Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 51, 3 June 1874 — NO KA AHAOLELO. KAU O KA MAKAHIKI 1874. [ARTICLE]

NO KA AHAOLELO.

KAU O KA MAKAHIKI 1874.

(Koena mai kela pale mai.) j! Ma ke noi ua booholo ioaia no &e kope|| poepoe ana. • j Hapaiia ka noonoo ana i ka bila e hooma» ; opopo &i i ke ano o ka huaolelo "hoahanau" a -pi ikoko" hoi, e like me ia i hoakakaia ma ka Paoku lO o ke Kumukānawai, a me j ka Pauku 820 o ke,Kariawai Kivila, i ftia ke noi a ka Hon. Dowsett ua haawiia ka biia i keKomUe Wae; o»a na Messrs Dow> sett, Loio Kuhina, Kauiinha, Haupu, a me Kauai. ! Hapaiia ka noonoo ana i ka hita e hooloii ai i na Pauku 197--198, a 205 o ke Kana« wai Kiviia, ma kona heiuhelu elua ana, e pili ana i na makete o ke Aupuni. Ma ke noi a ka Hon. Mr. Kakani ua haaj wiia ka bjla ike Komile Wae, oia o Messrs. j Kakam, Kuhina Kalaiaioa, Mikalemi, Ka-i i hai, Moehonua. | Hapaiia ka ana ika liila e i mo mai ai i keknhi mau waiwai me ke dute o\c raa kona helulielu elua ana, ota hoi na "l«e, na kaki, na kui o na moku a pela aku | ina kona heluheiu effe ana. <*. | i Ma ke noi aka Hon. Mr. Dow?<eit ua haa-i •! w ' |a i* a bila i kekahi Komite Wae, oia o IVlessrs Dowßett, Kuhina' Waiwai, Cumminsi Komoikeehuehu, Koakanu. | Hapaiia ka noonoo ana ika l>iia e kauoha ' ai i na koa a me na poe i hoopaaia maialo o i na olelo aelike, e hele aku > na la koho balo- ! ta a r hookuuia ma na ia nui o ke Aupuni, j ma kona heiuhelu elua ana. ; Ma ke noi a Ka Hon. Mr. Kaukaha ua ] haawiia ike Komite oka Hale. Kohoia ka Hon. Mr. Kipi i Luna Hoomalu. Mahope iho o ka hoopaapaa kna o ke Ko-i j mite o k» Hale, qa hooholoin īa e haawi i ka ■ hila i kekahi Komue Wae. Eia ke Komite , Wae i kohoia: Messrs Kakani, Kepoikai, j Isenberg, Kuihelani, Kuikahi. Hapaiia ka noonoo ana i ka bi!a e hooloii ; ai i ka Pauku l a me 3 o ke Kanawai i I noia i ka makahiki 1568, ma kona heluhelu j elua ana, e pili una i ka pepehi a kuai i ka ( bipi ma na apana e ae o keia Aapuni, ma ka ( 820 o ka laikmi pepehi bipi. Ma ke noi a ka Hon. Mr Aholo ua wj»ihd : ia ka hila i ke Komitc o ka Hale ma ka la . I Hoapa&a U halawai a ku hora 10 o ka ia apopo, i La Hana 32—Mei 26. Na Palapala Hoopk. Mai Koloa Kauai mai, he palapala- hoopii j e noi ana e hoemi i ka uku o ka Moi.j $30; j 000 a peia hoi me na lona aupuoi e ae; a e aeia na paahana a pau e hookuu ma oa la i nui, (oe ku ioaa no nae e ko lakou mao aku , a peia hoi m« na ia koho baiota e hookun ia lakou u.ai k« hana ia ia, me ka laaa no I nae oka uku no la la. Haawiia ike KomiI te Huikau. j Mai Hiio laai he paiapala hoopii e noi ; ana e pap» loa ia ke kuai #na i aa eiea ooa. , Mai Koloa Kauai mai he pai»pata h<»pii ! e noi ana i eiua Kuhiea, a he 815,000 ko jlaua uku pakahi oo ei«a matehiki ijbooJ j kuuia ka aehau o»« lio keiki; e i j ke kaeawai oki raare; e kuai ia na waiona I ma na mokupuni a pau me ka paiapaia ae i; ! | a e hoopaa ia na paiapala henn i 3 waie no ! hora hana o ka la. |j j Mai Kau mai he boopii e noi ana e wehe j ; ia keawa o Kaaluaiu; • i 93000 ka haawi. ( oa no ke alanui mai Waiohinu a Kaalualu.' Mai Lehaina mai he hoopii e noi ana, o| na pa\e a pau » mB re ina wahme Hawaii, i Ko lakou wa e hek» ai mawaho o ke aupuni. e P»no e waiho iho lakou i na mea e kokua ' aii ka lakou mau wahioe; a o na pake hoi i paa maialo o na palapala hoopaa hana. ina 1 aole Ukou e kepa hou, e hoihoi hou ia Ukoo i ko Inkou aina, e nonoi mai ana no hoi aole i e lawe hou mai i na pake iloko nei. 11 Hoike mai ke Komile Wae no ka bila *>'■ hoomahuahua ai i ka hoopai o ka mea ooa i rama i t3O. ua hoopanee loa ia ua hila ln e t Ukou. Aponoia. Hoike mai ka hapanui o ka Koiaiie Wae i kohoia oo k« bila e papa M aole e hoolimalima m ma rta hana o waho. Ua hooholo ke Komiie nn ua hiU ia e hoo-J

