Kuokoa Home Rula, Volume VI, Number 19, 8 May 1908 — Kela Huakai A NA POO AUPUNI TERITORE-FEDERALA no Kalaupapa! [ARTICLE]

Kela Huakai A NA POO AUPUNI TERITORE-FEDERALA no Kalaupapa!

Ma ke kakahiaka o ka Poaha la 30 o'Apwila i habx, Hora 7 ua haalele iho ka moku manuwa kiai awa.Troqnois' ike awa o Honolulu nei a maluna o konaoneki na poo au' pum o keia Panalaau, 6ia ka Hope Kiaaina Mou Snūth, Loio Kuhma Hemenway, L o io Kuhina %rkion o ka Aha Amenka, Kauka a Peresidenao ka Papa ()!a Coier na hoa 0 ;ka Papa OJa, J. F. Mo S an, 1). Kalauokahni Sr. Kakauolelo a ke Kiaaina, mahole pblo Pake a ka Loio Amenka, a me kekahi mau hoa e ae o ka oiluna kaua m'oana o Ameiaka nei. Aolo i maopopo ke ano nui o keia huakai no ka aina o ka līhaeha ma Kalaupapa. la.nuikou i kaalo ae ai mawaho tf ka Boe Bele, ua hookuu ia ka holo o ka moku a kau aku la ka ihu no E-S a hala ka puu o I)ainiana Hila, ua hoolmli hou ka ihu B. by N. a ma ia ihu iialulu ana ka heleuma ma ke awa o Ka laupapā, ma ka hora 1 P.M. he nniikumamakah;, mile !<a holo o ka moku i ka liora, Ia makou e makaukau ana e lele, ua ike aku makou 1 kalehau mai o ke alo o ka uwapo a me na ha!e ukana i na ma'i, e hone'mai ana ka leo o ka Ohe Keleawo» a na keiki puhi ohe o Kalaupapa, "me he mea 'la lie ieō e hea mai ana i 'na malihini e kipa aku," he ku i ke aloha na leo i mele ia niai. I ko makou lele ana • no k-.i uw:tj)o, ua apo mai ka Luna Nui me kona I-lope ame ka oihana makai a aookipa aku me na leo aloha o na ma'i. Hooluana iki ma' ka Home o ka Luna Nni hora 2 P.M. iia Inu n)cv. Ia ma!u na o nā kaa no Kalawao ka huakai no ka maknika'i ana i ka Haukipila e lapaau a e naia ia ai na oilpilo ma'i L lepera, !ia, paa-*kekahi mau hale a hookahi liale i koe oia ka hale o na mea paahnna nana oiloilo, a ma ka-hoīke a ka Pereside na hou, me he mea 'la, e makaukau ana kela hale ma'i ma keia makahiki ae, e hoomaka ana ma Feb. a i ole, Malaki, a o kajioao no ia e_ lapaau ia kekaki mau ma'i lepcra ma ke ano laau hoola ma'i lepera i loaa i ke Kauka e noho ana malaila, a ina ola kekahi ma'i lepera maia lapaau ana; e hookuu ia no mē ka laeiae, aka, na ke au o ka manawa e hoike mai. Pau ka nana ana ua no,: loa no |fßalauwina Home, aia no .ma keia Home na keilei ka.io e malama ia ana e na makua Kakolika. Ia makou e komo aku nei ma ko lakou pa; ua hookani mai ia ko laila poe leeiki puhi ohe, he mau leo mele ku i ka nani a me ka maLalo ia, aka, ma ke kulana o na'keiki he mea ehaeha ke olelo ae no lakou, he poe keiki liilii ka poe e puhi ana i na ohe me ka lakou Kumu'alakai he Hawaii, maanei i ai ka Plope Kiaaina me na manao ku i ka walohia, a ina o ka mea heluhelu malaila, e" kulu no kou mau waimaka no lee aloha, a malaiia i hooma ka ia aku ai ka ninau pili i ka Lnna .Nui o ke kahua ma'i kona hope ame na Kauka, no ka lakowmau hana.ina pa-. ha he kue kekahi a lakou i na Luna ma ke kahua ma'i. O ka pane i pane ia mai e lakou, aole makou i ike hookahi hewa o na Luna ame na Kauka, he maikai ka lako.u-aiaia-ma' ana no makou, ua. like liie na makua. Pau ka ninau ana hele ka huakai e komo ana ma na hale o. na keiki. Ma ko makou .ike, he maemae kahi'moe o.na keiki, na pale moe, na uluna, ka.papahele o na liale, a \ua haawi ia ka mahalo o ke Kiaaina ame ka Peresideua o ka Papa Ōla no keia Home, i ka malama maiau ia. Plaalele makou i keia home me ke aloha nui i na keiki, mai laila aku no ka Pa hoopaa a pepehi Pipl, a hamii i na Puaa; o ke kulana o na'Pipi he nunui no, aka, mainuli palui o na hoopaa loihi ana maloko o ka pa, ua ano emi mai no ka 'momona o na pipi elike nohoi' mema ]>ipi a kakou e ai nei maanei, he nui na puaa liilir; aia paha ma ka heluna mau hanen, he inau mea kokUa leeia no ka wa pilikin i na io holoholona o na ma'i. Mailaila aku ka huakai no ka ona keiki e hanāu mai aua mai na makua ma'i mai, a malaila e ia ai a hala liookahi makahiki hoihoi mai nia, Ho nolulu nei. Ma keia mau wahi a makou e liele naua nei, ke ninau mau no makou no na liana epa a na-'Luna nui a me na Kauka, na makai, aka, he mau leo mahalo wale no ka makou i lohe. O keia Haukipila e ku 'la ma Pauahi, Kalaupa})a, he hale nui keia, a ua kokoke e paa loa ae, pau na hemahema a o ka hoonoho ia aku no ia.he mau Virikinc a me na kokua ma'i ole na lakou e mālama na keiki e hanau hou mai ana mai na, niakua ma'i mai, 'a e maiama ia malaila a hala hookalii makahiki, alaila hoihoi loa mai'no ka Homeo na keiki ma'i ole'ma Kalihi ae nei. la' makou ,i haalele aku aTi kela hale, neo no ke awa kumoku no ka nana ana i na paipu wai. ' Ka hale Kaukn he mau hale nunui keia, aole paha he māu liale Kauka oi al/u o ka makaukau i na mea paahana oki, kaha, hoomaemae ma Honolulu nei elike me ka hale Kauka ma ke kahua ma'i o Kalaupapa, he nani o loko, maemae ka luile auau ii na ma'i, me 'na waimahana na kapu wai .mahala' kalii e auau ai na ma'i. Loaa akii no ia makou na ma'i e auau ana no, a malaila makou no ka Ilome q ka Lun;.t nui tia noe--noe iho la~o ka poeleele. • PloaU.moe ma i ka pau ana o ka'paina, e piihi mai ana na w ohe.kel.eawC'a k;t bana- o Kalaupapa, haa~ iw na kalapu he mele atne na 'himeni no 'ko lakou ,Luna Nui McVeigh, pßla i luana ,ni a hala wale na hora : aumoe. liakahiaka Poalima Mei la 1, pau ka painakakahiaka hova 7 A.M. kau tna na kaa holo no kaßayView. He

