Kuokoa Home Rula, Volume VI, Number 8, 21 February 1908 — He Manao Pane Laula. AOHE MEA I LOAA AI KA LAAU LAPAAU A MR. J. LOR WALLACH. Hoole o Walaka i ka Oiaio o na Olelo Hakuepa ua Loaa ia Aka-le ma Kana Laau Lapaau. [ARTICLE]

He Manao Pane Laula.

AOHE MEA I LOAA AI KA LAAU LAPAAU A MR. J. LOR WALLACH.

Hoole o Walaka i ka Oiaio o na Olelo Hakuepa ua Loaa ia Aka-le ma Kana Laau Lapaau.

iMaloko o ba nupepa Advertiser o ka la Sabati nei, Peberu ari I<>, i ike iho ai .makou i ka manao pane a Mr. J. Lor Wallaeh 1 na hoaloha ona, oia h >i o A.ka-le ma (Atcherleys), e hoole ana i ka oiaio o ni wawa olelo i laulalu ae ma na pipa alanui o Honolniu nei, e hoomaopopo ana.ua lilo ka laau a Kauka Walaka ina Atcherley. A eia na huaolelo ano nui a Mr. Walaka i pane ai imua oka niea kakau nupepa:

j '"Ina ke olelo nei a Dr. Atcherley ua loaa iaia na loina ō kahan» ana i kuu naau laau lapaau, a o kekahi hōi oia mau. laau lapaau, uii ae aq. e hoolaha' aku oia ma ke atea ia mau loina no ka pomaikai o ka poe popilikia o ke ao nei apauj a ke kono nei au iaia e hana aku oia pela ma kona ano he boa oia no ka oihana kauka. No'u ia mau waiwai, aole' nana ia mau I mea, nolaila, o kana hana, ina hoi-ua loaa iaia oa loina hoohoihui i ua mau laau la, e haap aku oia ia mau mea i ko. ke ao ! nei, ofai ua loaa aku iaia i nei wa ka'u āe ana, e hana oia pela, i a aole hoi oia e au'a iho ms he inea la nana, panoiūhoia. wal- [ iv-ai. |āf—. — Tōlāft'rb«ca>filKtii-.' <i kuu iiiau laai) lapaau, e mai oia ia mea ma o kona hoona,lohia ana ae i na ouli i ikeia iloko o kekahi ma'i kohu lepera rxiao!i (typical )eprosy) elike me ka'u i hana fti. E kii aku oia i ma'i, elike la me nei, ua pnka ka ma'i lepera ma ke aai malalo ae 6 ke ka.puai, a e hoeipau ae oia ia mea. H Aole loa oia ē hoolaha i na loina hoohuihui o kuu mau laau lapaau, aole nohoi e hiki iaia ke hoola i na. ma'i kohu lej)era maoli (typical cases of leprosj), nokamea, aole i loaa iaia «a loina hooliuihui. Aohe mea e'ae i loaa ai ia mau mea, owau wale no. Aole loa no au i hoike iki i kuu makuakane. A eia iho na olelo a ua Mr. J. Lor Wallaeh nei i kakauinoa ponoi ai imua o Mr. "Wm. Henry, ka Makai Kiokie, ma kala 15 o Feberuari, 1908, "Ke'hana nei aa i keia olelo hoakaka no ko'n makemake ole e apuhiia ka" lehulehu. Aohe o'u makem'ake i tanaka ilihune e uku ana i ka lakou mau wahi dala hope loa, e moxaki ana paha i ko lakou mau wahi waiwai unku, i mea e loaa mai ni ka lapnnuia ana a lakou e manao iho ai, o ka-u lapaau maoli ana nu ia, a. pela hoi me a'u mau laau lapaau, oiai nae, aole loa e loa.a ana ia lakou lea'u lapaau ana, aole nohoi o ka'u mau laau lapaau. "Ua maopopo ia'u ka hopena nope ioa" e hoomanawanui aku ai na kanaka no nei mea he manaolana no ka hoolaia ana, 0 ka oi aku ma'ka wa e manao ai, ua loaa lakou ika ma'i lopeya. JJa ike ai? i na kanaka i hele mni'• imua o maua, oia hoi, o Dt. Atcherley'ame a'u, ua kuai lakou i ka lakou mau wivti guln, a i kahl apana aina hope loa i loaa ia lakou i hiki ai lio fiku mai ina auhau i kakiia aku maluna o lakou. O kela ma.« auhau 1 kakiia aku ai, aole wale no he kiekie a ka'e mai, aka, he ku maoli no ika weliweli. I hea i nalowaleaku ai'keia mau «lala'? Ea, aohe kekahi dala o loko oia mau elalailoaa mai, ia'u. Ua lawa no au ika loaa ana he walii ai e eia ai axj. 1 haua hoi au penei, i loaa ai ra'u ka wa pono loa e huli a e noii ai i keia mau ma l i, a e hoola nohoi i uiv mau ma'i 1». Mahope iho o ko mātnr "wehe ana i keena oihana, ua hoea mai ka poe ina'i, mai kakahiaka nui loa mai a hoea i ke aumoe oka po, I kekahi mau la, ua hiki aku ka nui ona goe ma'i i ke kanahiku i hoea mai. Ua nanaia lakou e Dr. Atcneyle.v. A ka,uoha oia o lawelaweia malalo o ka'u lapaau ana. Alaila, iawe pakahi au ina j>oe ma'i. He krena ko'u i hoopaleia me na laau hoomaemae. (disinlecting room) Mai loko mai o ia wahi laweau ia lakon a lawelawe ponoi hoi me ko'u mau lima i ko lakou man U« kauohaia lakou iloko o na la elua e hoi hou mai ai lakou no ka lawelawe lapaau hou ia ana'ku. Ua hana me ka ika : ka ika la holookōa apau ma keia ano, a i kekahi wa lioi, e aneane aku ana e hora 12 o ba po, alaila, pau loa na poe ma'i oia la i kekau laau ia hana oku la au ia aumoe, no ka pa'ipa'i ana i ha laau lapāau no kekahi la ae. Kui loa na manawa i loaa Ole ai ia'u he wa e hiaaioe oi i ka po a oi aku mamua o elu'a a .ekolu paha^he^a. Eia uo nne, ua makeaiake loa au e hanp. penei ihp, oiai e Um aiu ka pohala ana mai ina kanaka malaio o ka'u lapaau ana.

