Kuokoa Home Rula, Volume VI, Number 21, 22 May 1908 — Ka Halawai MAKAAINANA NUI A NA Poe Limahana! [ARTICLE]

Ka Halawai MAKAAINANA NUI A NA Poe Limahana!

ke ahiahi Poaono aku nei, Mei 16, i ma'a'ii ■di ku Hui Poliiika a na Limahana maiaio o ka noho a!akaf nui ana a Loio William C. Aehi, kekahi o'na Oiohe Kalaiama Ilawaii e noho nei mawaena o keia lahui. Ua alakai ia na hana o ia ahiahi, e Mr. David Notlēy, ma kona kulana lunahoomalu. Wehe iā na hanaeMr. Wm. Olepau, kekahio na kakaolelo noeau o na pi-pa uwapo o Honolulu nei. Ua hoakaka mai oia no, ke ku ana o ka Ahaliui a na Lunahana. Be p oe Repubalika oiaio ka hapa nui ona ala kai o keia ahahui. He poe lakou i hoonaauaoia make kula pohtilca Repubaiika ina wa i hala ae, mamua iho ke koho balota nui ana i hala. 0 kekahi poe nohoi o lakou, uu hoonaauao ia'iloko oke kulanuī Demokarata. Auā pau lakou i ka hoopuka pono ia mai, mailoko mai oia mau kulamii, a tia loaa ia lakou na kulana hanohano, ma ke ano he mau palapala hoomaikai ko lakou, oia hoi, he mau dipoloma (d!plomas). , I ,ko makou ike pono ana i na hana a koia mau kula, a pau pono hoi ko laila mau pi-a-pa i ka - loaa ia makou, akamai i ka heluhelu, lev/a ka helukakau a me ka hoailona helu, paanaau na lonitu ame na latiku o ka palapala honua o ka ike politika ia makou, paa ke au nui :..ne ke au iki o na ike o loko oia mau aoao, a ike pono nohoi i ,:a awahua o na hana a na kumuao o loko"o ua mau hale ku!a Repubalika nei ame Demokarata, ua kuihe iho la ka naau; aka, hoomanawanui no nae. oka hele ia oua hoomanawanui la a loaa ia kakou ke Aupuni Kalana; a hoea ioa iiiai-ia \ ana o ;:c kanav.'ai heeponopono kulanakauhale ia kakou, ke aupuni akakou'e alu like ai i ka kakou mau pule a make a lilo ia aupuni na kakou e hooponopono; nolaila, hu ae la ko'u manao piha hoihoi ehuli hoi au ika poli oka makua, oia ka Home Rula. Ua lawa ko'u ike i na.hana a na makua kolea; a hu ae Ia no ke aiōha i ka luaui ponoi o ka oiwi, oia ka .Home Rula. A i hoike aku au imua o oukou, ena . hoahanau ame keia lehulehu e nonoho mai nei, ua kaawale-loa mai makou mai loko niai o ka Aoao Ripu—halika, ka aoao hooko ole ika mea aka waha i olelo ai. Ke kuhalahaia mai nei hoi ka Aoao Dernokarata īa makou no. keia hapai ana ae nei o makou i ke;a ahahui., Aka, mai poina na hoaloha ame na makamaka iioko oia aoao, o makou no ka poe i. laulima pu me lakou ma ke koho balota i hala aku nei. A i keia la, ke ku nei makou no makou iho; a ke olelo aku nei au ia oukou, ena hoahanau, eku kakou no kakou iho. Aia iloko o na Aoao Ripubalika ame Demokarata, na poe waiwai; a o ka poe e Jilo ana i mau wahaolelo no ia mau aoao maleko 0 ka Ahaolelo, e hana ana no ia poe no ka hooko ana i na mokemake o ua poe waiwai Ia; a kapaeia 'ae la no ko kakou muu inakemake, ko ka poe ilihune; a noho mau no kakou i ka nele. E hoomanao kakou, oka aoao'o na manu huhi like, huki like no lakou. Ano, e ala like mai kakou, e hana elike me ke kulaaakauhale o Kapalakiko, oia ke ala like