Kuokoa Home Rula, Volume VI, Number 8, 21 February 1908 — Moolelo Hawaii! (He Hooponopono) [ARTICLE]

Moolelo Hawii! (He Hooponopono)

Mainuli oka loleomiiikai oh lio'nlohii Mr 0 \V. Kinney ua loiiii mnl l:i i ka liuiahoopcntopono o knin nupe]ni, lie i*lia nu\u hiiko imywpn i kapaia u .Thc Journal of ihp l'olyncsian Hoe'u-'l)'. 1 ' l.lolu (U, U2, (V, me fi4. puka ana keia laiko nupopn' i kela amokeia ekoUuni ihina; oia nia ku hapaha maknhiki kapiri:ii iina. lui hoo]n)kai;i"nei ki'ia buke moolelo eka Hui MooleloPo lu.tieftift.'o Nu Kilani. O.na poe 0 Hovan nei a niakou i ike iho ai ma kn llelu nr;iki 1907, i lilo i mau ho.i ii poo lala luii 110 ua Ilui' Moololo la, oia o Liliuokalani, e.\-Qucon of Kawaii. W l>, Alexan(k'V, J. S. l]!hiorson, Lunaka'uawni Kiokk*-\V. F. Kvearev amn 11011. 11. N. \Vilcox. Aia ma l;a aoau ' 100, 0 ka Hi-hi C>y o na lniko oupi!]i:i noi oia-hoi ka hnhi o ka hapaha 0 pa.u ana ma iVpetoniaba [W 7] \ia ike iho n;akouJi keia man ialani oh'lo: "Again, H. Flongi—an<l ol,hers -sho\vs Hua to lie a brothi'r of '\Vhiros, to Maoi'i tradition, aniLl hnvc uliown, I Ihink wil-h strong prol):ihility, t,hnt this 11 ua ;ifler iho \vnrs niul tn>ul)los in Wawau [l\)rapnra ĪKlaml} Hed to lUnvaii,and heeame an aiic'es(or of the pei>ple of those islaml-lie llon rislu.nl aeeohlin'g t.o Ilawaiian historv lwonty live «enenUio'in :i;;o [scc .Iminial •l'oli'neainn Societ,v, Vol. 11., p. 41J." (UNUIīIN A). Eia hou, hpike mai 0 H. kokahi poo e ae—ho hoahanau o Ilua no Whii'o [Oir,>] ivahi a ka niooh'lii Mnovi, a ua hoiko holau [oia hoi, ka meo, nana i kakau i kem (nanao. L. H.] ma ko'n manao, me ka helokelonn maoli o ka oiaio, ua liolo aku keia Hua mahopo ilio 0 najkaua nna'ame na uluaoa ana ina Wtvw!ui'[mokupuni o Pornpora| i Ilnwaii. a iilo oia [kekahi] kupuna o na kanaka oia mau iiH>lui]funi~(i ola ana in wahi a ka-moolelo Hawaii ho iwakaUiakumāmalum hanauna i hala aku nei, wahi a ka moolelo Hauaii [e nana Joumal Polv nosian Socicty, Vol. 11., p. 4.1] Ehoomaopopoiae ka lahui Hawaii, eia na ]ioc huli moolelo oNu Kilani ke kuekaa a ke noii mai nei i iui moolelo like 010 o ka Lahui Polunesia; a o kekahi lnia niaopopo i luua ma koia huli_ana, oia ko lakou olelo ana mai nei, elike ine' ia i hoikeia ae la, mni IVaivau niai, ma ka mokupuni 0 Polnpi>ra, i hooa niai ai.o Hua, kekahi 0 na'lii 0 loko 0 ka lalani klii o Hnwaii nei ma ka mooknauhan līni o Ulu'Ma ka hpiko a kein moolelo Nu Kilani, he. lioalnmau o Hua no Wliii'p [oia hoi o Hilo ia kakou o Hawaii nei]. ICc hoike niai n'ei nohoikeia moolelo, 0 noi Hua i holo mai ai niai Wawāu mai Poraporti, oia ka hanauna 2fj i haikoia in;i kn. monleu uih.