, aluila e koe kpena. 75 ; ina hoi o k<i hapihiku ke hooemiia ana e koe iho auanei he $ 115,621.43 ; ina o ka hapaono oin ke hooemiia e koe * iho auanei he $134,891.66 ; a ina o ka hapaliina, he $121,870; u ina hoi o ka akufa< hapaha o keia mau loaa ke hooemi ia, alaila e koe iho auanei, $'202,337.50. Oiai aole i akaka i ka lehulehu ke ano a me ka uui o na hooenii una, he hoohu--01 auauei ke ala inai iwaena o na nune ana o leliulehu, pehea la auenei e hooemi ia ai ? Me he la o ka kakou ninau ano nui hookahi keia, a lie pono i ko kakou Hale kau kanawai ke lawe i na hooholo ana ma ka mea kaulike, a ma ka pono o ka lehulehu ; e hooemi ma kahi i hiki ke i hooemi, u e hoopau hoi i kekahi ( haawioa i hiki ke hoopauia ; no ka mea, i ina aole e hana ia ana kekahi mea ku-: pono o keia ano, i like ke kulana me ka ; ilihune o ke aupuni i keia wu, ke hopo hopo e nei makou no kekahi ino oi aku, | o hoea mni ia iloko o kekahi manawa poJsole, a loihi paha. i

j E Ma. LeNA Hooponowwo.—Ka hakiwai J | oei ka Ahaolelo i keia hiki mai [ i koe o ki< wa e noonoo «K ai ka BHa Haawij oft. ONI wail» ia «kn imoa o lakeu Lekahi 1 pailp&ia bo«{tM e noi ana e hoemi i na | iito, Dn ka heemi atta niai i aa oktr*o na iu-, I na aaj»ni/ Ha mea pono e hoaau ia niai : | iw lilo. o pii ina aktf auanai I» aie, a liio i l mea hoopiīikia i ke ko.Okoa o ke nupaui, a i 1 hookau koiksi ia mai paha na aohau, me ko I I lakou makemake ote e hookaa aku, a <rtria I : iho la ke koeau e pihkia ai ke kookoa o ke ' aapuni. Ina he makeniake na Hawaii e ho-, I wnau la i lahai kuokoa kea.e pale aku no i iakoo i keia mau mea ma ka hoole iaia ibo,! a me ke ano makee aina. Ē hoopau aku I lakou i na luna aupuni ano oie a pau, a e j , hoemi iho i na uku, ma kahi i kupono ke ' ! hoemi ia. , j He iahui uuku kakou, i aneane aku e line : I me na kauhale liiiii o n« aupuni nui lehule-' | hu o na a he lahui ilihune, eia nae | [ ua joaa ia kakou na mea a pau i hanaia ma | ! na aupuoi nui a waiwai. I I Ua kukulu i t ke aupuni no ka pomaikai : o na kanaka, aole no ka haawi ana i .na oi« I hana a me na uku i kekahi kanaka, a mau I ano kanaka p&hs. O na oihana no na mea ' wale no ia i kupooo ke hanaia, a e kohoia | hoi na kanaka e hana ai i kaoihana, no ko I lakou ike, a me ke kupono. Aoie e hana a < heomakaakau i oihaoa no kekahi kanaka, ! hoi i kanaka kuponoole ke koho no ka I | oihana. lna e hoonohoia kekahi kanaka no ' ! ka oihana, e koho ia kela a me keia kanaka i 1 no kona kupono e hana i na hana o ka oi- | hana. ■■■■■■! 0 ka neie waie no ka mea nanaje hoike j mai i ka nui o na hane, a o k» noeao o na kaoaka, ke ana pono e hiki ai ke hooponopo- i no ia na uku makahiki. 1 Heaha na hana e hiki ke haua ia me ia | i mea '/ a o na uku makahiki hea ke hoemi . la?—Aia iioko o ka Ahaolelo, he poe kana- , ka Hawaii maikai a naauao hoi, a he hiki i ke wae ia i komite e noonoo no keia kumu- ■ manao, a e hoike mai no ia mea — O ka mea nui ī makemake ia, o ka noonoo maikai me ke akaheie loa o ka Ahaolelo, a e hana hoi lakou, no ka pomaikai nui maiuna o na , nooāko ana a pau. A e hiki hoi ia'u ke hai ; aku ī kekahi o na oihana a'u i noonoo ai he pooo ke hoopau ia. 1 elua wale no Kuhina, eponoai ke au-1 puni. ; E hui na ka Loio Kuhina e malama i ka-' na oihana me ka ke Kuhina Waiwai; a o ka oihana o ko Na Aina e a me ke Kaīaiai-' na, ua