mai ana oia he hila e iioopa»'i»i &a. ' ia HoopoioieL ' • Hoolaha nuti ka Loio Kahlea, e iawe aiai ana oia he biia e hoop«a ai .1 ka oihaaa Laēakanawai Kaāpani oka MoVli|iuai o Oaīo ; a ke.b|i* l<9kahi « hoōponopooo ai i ks koho | onti. : ■ Hoolaha mai ka Hoa. Kaal e lawemai ana oia he biia e al i feiT Paoku j 0 H 3tloifS)ww Kanawai- Karasma, ,He\uhelu tnai ka Hon. Ahoio he oielo ho. eholo, e haawiia ka mana i ke Kuh]fta Waiwai e uku aku ina k»mokt»^aoppni v a hiki i ka wa e hooholoia ai Haawina, Hoohoioia. Helaheiu mai ka Hen. J. H. S. Matina m ba manaWa mua he -bt!a e iiooponopono an ka uka o na iilna aupani i hoio aim i na aina e. Waihoia no ka heluheia eioa aaa. N'ohō ka Hale » Komīīe no M ē hōoponopono ai ika pepehi a,aa i na bjpi. \J a hoohoio ia no ke kakau poepoe ana me kahi j hoololi uiika. Ka hila o pppa ana e kuai ana- ika opio. , ' roa koe ime na kauka. Ma ke noi ua haawi ia i ke Komite Pai no ke pai ana^ Neho'ike £bt&te e & e kaohi ai i ko Inha ana o na mai paia, a peia aku. , Muhope iho o ka hoopaapaa aqa o ke Ko> j mite, ua hoohoioia e waiho ma ka papa a la- ! weia mai he hila i 01 ae ka*naikai. Noho hou ke Kotmte o k« Hale, oo ka bi< , la e hooioii.ai i ka Paukn 42 o ke Kanawai . Kivi|a, [e papa. nna i ke Kalaiaina i aole e.kuai aku i kekahi aina aupuni ma | Honoiulu nei ke oie e aeia e ka Ahao!eio.| | Mahope iho oka hoopnapan -iu ana oka i bi!a, ua hooholoia ka booMi (aoie le kual ia keknhi aina nupnni i $5,000 ke | kumahuai o ua nina ia, ke oie e ae ka Moi jame ka Ahakukamaiu.) Hooiioioia ka hih jme ka hOololi e kakau poepoe. Hoopaty>e ! ka Haie. C I La Hana 23—Mei 27. i Na Palapala Hooph. Mai Maknyvao Maui mai he palapala hoopii e noi ana, e hoopau ia ka haawina oo J ke £uia t e hpepaoia ! awa a mē ita opiuma; e hoopauia ka uku j daia ana o na poe moekolohe, a e hoohanaia ' I ma na aianui; a e weheia ke awa o Kahniui. ■ Haawiia i ke Komite Huikau. Mai Kuu inm. he paiapala hoopii e noi ! fl na e inwe nn kanaka HaWaii i niau kulea- , na aina ijiai ioko mat o na Aina Aupuni. Haawim i ke Komiteo na Aina Aupuni. ; Mai Knu mai He paUpaia hoopii e noi ana e hoopiiuia ke Kaoawai e piH £ui» i na iio ken. Haawna iko Komite Hookoiokoio. M.ai Ewa a me Wnianae mai he paiapain i | hoopii e aaiffe af ik jkeksji $£a aina ; e hoolimalima a'ku ia hal ; e ae ia na kana- ;■ ka Hawaii e kuleana i kekahi ma» aina lei i t-al.ii, » ioho..(.ip ia y e ia e hoopau ana i na in kapu a ke konohiki.' n me kahi mau hoopii e ae. HaawiiaikeKomite HntVau. ; . Waiho mui ka Hon. Mr. Nawahi he pafaI pnia hoopii mai Hoooieiu mai « $«i e : ■! kapaeiu ka palapaia hoopii mai Wmiūku i j mai e noi ana e hoem»n ka uku o ka Mo» i Wahine Kanemake i 4.000, a e hoomnuia oo e iike mfe ka uka mua.' WaHlomai k« Hon. ... Mr. Kauai he palapala iaai Wpimea, Kauai mai, e noi ana e hoololi ia na Pauku 21 a jme24 o ke Kumuliaaawai. Haawiia i ke Komiie Hookolokoio. Hoike mai ke Komite Huikau i ka iakou II oielo hotke no ka palnpala hoopii mai Koloa Kauai mai. e noi e hoomiia ka uku o na , loaa napuni i 2-īJ o kp iakqt) tiku;i : Oa hoonoo ke Kom'iie e \vaiho ia 'ma ka papa a noonoo pu me ka Bila Haawina. Apono ia. Heluheiu mai ka hapa uuku o ke Komiie Wa#» no kx noonoo ana i hila e hooloii ai •i na Pauku 2io. a e hoop;tu )oa «i ika i! Pauku 2)6 oke Kanawai Kivi(a e piii aea i k« hoohanaia o na paahao ma na • I ili n hooleie ukana ma ke awa. U* mo&Io I kn hapa nuku » ke Komite, a ua apoao i w \ biia. j ' Ma ke noi a. ka Hon. Kaklna ua waihoiai ma ka papa i jio«»o piaōe&a.*!! a tneV I ka hoike a ka hapanni o ke Koiaile. | mai ba Hon. Mr; Mfk»ie«i he i oielo hoohoio e kauohaāi Ite e wa&o ro&i , aM 0 k* Hale, i tai 4fe& Hoi. [ke a Komite Malama Ola oka it> H. 1872 | a oooaoo pu me aa Bik *\m * p«i *aa i ke | Kanawai Hookamakama. j Heiahelu mai ka Hoa. Nawaiā eo Ika maoawa mua fce hih e pap« io«i ; aoa ike ' kuai a haawt i na waiona i kekahi ka»aka o ke» Auponi. a peia hoi m& Wl»Rl aat i In» waiona maanei. Waihoia no bafceluhe- | iu eiua ana. Hoolaha mai ka Hon. W. T. ® ia* i we «wx aaa oia he bil» e h&awi m ! i» Moi : ka aaana e heahui *> i kekabi amm «&*•*** i : hookahi. Na HAMA okaLU Hapaiia ka aoon«6 m Haī B(S Hmw{* tm ma kooa heiuhelu eiea aW MdMhi» ka Biia. ' i Noi mai ka Hon. || r . Kaai e 4ttawit& la 1 Bi|a i kekahi Komite Wae, a ipmik, Eo> hoĪ4 na Messrs Kaai, Dow?=ett, Kahk>* Wati *»i, Kankaha, Kiiw. k k% WMKIO9 ,aa% £ e hookuu «i i kahi poe mai na auhau pIU kino mai, na auha» kmo, knla. * a|ati«i («m h«i »* [»• i 4 % fo« imn helnMii eim