-in a moolelo Hawaii hoi. ; Ila„iilo„k.eia Hu.a ".Porappra J .' U kupuna kekohi |_>oe kanaka'o Hawnii nei. A ma ia ano, lie alii Pot : apora o Elua i hoikeia ma.ka inookuauhau Alii ma laluni oUlu, lioalinnau o Nnna-Oln. a loaa ma.i o Hema, hoahanan 0 Puna. Malia paha; he mea oiaio keia a na pt>e huli moolnlo Nu Kihun e noii mni nei, oiai hoi na opio Hawaii naauao o keia lave hiamoe a e hoopalaleha ana? A ina no e oleloia mai ana eka poe o Uruguay ma Auie.rika He'nia, mai luila mal kekahi kupuna 0 ka lahui kahiko 0 Hawaii, a 0 koiia iuoa 0 Ualakaa, oia hoi. o Uruguay tna,kalioohalike ana ae i ka like loa 0 iīa kani ana,[Ualakaa Uruguay],- pehea iho la ka na,Hmyaii opio o nei mau la e pano nku ai? A ina paha e olelo ,mai kekahi kauaka naauao: o lee lenpuna mua loa 0 kein Inhui Hn'waii, oia o Haao, ka inoa. e o 1.1 ei ma kekahi puu ma Kau, Hawaii, ka puu hoi I)0 na ka'ua i panaia ai ma kekahi melo kahiko penei: ■ 'Kuu haku i ka ua Ilaao—e, Ke lelo la ka ua niaukn 0 Auaulele Lelo ka Ua, leh: pu no me ka makani." A nlulo mai iioi ua kanaka naauno la;o ka inoa, Llnao ma ka ulolo Hawaii, oia ka inoa o līugotii o loku 0 ka huke Moreinona; alaila, lieaha aku ka kalou paue'i' No mnkoa iho, u,a U mt'a liiki 'ia n.aKmi ko pane ma kc.i 1( wahi oka 'iiiakou pep llf no na 01010 a. kel, poo huK n.oololo o M1 Kilani, mai Povapora mai o Ih,a niii 0 Hnwaii nei, aolo i kukooia keta mooleln lioopilipili Hua "l'orapora," i ko Hawaii nei Hua alu, Ua paa pono nua paa maopopo ina kn īlnwaii nei mooielo kaliiko na tnea pilL ana i keia nliī 0 Hu ; i. Ma ka mookuauhau o Uiu r he eluu.miiu liua alii i ikeia. Ka mua; oia 0 līi.a keilei a Pohuka-na, (k)'n.e Ilnahualinpalei (w); a 0 ka lua; oiu ka Hua, i k.apaia 0 Huaiuiiikalailai (Hua-nuikala-la'ila'i; oia ke keiki a p !iu [k) Kapohaakia (w) ĪIo nioopuna m> nae keia Hna elua nn ka flun mua i lioikeia hi. 0 keia mau Ilua alii nohoi a i.elua, i Ilnwiii nei 110 ko laua' wahi i lianauia aiNO HUA ALII MUA. Eia ka D,avi<,l Malu hoike maloko o k.ma lmko "Muololo Hawaii" i kaleau lima k, n i unuhiin e K.u.ka ST. E. ]CrncrHon ma ka Olelo Eeri(aiiia, a i kapaia; "Hawaiian Anlhi-uiUoH," aono 323. moknna 62, p. 10: "fle alii-aimoku (King) «> Hua, kai hanau ma, Kahonn, Lahaiua, Maui; mako oia m :i K.'lioni, ma ia iiiokupuni hookahi no, a kanuia ma'lno." I'enei'b<>ika*S. M. Knmakau moolelo m, keia alii: KA MOOLEI.O 0 HUA A POHUKAINA. inoa 0 kona makuakane, . Un ln nauin o llu, i .Aolo U-oia oka II ~v „ann ka'l.oiaiH, Apii.hiiii) m'auka 0 Wuhiee Ho poe keiki ;, k „ .] ako „ nil U m Ilua 0 Ilun a- Kapuaimnnak«; oia ka luea nnnu i luikulu ikn heiau o Lunkona, , kekokeanu i Kapoul,,. Jf<. alil ],„ni kaua koia. O keia Hua ni ka ka'mea nana i kukul, ikn hci !lU Q rionuaula ra« Kuawaln ma 1< auiki iHim,;,, n iUm ll()i |. 0 kaua i knpuia 0 K:,,H:u,ho„p o ,„a H ; ,!„i;,u: Uil„,'in,waii. ■ (h, luka ia ko Ilawaii 1,1« kbl« kaUa «„«. () Kala.uah.nomnkaufilii.