hiki loa i ka mea hookahi ke maiama. O na oihana a na Kiaaina o na mokupuni aoie ia he mau inea pui, noiaiia he hiki no ke hooiilo ia na na Makai nui e iawelawe ia , mau hana. A e kahi mau hana e ae, uaj pono pahake hoopau ia 'me ka hoopoino ole ! i na pono o ka leholehu] u___ ; He pono hoi e hoemi ia mai ka heiuna o : na Lunamakaainana. K lioeini ia no hui na uku o kahi o lakou, : aoie inamuli o ko lakou noho mau ole, ake, | inamuii o ka nnonoo ana i kn nui a ine ka ! poino o ka lahui. ] O na loaa mai na aioa leialii mai, e waiho ! ia ia iioko n ka Waihona aupuni, a e heemi ia no hoi ka uku o ka Moi i S 15,000 no ka makahiki. 0 ko na Kuhma hoi i 84,000.—0 ka pu. aii koa hoi, ua hiki no ia lakou ke malama i ! ka oihana makai.i meae hōopananaiki mai : ai i na liio o keia mau oihana. ; 1 ®300. a ī ole i $150. ke ola no ka Aha-1 olelo.no ka halawai hookahi ann. ' O ka oihana Hookolokolo oia paha kekahi 1 mea pono ke hoano hou ia, i mea e hoemi ! mai ai i na lilo, me ka hoopoinn ele i kana : hana. O ka hapai ana i kekahi mau mea o keia ; ano, he aloha ana ia i ka aina, a be hoole ana iaia iho, aka, o ka mea maopopo, ua loaa no keia i na hoa o ka Ahaolelo, mai na Hawaii a i na poe i hookupa ia. A o keia hoano hou ana, he mea ia e loaa ai ia lakou ! ka paulele ia mai, a e aloha ia mai ai e na aupohi ikaika, me ka hooko pono ana i ko lakou kuikahi, mamua o kekahi mea e ae e ■ hana ia ana. Inaemakemakeiaana ke Kumukanawai.e | ! hoololi ia mea, alaila ua hiki no, ina nae pe- i ! la ku makemake o ka lahui, a i ka wa pono, J e loaa no na poe ano kupono a noeau, no i lakou, ka maiama ana i na oihana no ka ' inoa, me ka uku ole, a he mau hope kupono : no na Kuhina a me na Kiaaina, e nana ai i ■ ka hana. ' Ma keia mea, e hoea mai ai na pomaikai i noua mau hoololi U o ke Kumukanawai, e 1 i like roe ka manao ana he pono.—A o ka , 1 uku o na kakauolelo o na oihana a me na luoa e ae, e piha pono ana i na hana, aole : { no he pono e ūu koe wale no ka poe ■ akamai a ī hooiliia ka pooo a me ka hewa o na hana, a he mau bona paha. ' | O ka oihana hoonaauao he pono ke hana ia a maiama ia hoi, e like me ka olelo ana a kahi mea i noho loihi iloko o ka hale paahao 0 Nu Hamaaire, penei: M Mai ka wehe i» 1 ana o keia hale paahao, iloko o na makahiki ] he kanaono i hala, aoie ioa i ike ia iwaena o | na paahao, he hookahi kahunapule, loio, kahunaiapaau, luna hooponop<Jno nupepa, aole hoi he diakona, aole kumukula sabati, a aole no hoi he keiki a kekahi kahunapule, a ma 1 ko'u lohe wale, elua wale no mau mea, he mau hoahanau no kekahi hoahanau ekale-' sia." Nolaila, o ka oihana hoonaauao, oia ka mea e keakea aku ai i na hewa; a no ia mea, u» kuhihewa ka hoopananaiki ia ana maanei. O ke kue loa ana o ka Ahaolelo i ka hila ! Kanawai, e ae la na kanaka Hawaii e kuai 1 ka waiona, he hana maikai |oa aiia ia a ka Ahaolelo. { ae la kekahi Manakanawai o A«nerika | Huipuia, penei" Aoeane neU> loa oia i ka '

| ike ana i naihihia kanima i kiwe hi a»i | imua ka ona, h a e kahi oleio ana, i..keyani. peaeii "taa aelee i»o » : keia waiona, alaiia. oa uoku loa ka pakoa a ' me ka'u hana.*" ■ Nolaila o ka ika koop&maiaiki Ā me oaauao io. be mau mea ia e kauo &na i Im lahui Uoko e- ka pomaikai nui. | Oka hooinaunauna an« ke kau paewt«* ' wa i ke Kanawai, hp mau mea te(&9 | koke ai oia ilako o kona hopena. P.