Noi mai kn f|gn. Mr,; Kakina e hookonio ; JB i hoololi i "3 keiki"ma hnbi oUa "lima" 1 j a i oJe, mai k$ kolu keiki afeu pii iluna. j | NoooL mai hoi%t Hon. W-. T. Maiina he j hooioh kana t makemake ai e hookomo mai I i ba bila o»ai, he « ahi hemahema ma ka bi- f |la i ikeia, oia hoi aole ! hoakakaia ke an6 j na makua e hookauia ai i, ka aohau o kahi i i kanaka anei e noho lalaa aoa i kahi e, a na tīf wahiop p mihma na keiki, oia anei ke _pkelc ana i keia aohau ī 1 kona manao i ao!e loa ia i kupono. Oka oi ako oka raa--1 ikai, o na mea mare i noho pu me ka maikai | a hiki i ka loaa ana ia lauu na keiki elima, °' a k® mea kupouoa&ioekuuia iknauhm ! Kamailio mai ka Hon. Kuihelani, he wa- | hi hemahema kekahi ma kekanawai. no ka | mea, aole i kaupalen» la na makahiki o na | keiki, oke keiki ehia makahiki la, malalo r paha oka 17, aoi aku paha ? E pono e kai upalena ia n« mak'ahtfci ® ke keiki. | Kue mai ka Hon. Kaai a noi mai e kaj pae loa. No ka mea he kaoawai kau kapa- | kahi loa keia, aole i kau like maluna o na ;kanaka a pau. ; Mahope iho oke kamailio ana ona hoa { ua hoopauia ke Komite o ka Hale, ma ka hooholo ana e haawi aku i ka bila i kekahi Kocnite Wae, i noonoo pe ai lakou iae na ; hoololi he nui i hookomoia mai. i Kohoia na K"mile Wae o Messrs Kaokaha, Dow.se<t, Kaai, Loio Kuhina, W. T. Matma. Hapaiia ka noonoo ana i ka bila e hoohui ai a e pai i na Kanawai Kirils ma ka olelo Haawii a me lieritania, ma kona heiuheiu | elua ana. | Noi inai ka Hon. Mr. Kaai e haawiia ka | hila i kekahi Komite Wae. Aponoia. Kohoia na Komite o Mes-srs, Kaai, Loio Kahina Kuihelani, Koakanu, Kahai. | Hapaiia ka nonoo ana ika bila e haawi ' ana i ka mana i ke Kuhina Kalaiaina eae aka 1 na poe Mahiko e puhi raina." " " Noi mai ke Kuhina Kalaiaina e haawiia keia bila i kekahi Komile Wae. Aponoia. | Kohoia ha Messrs. Kuhina kalaiaina, Kaai, Aholo, Kakani, Nawahi. Ma ke noi ua hoopanee ka halawai a ka hora 10 a. m. o ka la apopo. La Hana«24—Mei 28. Sa Palapala Hoom. Waiho mai ka Hon. Nawahi he palapala hoopii mai Puna m«ite noi ana, e hoopauia ka uku ana i na Lunamakaainana i na Kau , Kuikawa. Haawiia ike Komite Hōokolo-j kolo. | Waiho mai ka Hon. Nawahi, he pālapnla ; hoopii rnai Puna mai e noi ana, e hoihoi ia na loaa ona aaia lei alii ike Aupuni. Haawiin i ke Koniil#- Waiwai. Waiho inni ka Hoii. Nawnhi li<- |»alnpaln : houpii niai Puna inai * i»oi iiiia, »* hoohana J ia na pauhao nia nn ulanui » ko lakon mou j apana iho. Waiho niai ku Hon. Nawahi he palapala hoopii * noi ana e hoopauia na luna aupuni ike ole ina mea helu. Haawiia i ke Kōmite Hookolokolo. Waiho mai ka Hon. Mr. Nawahi he palapala lioopu inai Puna mai, e noi ana, e ae aku i na mea a pau e noho rna na aina aupuni. Haawiia ike Komile o na ainaau-, puni. i Hoike mai ke Komite Pai ua paa i ke pai ia ka bila o pili ana i ke kuai opiunia. Hoike mai ke Komite Huikau no ka hoopii' mai Koloa mai e noi e hooenu i ka uku o na 1 luna aupuni, mai ka Moi mai a i na Kuhina ( i elua Kuhma ) a i na lona aupuUi e ae.; a e hookuuia hoi na paahana i na la nui a me j na la koho balota. Ua noonoo ke Komite a i ua hooholo iho ; e waihoina kumu hoopii mua a noonoo pu ia ine ka Bila iiaawina ; a j ; aponoia. Hoike hou mai ke Komite Huikau no ka : i palapala hoopii moi Kohala mai e noi ana i i e hooemi i ka ukii o ka Moi, a ine na luna . | aupūni, a i elua wale no : Kuhina, a me kahi; ] mau noi e ae e pili ana i na lio keiki, ka hoo- ! ponopono ana i na hora haoa ; —hoopau i ka metala ilio. Ua noonoo ke komite e waiho f i ka mua a noonoo pu me ka Bila Haawina, ; a o ka lua mai e hoopanee ioa, a o na mea j ! hope, e waihoia a noonoo pu me ka bila, e ' ! waiho nei a e lawe la mai ana paha, Apo-1 i noia. ' hou mai ke Komite Huikau i ka ' I lakou olelo hoike no ka palapala hoopii mai! ! Lahaina mai. e noi ana, o na pake € pau i i \ mare i na wahine Hawaii a haalele hoi i ka < ■ iakou mau wahine ia nei, e waiho iho lai kou i waiwai i mea kokua ina wahine. Ua ' noonoo ke komite e waiho ma ka papa a j noonoo ia ka Biia no ia mea. Aponoia. 1 Hoike mai ke Komiie Wae i ka lakou ■ oieio hoike no ka biia e hoololi ai i ke kanawai e pili ana i ka lawe ana i na ohua ma- j : waena o keia mokupuni. Ua noonoo ke ; Komite a ua hooholo e apono i ka hila. | Aponoia. Hoike mai ka hapa nui o he Komite Wae ; jno ka noonoo ana i ka hila e pili ana i ka ; lole ana i ke kao a me ka hipa ua noonoo la- ; kou a ua hooholo, e hana i bila liou, a e hoo-; ! panee loa ika bila mua. Ma ke noi ua npo- ' noia. Heluhelu mai ka Hon. W. T. Marlina no i ka manawa mua he bila e haawi ai i ka ma'nai ka Moi no ka oohui ana i kekahi mau ; ! oihana malalo o ka luna hookahi, me ka ae :ia mai e kona Ahakukamalu. Waihoia no i ka heluhelu elua ana. ; Ma ke noi ua kapaeia na rula, a ua wai-; hoia aku ka bila i ke Komiie Pai no ke pai , nna.