0 ka'u mau laan lapaau, he ekolu no ia ntau laau/i ikeia ponoi', ka laau o "hookalu ia oono," ka ai'la liamo ame ka laau hpone-ohe aimni (liypordermic injectif>n)• pka inoa o kokahi lflau 3 "lioōkahi ia eono," na kanaka i kapa iho i kela inoa i na laan liV, mamuU ona 01010 o ko kuhikuhi na ka iuu aim, oia hoi, i hookahi puna mri piha i ka laau, a i eono puua . mii piha i ka \vai. "0 ka'u inoa ponoi no ua laau la.'oia ke.ia; "Walaka Waiinu, 1 0 keia mau laan lapaau okolu, q lakou iho la no ka'u mau laau e lupaau aii na kauaka popilikia, a w na loina aiakai no lea pa'ipa'i ana i ua mau laau la, owau wa'le no ka moa i ike, aole ia muu ntea i ikoia e Dr. A'tohorloy, a o knhi men o ae paha. Aolo wale nohoi o ka lapa'iiu 'i ka ma'i ka'u o hana ann, aka, o huli anav E helulu'lu ana au ina buke hou loa o hoakaka ana ma keia kumuhana e hiki ana ko- ioaa inai ia'u. Ama kahi a kekahi Uauka akeakamai o hoike mai ai i kekahi kula/ na la'pnau a laau lapaau paha,_e iawo ana an ia mea 1 kokahi manawa, miiAvaho ae o lea'u kulana lapaau ponoi iho, ma ko ano, ina paha oia kulanii lapaau he oi aku ka hikiwawe o kana hoola ana ika ma'i. 0 na loina iio ka pa'ipa'i ana i keia mau laau, ua haumma no ia ia Kauka Atohcrley, a i kahi mea oao nohoi, olik-3 la no mo a'u hei. Aka,- o ka'u kulana lapaau maoli amo ka'u man laau lapaau, na'u ponoi nu ia mnu mea. Aohe mea eao i ike ia mau m'ea, owau wale no, Ko. manao noi, ma ka halawai nia Aala Palu), i keia po, e hoikeikoia aku ana iniua o ka lehiilohu kekahi poe i hoolaia e a'u a o ka'u tnsu |naU hoi." Ina hoi oia o Dr. Atohorh;y ko oHo noi, ua loaa iaia na loiua alak'ai o ka pa'ipa'i a hoohui' hni ana i kuu ma'u laau lapaau, 0 hnna aku hoi oia īpa lsa huola nna i na nia'i i like loa ine ka'n i hana ai (duplicate-eures). I ko'u olelo nna ho ola keia ma'i ia'u, ua like no iameka'u i 01010 aku ai ia Peiesidena Pinkhain n i'kpkahi poo e ,i>o u.ohoi npau, ipai kiuolii mai, oia hoi, ua-hiki ia'u )ce hoonee ae (ror movo) ina ouli (sigu.<) apau o~k'a ma'i. Ile iehulehu—he lelmleliu ivale tva ina'i i hooiaio mai i mpn. "A kp o)elo liou 'noi au i ka'u i olelo'ati nei i kiu.oin,. u ko kumu o ko'u hana ana i koia olelo hoike, i ole ai ka poe iiihuno amo ka. poe popilik.ia o alakai howa ht ma ka uUu ana i na nku kiokie i auhauia ai- -nole nae au e 01010 ana na I)r, Aiolu rley i auliau aka, na niakou u,o-i auluUi—ine ka manao ana'"c ]oaa ana 5a laua kuu mau.louu laj>aau ame ka'u kulana lawe Jaivo lapaau ana; oia nao, aole.ia mau .maa e loaa ana. Oiaiau e nol.io ana iloko oei o ka tjaiopria|ui.o, apjo_ J loi Jioo|salri q na poe iloohia i ka popilikia, o loaā k«'\i kulana lapaau, a j oie, p ,p L;«u man laau lapaau paha, nokamea, o Ua loina' no lea h 'ohuil.iui ana a paipai ijua ia man iihm, owau wa'e no kai ike. ■J. ī.on wall \ o[j, Kakau.inoaia imua o, . Wm. Honry, Makai Kiekiu, Feb. 15, 1908.