hale nui loihi na kiia e naho ia ana e na m i'i ni.va!iv/i!t o ke]a ame keia ano, e ninau ana ka Hope Kiaaina an'.e ka Pcresidena o ka Ola, no ko lakou naho any, ke ano <> iui lapaau ana a na Kāul<a amo na Luna nui, hookaiii no k>.o, •maikai na luna o makou, inaikai na. kauka, lako tnal;o;' i na mea apau, aohe hemahema. Ilaila au i ike ai ia K:vuk.. Cofer i ka lolelole i na lima, ka maka?ke poo na wahī [»a]apu e ae o na poe ma'i, me ka menemeiie ole a malo'n ole, m e na olelo hoolana no ka Haukipila Amcrika hov. m\ Kalawao, kahi e hoao ia ai na lapaau ana, pdu uo ka hoix> Kiaaina, he mau noolana manao np kana ipa ma'i. Pau nialaila, hiili aku Ia makou no ka home o na kaika.nahini l , malalo o Jca malama ana ana kaikuahine oke aloha ni Vi I likine, nia ia home he maemae na hale, na moe, aohe wah! hemahema, koe nae he mau halo ua apulu, a ina <; he ' haawina elala i keia kau ahaoklo ae loaa no n;i hale liou a ! oka pau no ia oko lakou pilikin. Nui na laau.uln, na hua I mea ai, na pua, ahe makphehi no ke n;;na uku ina n.nii o • na mea ulu, ua hoomaka ka ninaninau ana ina makuahiiie; ! no ko lakou noho ana, oka pane he olikjlu no, pela i;o ina ! kaikamahine oia pane hookahi no, a hookalii moa kaumaha ; a makou ma ia home, oia no lte alakai ana aku oka ma- | kuahine oke aloha ia makou e ike aku i ke.kino wailua o I Mrs."Kawaimaka Pea, o Panau, Puna, ua hala, a e noho u j ana no kona man hoa ma kona aoao, a i ko makou ike ana ua kulu pakahi aku na kulu waimaka mai a makou aku 7 a huli hoimaila makou no ka hale holoi lole, ma keia hale holoi lole he mau mikini huloi hoomaloo lole' aiana olikp i)0 me na hale holoi lole o Honoluhi -ne', na mahu- hoomoa .i. { A hoowali ina pa'i awaawa a hoolilo ae a- ano h.ou, he ;n;iu \ mea e, hoomamā ia ai rt.a ma'i palnpalu, ka Ink/kii v.a | komo-hele ia ka haie kuai e nana i na mea o loko. a i:.. i -e ia kekahi mau lole kahiko a ua kauolia ia ka TX;ri.iūe • hoihoi mai ia mau mea kahiko. no lionoiuiu n>*i. Ina e loaa ana ka haawina dala i;ou i k.i Ahaolelo ma j keia kau ae, alaila, e hana hou ia an,i ka uv;apo ame ke j awa o Kalaupapa, e oi loa aku anaks; kurnn,i i ko ke-a I