I ileiuhelilUiiii ka Loio Kuhina no ka ma* I ; nawa mua he bjja e hoopau loa ai i ka Oi-1 hana Lunakaa&wai Kaapam o ka Mokopuni i Oahu. Waihoia no ka belube)o eluaana. [ Hoolaha mai ka Hon. Mr. Kaai e iawe j mai ana oia he bila e pili ana i na Komisina , Palena Aina. ■ . , ■ -i NaHanaokaLa. ■ ■ j Ma ke noi a ka Hon. Mr. Waila, ua ha- j pai mua ia kb «oonoo ana i ka bHa e pili i I a,na i ka hoapanopono kna i ka uk» o na Pai- j )sta o ke awa o Hoooluiu, ma kona heluheiu | aloa ana. , Ma ke noi oa hooholo loa ia ka bila e ka-) kau poepoe. ' ! | Ma ke noi a ka Hon. Mikalemi ua hapai ia ka noonoo ana i ka bila e hooponopono ai ī fee kuai ana i ka opiuma a me na laaulapaau e ae. ♦ ---• i Ma ke noia ka Hon. Kaai oa haawiia ka | Uila i ke Komitc o ka Hale. Kohoia ka j Hon. W.*^ 1 . Mqrtirta i no ke | I Komile- wy■■"'■- : | Mahope iho o ka noho ana o ke Konaite ; | o ka Hale e noonoo no ka bi!a, ua hooholoia j i e hoopanee loa i ka bila. Nolaila, ua hoopanee loa ia ua bila nei. Hapaiia ka noonoo ana ikabila e hoololi ai i ka Pauku 9 o ka Mokuna 9o ke Kanawai Karaima Hou, ma kona heluhelu alaa, i ana, e pili ana i ka hoeha. | - Ma ke noi ua hookemo ia ka hoololi e boj ioi i na huaolelo " 20 la hoopaahao." f A ua aponoia hoi lla bija me ka hooloii i pu, a hooholo loa ia no ke kaknu poepoe ana. | Hapaiia ka noonoo ana i ka bila e hoop»« i loa ai i na Psuba 2, 3, 4, o ke kanawai i [hooholoia i ka makahiki 1860 e pili ana i ba Luna Helu a me ka ohiana i na anhau, ma kona heluhelu elua ana. l Hoohoio loaia no ke kakau poepoe ana. i Hapaiia ka noonoo ana i ka bila e hoopau loa ai i na Paaku 42, 43, 44, 45, a me 40, 0 ko Mokuna 65 o ke Kanawai Karaima e pili ana i ka lawe ana, a me ke kuai ana i ka opiuma raa keia aupuni, ma kona heluj helu elua ana. | Ma ke noi a ke Kuhina Kalaiaioa, ua | waihoia ka bila i kekahi Komite Wae. j Kohoia na Messrs. Kuhlna Kalaiaina, Kaj pule, Kuikahi, Kauai, Birch. i Ma ke noi ua kapaeia na rula t a ua ae ia i »ku k«vHon. Mr. Mikalemi e beiobelu inai | be olelo hooholo, e hoopanee ia ke kudala | ana o ke Kuhina Kalaiaina i na laikini opij uma, a pau na biia e waiho nei imua o ka hale i ka hanaia e pili ana i ka opiuma. ! No ka mea, ua ikeia ka olelo hoolaha ma ke I kauoha a ke Kuhina Kalaiaioa, o ka Poa- | ono ae rei e hiki mai ana oia ka ia e kuda!a ai. . ■ ■ . i ! Ua kapae ia e ka noho no ke kae i rta rula. , Hapaiia ka noonon anniika lula e p*pa ; ana i kf kalewu ann i na m«>a ono me ka I ukini oli', ma kona heluholu elun nrin, Ma ke noi ua waihoia ka ke K'omile <* ka Hala ma k» la apopo. I Hapaiia ka hila e hoololi ai i ka Pauku 9 I o ka Mokuna 7 o ke Kanawai Ksraiina ma { kona heluhelu elua ana ; e pili anu i ka lawe ola ina kedegere3e hoopaa iaoia ka mea i ku 1 ka lawe ola aole e ae ia e uku dala, a o ka manawa hoopaahao i 3 niakiliiki, ka haahaa Ma ke noi ua haawiia ka bila i ke KoI miie o ka Hak>. i Kohoia %a Hon. Mr. Nawahi i Luna Hoo- ■ maiu. Noi mai ke Kuhina Kalaiaina e hoopanee ■ loa i ka biia, a ua oi aku no ka maikai o ke kanawai e waiho nei. Wehewehē mai ka Hon. Mr, Birch, oia i no ka mea nana i lawe inai i ka bila, a eia ke kumu o kona lawe ana nm, no kona ike ana i kekahi mau keiki i kiia i ka pu ma Wailuku e ka pake, a ua hoopakele wale ia no ma ka uku aoa 100dala, 0 keia uku | aole loa ia i kupono no ka make ana o kela mau keiki, a no I<o Jaua ola hoi. Nolaila, ; he manao kona, e hoopau loa i ka uku dala i ana, a e hoohana wale ia no. Mahope iho o ka hoopanpāa iki ana.ua hoopauia ke Komile, ma Ua hooholo ana e ; hoomoe i ka bila ma ka p«pa, no ke kuikawa o ka hale, aole i hooholoia e hoopanee : loa, bole hoi i hooholo loaia. Hapaiia ka uoonoo ana i ka bila e kalewa maauauwa i ka waiwai ma na ainn e mai, ma ka $25 ka uku o ka laikini. a e papa , ioa ia hoi na poe i hookupa oleia aole