1. 0 Hua. a Kiipuiiinianuleu, 2. PCc!lu o.Ulmina, •5. I haiiau no i Kuhonu'.i Kanuha, •i: 0 Lelenuikuakamau, Kaliua 5.. 0 Wuieo ke' ewo (>. O Luakona ka piko 7. O Kauaula kt> ii'a «• 'I līnloili i Kahili Jjtoho i \yaml.naUta 10, Iluka kapu ia Ilonuaulu H i koleaua i KaMiunhoopio 12. Ihaka.i Hukalau la, pa ia Kuona i Uikinaiikala H. I ili ia Knnu 15. I paleia ia KalanuaolōnmUuuahi 10, Ika laau kapu a Mua 17. ll(Hih> i Kohoui i Kiikowo 1«. 1 knpa i Niua Uw'lii o Hua H), Ih.i no i uka ka waihona Ko lioike niaopapo nei koia niolo i hakuia :\i no noi alii o llawaii noi, nia Lahai'na, Maui, kona wabi i' hauauia ai. l'a noho oia uiu ia wnjii n nui; a mai iaila aku hooa oia i Wanaualua i ilann. Ua'noho oia nialnila, ann kukolu niua oia i hoiiui knua nona ua ia walii. A ua hulo.akn oiu i Hawaii iko kaua; ,a i kona lu>i ana mai me ka lanak la, hoi niai 110 <>ia nia llnna. 1 kona \va olomnkulo, loaa oia -i-4ta nia'i. Ua hoilioiia mai oia mai Hana mai a pao/i Kiikowo. i Wuihoe. Mako oia ma Xiua, Aiu kona kino Inipapau ī nkn o luo. KA- MOOI.fi: LO O 11UA-N UI-K A.-LAlf<AI. oka olua koia o na II ou alii o llawa.ii ni'i. Ua k:ip ia koia-Uua nia ka inoa hooliuiilani'a hiiomaikai ana maliaaiiinna.no ka nni o ka inuikai a mo ka inaluhia o kona nolio aupuni ana, oia hoi, he ''nui ka, lai'' anio ka oluolu p ka noho ana o t\a inakaainana: O Ilua J> kona inoa. 1 kapuia no ia inoa i.ai» mamuli oka inoa o koftia ku|iunakane. 0 Pau ka inoa o kono makuak ano. ■i>ia ua ka Hua uma. O kalii i hanauia ni o Pnu, a koia Ī.Uiu, i kapaia'.o lln.a-i-ka lailai, a i ohi, Hna-nni-i-ka la la'.la'i, ma Ohikilolo « 0 n.«i , : a. ma Waianae. 0 kona niakuahino, <iia no o Kapohaakia, Un kaikaii.ahine. oia na Lokia. 0 kalii i hanau ai o oia lhia, ma Kahu'a (Kula-o-A'a hua-)"lVia Kowalo, Honolulu, noi o i>ili ana n.e Wnikiki. A eia koim melo' inoa. I. O lluiv a Inu ko alii 2-. No Honolnlu amo.Waikiki :i. I hanau i.Kahu'a i Koivi.],»' 4: . I Kalia h\ i Ko>valo f>. 0 Makiki la-ko o .>o (>. 1. K'anoloau i Kuhehuna ka j>iko 7. I K-lo i Pawan ko a'a I iik.ii i Kahoiwui i l\;iiuiloahookau llaule i Ilonokohan 1(1. J uk.i o'K upaan kin> .11« Hoi nn i uka o Kawaihona. Ua olelo nae o I>avi<ī Mnlo, n.a 'Lanni kona wal.i i n nk.> ai a ma lao i H-aih.oia ai kona imui iui. Malia ho Hua ,u> ko l'orapora i ho<av nmi i Hnwaii , H '., ,li ke iue ku hoīko a ka poe h..li moololu Pulunosia o Nn Kilani Aoie nae oia lea ffua alii i Hlo'i kupuna ko'iko'i no kokahi lianauna kanaka o H awui'i noi. A i 010, oko Hawaii nei Hiu, alii kai hulo-i Kaliiki, oia hoi o Wuwau ma ka aina o Pornpora, a kaua ma ia. aina, a Jioi hou niai no oia i Uawaīi nei. Aka, o keia mau manao a i elua, he mau jnnnao koho wale no. Oka mea oiaio-J3ia ka na moololo i hoi'ke tnMai ma na melo.