ana ae ona limahana a kukulu i ahahui no lakou. I ka hui ana o n:i limahana me na poe Demokarata, ua loaa ka' lanakila ina Demokarata. He mea pono ia kakou, e na hoalianau, ke hoomaopopo no ko kakou. mau uku hana. "Ua ike kakou, aia m'ai luna mai ona m< l k a mai iia aina e mai, e loaa ai ka kakou ka na hmahana. niamuli oka nee ana 'ku ma na hana e loaa ar a nuii kuia inai oia mau moku. Aka, ua ike ne aohe paa mau ona la hana iloko oka pule. H t hana i kalii pule, he ekia no i kahi pule, a he ndt 1 kuhi. pule, a ma ia ua uuku launa o'e m elala e loaa a.na ike kanaka hana. ... lc« hoao ikaika neī e wehe i na awa kumoku iehu'ehu loko""rtei o ke Tejritore Pmau wahi e hele pololei n;: ai na iiwku niai na aj.na e mai; a kopmimino ioa ia ma? ka huiaa uui o ua moku eku mai ana ma Hoao?uJu ne : . . t*a hnawi ir.;t; pioi ka Aiuioielo Nui Amenka, he ka ke ku nui ana mai o ua moku i Honehilu nei; a peia r:o ke awa v Puuloa ae nei. Pela ma \ Kolo ]!.'jio!ei-ii3ai no na nioku mai Ka ; n i k no i Kauai, kiola tia ukana; ke nek 1 11 1 ">0 nei, ta pomaikai. Pela no ko Maui m k a o ko ' !ni!a mau moku a hoea ilaila; a pela no ko Puuloa ae nei. Nolailu,"mamuli o ka hoemiia ana raai o keia kumu a hoopomaikui i na limnhana o lionoiulu nei', he mea pono ia kakou ke hoopii ae a ke heomahuahua ae i ka uku hnna • oka i:-i a pela hoi ko ka po. Aohe hewa i $2.00 oke ao; a i $it.oo o ka po. l » k;-! .

Ua lioikeike ae la oia i kona palapala;hoomaikai imua-. oke akea ma kona ano he haumana oia.i pi\ka pono maiioko mai oke kulanu-i- Repubalika; a penei na olelo o ua palapa-. la nei a makou i ike aku ai: '(-COMMISSION) Honolulu, 6ct 3, 1900. Wm. 'Olepau, AloĒe'oe:^Mamuli o ko makou iiilinai nui ia oe, ma kou ano he kanaka hoopono, a no ka holomua o ka aina, ke hookohuia nei oe i Luna ĪEĪoomalu no ka Aoao Repubalika.. Sth. ,District, 7t'ii. TVocmct, 1 Apana. He nui no na olelo waiwai ana i hoopuka mai ai, aka, ua haiki kahi mahakea e kanu iho ai kana mau wahi lau uwala i koe aku. Mahope iho ona, kahea lunahoomalu ■Mr.-Charles JJroact —hloike mai la oia, o keia aoao li- , mahana e oleloia nei, he poe Repubalika oiaio lakou, he poe iakou; a he poe liome Rula nohoi. Ua akoakoa mai keia mau mahele like ole ekolu a eia iloko\ o keia ahahui. - Nolo'ko mai makou oia mau aoao kalaiaina. A o ke kumu nui o ko makou hoala ana ae i keia ahahui, oia no ke. alualu ana ika pomaikai no ka pono o ka lehu- • lehu. Ano kakou e paio ai no ko kakou mau pono. Aohe wa hou aku, Ua hoo]alaia, aua kukuluia keia ahahui o na līmahana ma ka makahiki 1906 aku nei, mahope iho o ka.paio ana o "na limahana mē ka ikaika iloko o ka. Aoao' Repubalika e loaa ia lakou he mau wahaolelo lahui; eia nae, ua pepehiia mai Ia- makou e ua' aoao la, a nele iho la makou. No ko makou ike ana hoi iko makou nele ame ko maleou hookaeia ana ■ e ka Aoao Repubalika ma ia hana ana, ua launa aku la makou me ka Aoao Demokarata, a, ■ aeia mai la makou. Waeia aq_ i moho Senatoa-a o Fern hoi i moho