e ka- , lewa, ma kona heluhelu alua ana, ! Ma ke noi ua haawiia ke bila i ke Komij te Wae. o Messi-s, J. H. S. Mari tina, Kuhinao ko na aiaa e, Paul lsenberg, j Nahinu, Mikaiemi. " Ma'ke noi ua hoopanee la hale. i . La Hana i!s—Mei 29. Heiuhelu mai ka Peresiiena i ka palapala a ke Kakauolelo o ka Htiie Ahaoleloe hoj ikeana.ua hookohuia mai oia i Loio Kuhi- ' na e ke Alii ka Moi, nolaila, e haalele ma), ■ aoa oia i kona kulana Kakiuolelo. Hoakaka mai ka Peregid< i na i kona manao 1 minamma no ka haalele aoa mai o ke Kai kauolelo i kona kuiana, eiai oia he kokua j nui no ka Noho ina ka hoopololei aoa i ■ na rula o ka hale* He m<a oia i inaa, a i noho loihi ma ka oihana, a i ike i 'na rula. Kamailio mai ka Hope l®eresidena ma na ano i hoike ia maluna,. Mahope iho o ka aponoia ana o ka palapala a ke Kakauolelo, ua kohoia o Henry Makalalena i Kakauolelo ma ka o lima ana. Hoike mai ke Kohina o ko na Aina e, ua loli ae ke kulana o ka Aha Kuhina o ka Moi : no ka inea, ua ku iike ole ko lakou manao, nolaila, ua hoihoi lakou i nehinei i ko lakou mau palipala hookohu. Aka ua hoihoi hou ' m»5 ka Moi iau i Kuhina Kalaiaina, a he ! Kuhin» hoi no ko na Aina 9 no ka manawa, a ua hoihoi hou ia aku ka <Jihana Waiwai i ka Hi* Kx. P. Nahaolelua, o B. H. Stanley

I fisq., ka mea i ieohoia i Loio Kuhiaa ma ka-N bi o ka Loio Kuhiqa i haalele mai. ! Kamailio mai' ka Lolo Kuhiua mua, ua i "haalele oia i kooa kulaoa ao ke ku ]ike ole j ; v ko iakou maaao, oiai* aa aoenoa nui oia : ! ma ka mea pooo i Uona mauao no ka poma- ■ ikai o ko ka M?i Aupuui, ā ua*oluolu no hoi; oia ao ka maikai o Hua oka hale, uua j oiioli hoi no ka ike ana e pani ia ana kona ! | hakahaka e kekahi mea makaukau, kaulana [ no ka ike, a i lawelawe loihi ma ka oihana. j Kamaiiio mai ka Loio Kuhioa Hoo, ua ] , iawe oia i ka oihana me ka ike mua ole. a I aole hoi i hoomakaukau mua ia a hiki wale iikawai kahea ia mai ai. Aka, ua iana no nae kona manao e lawelawe p<dolei no oia t ka oihana me ka pauleie ia. Ma klē hōi, ua kapaeia na rula o ka Hale, ua aeia aku ka Hon. &&r. Kaukaha, e helu'. helu mai he oieio hodio!o, ao ka haawi ana aku o k* H«te i ka mahalo i ke Kakauoielo Aponoia ka'oleio hooholo. Heluheiu bou mai ka Hon. Mr. Kaukaha he okio hoohoio, e haawi aku keia haie i ke i aloha a me ka mahaio i ka Loio Kohina mua. Aponoia. Na Palapala Hoopii. MaiHooolulu mai he palapala hoopii. (he 90 inoa) e noi aaae kohoia ka Hon. E. Mikalemi i Lunapaahao ne Kawa, ma kahi o Mr. Fife (Paipu) a i $25 ka uku no ka malama (akaaka nui ia). Kapaeia. Mai Honolulu mai he palapala hoopii, e

noi sna e hoomaaia k« oini Moi e like pela. i komo pu iloko oiaiia ko ka Moiwahine, a me ka Hooiiina Alii, o ka taa, e hoomauia ka Haawina Hoomau o ka Moiwhiane Kanemake ; a e hoeaiiia ka oku o na luna aupu»' ui e ae. , Waihoia ma ka papa a noonoo pu ia me ka bila Haawina. ' Hoike mai ke lfomite Hookolokolo (hapa nui) i ka laLou olelo hoike no ka palapala hoopii e noi ana no ke kupono ole o ke koho balota Lunamakaainana ana ma Uiupniakua. Ua noonoo ka hapa nui o ke Komite, a ua ! hoohoie e apeno i ke kohoia anō. Heluhelu mai no hoi ka Hon. Mr. Waiia | i ka olelo hoike a ka hapa «uku o ke Komi- j te i kakauia e ia hookahi iho, e «pono ana i } ka palapah* -hoopii, a e kaaohaia ba Loio j Kuhina e heie aku e ninaninau pono i ke i koho halota ao«i ma Ulapaiakua, j Ma ke noi ua lawe in na oielo hoike elua im.ua o ka Hale e noonoo a». Ua ikaika na olelo a na aoao elua, o na { Hon. Messrs. Ahoio, Kaukaha, Kakani a me , Birch ka i kamoiho ma ka aoao e kokuaan& j i ka hoike a ka hapa nui o ke Komite. O | na Hon. Mess?rs. Waiia, Nawahi, a me Koa- j kanu, ka i kamailio mai ma ka aoao e kokua I ana i ka oielo hoike a ka hapa uuku o ke j Komite. Mnhope iho o.ka hoopaapaa ana, ua hooholoia tt waiho i na olelo hoike eioa ma ka papa. Hoike mai ka hnpa nui o ke Komite Wae i no ka hiln e pili ana i ka hookuu ana i na ; dute maluna o na waiwai i lawe ia mai na : aina e inai, i pili i ka ekalesia. Ma kc noi ua waihoia ka olelo hoike ma ; ka papa a noonoo pui* me ka olelo hoike a : ka hapa uuku o ke Komite. ; Koho ka !foho i ke Kuhina Kalaiaina hou [ a me ka Loio Kuhina hou i Komite Pai. t HeKihelu mai 4ca Hon. Mr. Kaai no ka manawa mua he hila e hoololi ai i ka mana» ! wa o na Komiaina Paiena Aina. Waihoia i no ka heluhelu elua ana. | Heluhelu mai ka Hon. Mikalemi no ka \ \ manawa mua he hila e hooloii ai i ka Pau- i i ku 218 o ke Kanawai Kivila e pili ana i ka | Papa Hawaii. Waihoia no ka heluhelu ( elua ana. i Heiuhtlu mai ka Hon. Mikalemi oo ka | mnnawa mua he bila e hoololi ai i ka Pauku i 25 o be Kanawai e hooponopono ai i ka 6u> i ro Hoonaauao, e pili ana i na kumuao o na I kula aupuni, i (81.00 no ka ia ka uku o ke j kumuao, i 40 na a ua ike ia hoi ka makaukau.) Waihoīa no ka heluheln elua ana. Hekihelu mai ka Hon. Kepoikai he oieio ' hooholo e hookomoia iloko o ka Bila Haawi- ! na i 1600 no ka Hale Hookolokolo a me ka | Halepaahao ma Honuaala Maui. Waihoia I i ma ka papa, ! Heluheiu mai ka Hon. Mr. Kaiue e hoa* ! kaka mai ka Loio Kuhina i kona manao ma ! ka ia apopo.no na P&uku 487, a me 488 o ke ! Kanawai Kiinia. | Hooioli mai ka Hon. Kaukaha e hooloihi jeku i ka nianawa a hiki i ka Poakahi e hiki • mai ana. Hoolaha mai ka Hon. Kaai e iav?e mai i * ana oia oia he bila e hoololi ai i ka laikini ! opiuma. ' Hooleha mai ka Hon. Kaiue e iawe mai | ana oia he hoololi i manaoia no ka Pauku : 65 o ke Kumukanawai. j Hoike tnai ka Hon. Kaai e iawe mai ana ' | ke Komite Wae o ka bila Eiwa Hora hana, i i ka iakou oielo hoike ma ka la apopo. j Na HaNA 0 KA La. Noh® iee Komite o ka Hale e noonoo no ka bila e papa ana i ke kalewa ana i na mea , oou me ka iaikini ole ina keia Aupuoi, ma ' ka heluhelu elua ana e like me ia i hoopaneeia mai nehinei mai. Mahope iho o ke kamailio ikaika ana o ka Hon. Koakanu ma ka aoao kue i ka bila, ua heohoio ia e haawi ia ka biia i kekah; Komite Wae. Kohoia na Messrs. Dowsett, W. T. Matma, Lane, Kapuie, Koakanu. Hapaiia ka biia e haawi ai i ka mana i na kaoaka a pau i hiki ke U{»au i ka mai iepe» ra, e iapaau aku me ka laikini ole, ma kona i heluhelu eiua ana. Ma ke noi u* haawiia jfke Komite Wae—Messrs. DowseU. Waila, Aholo, J Hnpaiia ka noonoo ana i ka hila e hoololi, li i ka l'auku 1073 o ke Kaoawai e j

; pili ana r i na ioio; e aeia keia ame kem ka-1 l naka e ku ioio.imua o na Aha Hookolokoio. ; j Ma ke noi ua h&awiia ka bib ike Komi-. j te Wae—Ahoio, Loio Kuhina, Kaai, W. T. : Malioa, Kauai. , Hapaiia ka neenoo ana >ka bila e hooiiio i ; ana o ka olelo Hawaii ka olelo paa, aole o ; jk« fierittmht ma - kutta lieluti«kt elua mw. ' i Ma ke noi ua haawiia ka bila ike Koniile Wae—Messrs. Kaav Kepoikai, Loio Kuhi- 1 j na,Nauahi, ame Dowsetts * < \ Hapaiia ka bifa e hoololi ai ike Kanawai e hooponopono ai i na hoailona a me nahao kuni o na holoholtina, rna kona heluhelu ( eiua ana, (oia hoi i na e holo Wale ana ke-' kahi bipi, miula, kāo, lio, puaa, hipa, malnna o kekahi aina a hala ka m«4tahiki hookahi me ke kuni oleia, alaila e manaoia oo ia • holohoiona no ka ona nona ka aina, ; Ma ke noi na waihoirlta htia i kekahi Komite Wae oia o Messrs. J. H. S. Matina < Kopahu.Lane, J.P. Parker ; Curomins. ! Hapaiia ka noonoo ana i ka hila e hoololi i ai i na Pauku 527 a me 530 o ke Kanaw'ai | Kivila ma kona heluheia eiua ana, epili anai ka wehe ana i kefcahi maa awa eae o ke I Auponi. Ma ke noi aa hoopanee los ia ka 1 bila. ■ . , j Hapaiia ka noonoo ana i ka bila.e hooloii : ai i ka 264 o ke Kanawai Kivila ma i kona helahela eiua aua. Ma ke noi ua haawiia i be Komite Wae Messrs. Kaai, Kakanī, Cleghorn, Kaiue, Aholo.

Hapaiia ka bila e hoopau loa ai i ke kana- ' wai no ka hoohoio mokumahu pili aina hou, | i hooholoia i ka !BT2 ma kona heiuhelu | elaa ana. Ma ka nmau ua hoopanee loa ia. | Hapaiia ka bila e ai i na Pauku 1 483 o ke Kanawai auhau ana, ma kona heluhiiu elua ana. Ma ke noi ua haawiia i ke Komite Wae j o Messrs. Dowsett, Loio Kuhina, Kuihelani, l Konkanu, Kipi. Hoopanee ka Hale. i LaHana 26,—Mei 30. I HoiKE A NA KoMITE. |

Hoike mai ke Konftte Wakvai no na palapala hoopii e noi ana e hoonoa i ka auhau e : na lio keiki, a e hoemi i ka ouhau waiwai, ) ua noonoo ke Komite e waiho I keia mau j paiapala hoopii ma ka papa, Aponoia. Hoike mni ke Kotpite Waiwai no na pala- ! pala hoopii e pili ana i kauku- makahiki o ka Moi a me na lunaaupum e ae, ua noonoo ke ! Komile e waiho i ua mau palapala hoopii la 1 ma ka papa a noonoo pu ia me ka Bila Haa- j wina. Aponoia. Hoike mai ka hapa uuku o ke Komite ! Wae no ka noonoo ana i ka bila e hoololi ai j i ka Pauku 516, e pili ana i ka hookua ana i ke dute maiuna o na waiwai pili i na ekalesia. Ua-apono ka hapa uuku oua Komite ia i ka bila, me ka mai i ka hoololi' a ka Ltma o Kona Akau, oio hoi e "papa >a ( ka waiona." Ma ke noi ua waihoia a noo> noo.pu me ka bi|a Kanawai. Hoike inai ke Komite Wae no ka bila e , hookuu ai i na dute maluna o kekahi mnu waiwai mai na aina e mai, [na kaki, na mea pili ina pahu &c.,] Ua noonoo ke Komite, e hoopanee loa. Hoolaha mai ka Hon. Kepoikai e lawe ! mai ana oia he mau bila e koho ai ka Papa ' Ola i mau Komite ma kela a me keia apana —a e hoohoihoi ai hoi i na apana hanau nui i ke keiki. Noi mai ka Hon. Kaukaha e haawi hou ia aku i manawa no ke Komite Wae i koho ia no ka noenoo ana i ka bila e pili ana i ka iawaia. - Hoolaha mai ka Hon. J. H. S. Martin e iawe mai ana oia he biia e hooloii ai i ka PaukuB92oke Kanawai Kivila. Hoolaha mai ka Hon. Aholoe iawe mai ana oiahehila e hoemi ai i na lilu. Noi n»ai ka Hoa. Moehonua e haawi hou ia aku i manawa no ke Komile Wae i koho ia e noonoo ai no ka biia 9 hora hana. < Hoike mai ke Komite Wae no ka bila e < hoomahuahua ai i ka hoopai o na poe ona, ua noonoo ua Komite la a oa apono i ka bila ! me ka hookomo ana i kekahi mau pakui hou. i Apoooia. Ma ke noi ua kapae ia aa rula a ua ae ia : aku ka Hoo. Komoikeehuehu e waiho mai he palapala hoopii mai Ewa a me Waianae enoianae hoopaoia ka oihana L. K. Kaapuni o Oaho. Mi k« Mi ua waiho ia ma ka papa a nooooo pu me ka btla ao ia mea e waiho oei. i Heluhela mai ka Loio Kahīna no ka mi< nawa mua, be biJa e hoomaopopo ai no ka waiwai i morakiia, e haawi »na i ka mana i ka mea moraki e kaai aku i ua waiwai la i morakiia, ke hoakaka ia peia maloke o ka 1 palapala momki, iaa aole i kau&h» ia e ka Aha pela. Haawiia ike Komite Pai no ke pai ana no ka lua ona manawa ««iieluhelu ! ai ka bila. j Na Hana 0 KA La. Hapaiia ka noonoo ana i ka hila e hoopo* nopono ai i ka uk« ona P&ibta o Hoooiolo ma kona huluhelu akola in, fiSa ke mI , ua hooholo loa ia. Hapaiia ka bila e papa ona i ke k.lewa | ana i na meaono me ka iaikini ole im«M o ke . Komile o ka Hale, me ka 000000 pa aaa i ka | olelo hoike imeu pakei a ke Komke Wae j i kohoia no ua biia aei. Hiahepe iho o ka ooho ana o ka Komite o j ka Hale, ua hooholo ioa la ka bila. I Hapoiia k» noonoo ana ika biia e hoopo* , nopono ai i ka manawa e aoho ai na Lona- ( makaainana ma kona ano iuoa, nn kona heI luheiu aiua aaa. ke aoi ua hoohoioia j ka bila no ka heluhelu ekolu ana. i Hapaiia ka umw aaa ika hila e hoepaii jai i ka Mokona 15 o ke Kaaawai Kamima gm kona h*luheiu elua «m. Ma ke bqi tia • haawiia i kekala Komite i Wae—o» ea Messrs. Aholo, W. T. Marti«. ; Kupehu, Nankana, Knikahi.

' Hapaiia ka bite e 0 Kanawa jj£l*i!a ®a ;? ?':f|| ana, e piii «oa jka waiwai ka|Klßoela»§«o 1] ibo ao ka mea aie kaa rt«. mdppt «1« / hoolilo ana afeu, i kooa maa «?aswai Bas M |»aie. Mi' ke no> »a haawiia ka ■ kahi Komite Wae.—Messrs.»Kaaie, Kaate- - '"*, ī -" llt iln i lnii hn, t —~ uli. ■~■ HapMM noonoo ana ika bik e he»loit i ka Pa«lv\» H t> ke tia»svtoi S?wla,£jHlt »na i ka houlimalima lio, ma koiya hetebei U aiua ana. M.ahopc iho o ka hoopaapaa ia ana o ka bila ua heoholoia ke noi e hoopanee loa. Hapaiia ka.bi!a e hoopaa ai i tia Pauk« 1, ?, 3, 4, 5, 6, 7 o k& Kanawai e pUi aaa i ku hoopae liena hana a eemoku a»ai na aina e mai, ma kona heiuhelu aiua ana. ! Ma ke noi ua haawiin ka biia i keknhi Komiie W'oe—oia o Messrs. Loio Kuhina, Kepoikai, C4«ghorn, Kapule. S. Martin.- . T 1 ka noonoo ana i ka i>tla e boopo> nopono ai i ka uku no na iuiia aupuni. ke M® ma ka oiua e, ma kona heiuheio alua Br>ō. ; Mn ke noi, oa iiaawna ka bila i k6kahi i KomHe Measrs. Nawahi, J. H. S. i JsaTtin, Domipis, Kaai, Kauai. ! Hapaiia ka nooooo ana ika bila e hoololi ai i na Paoku 215 a me 220 n e hoopau loa W i ka Pauko 216, o ke Kanawai Kjvila, ma kona heluhei'i aiua ana, a hapai pu ia hoi na olelo hoike a ka hapa nui, ■ me ka hapa ' uuku o ke Komite Wae i kohōia 6o ka boo-

noo ana i ua nei. ; Ma ke noi aka Hon. Mr. Bi*ch ua waiho ii a imua oke Kemile oka Hale roa ka Poaluae hiki n\ai ana) a e noonoo pu ta hōi imua pua Komile la n£ oieio hoike a na Komile Wae. . ■ : ; Ala ua kapaeia na ruia, a hoihe la Komiie Hooiaio Kanawai, ua apono ka Moi e kakau inoa i na biia elaa—ka bila e pili ana i ka mi»re ana ona wahine Hawaii me na pake. a me ka bila e hoopaa ;ana i da uku o na PailaU o Honolalu. Aponoia. Hoopanee ka Hale, • La Hana27,—lane I. Na Paī.apai.a Hoopu, ■ Mai Hilo maMie . pakpala hoopii e noi ' ana, e hoonon ia na kai lawaia i na kanakā; e hoohuiia ka oihana Kiaama a me ka oiha|iia Makai Kui; na na luna naiia koho e ho;opafea i.na iooa o ko mea e kohoia i Loni makaainnna ; ehoemiiaka uku o Lunamnkaoinana i $150; e hoemna ka uku o ua luna aupuni o ae a hiki i ka akahi hapaha ; aole e kohoia kekahi hanle no ka oihana aupuni, ke ole oia e jfce ika heiahēlu a me ke kakau ana ma ka oielo Hawaii. . i Mai Laliaina inai he palapala hoopii a noi na hora 9 oia na hora hanaoka la <na ;ke Kanawai, me ka hookuu ia ma ka auwi» ;na Ja Poaono. Mai Hana mai, he palapala hoopii e noi ōna, no na kumu he lehulehu, no na mea pi> ;li i ka lawaia, na loaa o ke uupUni, a me ka oihana iapanu. • • Noi mai ko Kornite no ka bila o na hora ;hana 9, e haawi hou ia aku i mannwa no likou e noonoo ai. I ke Komiie no ka biia e hpoloii |i ai 'ke Kanawai e pili ana ina loio, ua noonoo lakou a un hooholo e hoo'panee loa. i Aponoia. Hoolaha niai ka Hon. Mr. Kupahu, e lswe imai ana oia he hila e hooioli ai i ke Kanawai e pili ana i ka uku o na Lonamakaai» nana. ■ ■ . Heluhelu mai ka Hon. J. H. S. Maniooa ;ka manawa /nua, he hila e hoololi ai i ka ! Pauku 482 o ke Kanawai Kiviia', (o ka au- : hau o na kaa holohola a me na kaa ukana, l koa pipu a pela aku, i $25 no ka makahiki, aole i 55.) Ma ke uai ua haopanee ioa ia. Hooloha mai ka Hon. Mr. Kepoikai, e laiwe aia i ana oia he tnaa bila 3—e hoololi ike ; Kanawai palapala ue raarej ae papa ai ina ; poe kalepa mai ke kuai ana i na taau iapaau a e kuai hoi i na laikini ma ke kudala aoa, ina eha poe i nonoi mai a oi aku. Nonoi mai ke Komite no ka Ēila Haawina e haawi aku i manawa hou no iakou, a ae ia. Hoolaha mai ka Hon. Mr. Maapu e lawe mai ana oia he bila e hooloii ai i ka Pauka : 1477 o ke Kanawai Kivila. ji Hoolaha mai ka Hon. Mr. Birch e iawe !mai ana oia he hila e hoololi ai i be Kaoa- ' wai e pili una i na hope Makai noi. Hoolaha mai ka Hon. Mr. Kupihea e bi|we mai aoa oia he bila e hodloii ai i ke Kaj nawai e pili ana i ka lawaia. Na Hana o ka La, Hapaiia ka biia e papa ai i ka haaa atta i rn waiona, ma kona heluhelu nlua ana, a haawiia i kekahi Komite Wae, oia hoi ka Loio Kuhina, Hon. Messrs. Nawahi, Do«h» ;sett. Kapnle, a me Kaiue.

Haawiia ka bi)a e hoopau ai i ka oib«ha Lunakanawai Kaapuni e k» mokapaai o Of»liu, no helohelu eloā aua. ama b« aoi ua haawiia ike Komile oln Hale. Nonoi raai ka Loio Koh.iaa. e hookomo ibo : i hoolol», aole e emi malalo «ks Imm kaa- ; puai ana o kekahi ona Lm»ai»na«rai oka ! Aha Kiekie i ka oiokupuni o Oaha, no hoplohe ana i na hoopii mai aa Laoakamrwai Apana ame Hoonmlu mai. Heoheloia. Ma ke noi ua hooholo lo« mka IhUi me ka i hoololi pu. Hoopau mbe Kbmite me kekauoha ia e k&kau ppepoe t , - Hapaiia ka bila e hooiol'i _ai i ke Kauwai e hooonaopopo «i i ka laWemna i aa ohoa, eo i ka heluhela elaa ana, a hoohoio (a eo ke ka- , ka« poepoe ana. - * hoop*» ai i ka Paaku 480d be K|in«wai Kinia, ihoop&u m I k& * auhau kino) do ka heluhelā Ninauia ke noi e hoopaaee loa\ a haule, aoiaila t oa waihoia ma ka pisa. , Hapaiia ka biia e hoolejbi akq ai i ka taaaa (kna Komisina Paleoa Aiaa, ma kem he. iuhelu elua aaa, (a hiKi i Aog. 1876) a ho». holo loa ia no ke kakau pmwo» aaa, Heluhelu ia ka bila e hooloii ai i ka ku 2TS o ke Kanau-ai Kivila, ao ka nanam eiuaa ltaawimM(»kabiiEMii«r Wa». - - HalaMia ia ka bila «loakea li i ītt mm' 0 aa Lunakanawai Apaoa a HeēeaUe paba ma aa hihia pili i aa Kaaawal o b» law» )e< : ta. no ka manawa ekoiu. a hoobob ioa ia. Heluhelu ia ba hiia • ioelaH ai i fe» Ka« 1 nawai e piii ana i ka a«b|a illo a ow ba : keiki maiakio 12 <*tla*a, a«ba OHMMa eiua, i«a ka hoopaapi* iMii ia. ! Ninaai* ke noi e koepnw lea, a bMfe> nolaila, ua haawiia ka bila i kekwhi K«nfrn ! Wae; oia hoi na Hoa. Meesis. H. S. lfear> :tm, Do«nett, a me Naakiae. Hoopanee ki halawni.