lunakiai. Ua haāwi makou apau.l ka. makou mau hooikaika ana ma v ka Aoao Demokarata mā ia koho - ' ana. E hoomanao oukou ena hoahanau ame na makamaka ame na hoaloha, aole loa i hookoia na makemake o ka lehulehu koho balota eka Aoao Repubalika. Ina i hooholoia ke kanawai pili i na laikini ame nS.. loaa , koina. Aha hookolokolo, a hoihōi ia neia mau loaa no ke Kalana, Ina ua nui.na dala loaa iloko o ke Kalana. Aka nae, .aole loa ka ' - Aoao Repubalika i hooko ia mau kanawai. 0 kekahi kana • waiVu i makemake nui.ai e r hoohploia i kela.kau Ahaolelo . aku nevpia kela kanawai koho balota i iā mai ai e hooponoponō ana i ke ano o ke kohō ana. E hoomaopopo ia nohoi, he elua mau mahele ano nui o ■ na limahana; limahāna, he mau Ia kakaikahi wale no o ka pule e hana ai lakou. •No ka poe mua, i ka pau pono ana o na-.a hana o ka pule, ohi mai l'a kahi ' kenikeni o ka luhi ana ma ia_pule, loaa mai la me ka pu'ipu'i; alaila, haule ae la lakou a ka niakeke kuai i'a; kauma ha na paiki, huli hoi i na home, hui me ka wahine ame ka ohana; ke ono la ka .ai ana iho, me.ka hauoli o ka naau. O ka poe hoi o ka papa'elua,ua kii maoli no i ka inea ks ano 0 ke ola ana, ana kahi dala i kahi wa; a e loa maoli āna no i kahi wa. A nolaila ? e ai ia ana ka ai i kahi wa; a e nele loa maoli ana no i wa. Ua ike kak°u, e-na hoahanau i na ehaeha i kau mai maluna o kakou apau mamuli o keia.u6le. Ua ike nohoi ka oukou nia'u wahine ame ko oukou ohana ia mau pilikia; elike no me. kō u ame ka u wahine i ike ai ma ka noho lioomanawanui ana ia Honolulu'nei. 'E uwe mau ana' kakou ika pilikia i. .kela ame keia wa. Ua hoahewaia makou e kekah] poe no kor makou kikoo aua 'ku ia Mr. W. C. Aehi e lilo i alakai no makou, me ko lakou olelo ana mai hoi, ina he kanaka e ae. ko oukou alakai, ina ua loa. A i hoika aku au ia oukou, he kuhihewa 'loa ka manao 'ana, e liiki ana ia Kale Aki hookahi ke hoohuli ae i na hoa he 30 o loko o ko makou papa hooko. Aia ka hiki iaia ke hana pela, a ike t keia poe hoa he 30 i. ka pololei o na mea i hoakakaia mai V e ia; aole hoi ma kekahi ano e ae., Aia nīamuli. oka oukou koho ana mai i na elele, a, akoakoa mai lakou ma'ka aha elele e malamaia aku ana e keia aoao, oia poe auanei ka poe na lakou e koho i na hoa he-30 o ka papa hopko. A 1 hoike hou aku au ia oukou, ua like no keia me kekahi moku e holo aku ana maluna oka ili oka moana. He eko lu'-no mau kanaka ano, nui loa o luna, oia moku, oia ke Ka pena, ka hookele ame na luina. Aia ke alakaiia ana no ke ano o ka holo ana oia moku i ka hookele, oia ka mea 1 ike ina latlku, na lonitu e holo ai ua moku nei. Oia ka naka no ka ike i na puko'a e ili ai o-ka moku ma ka moana. A nolaila malalo o kana mau kuhikuhi ana e'alakai ai ke Kapena i kana hooholo anaA ua moku la.. Aohe kuleana o kela ame keia mahele ona kanaka paahana o luna oya moku la ika hana a'kela ame keia o lakou. Ua ki ,koo aku makou ia W. C. Aehi i hookele kanawai no makou/ oiai ua ike makou, he kanaka makaukau oia ma ia hana. Ua ike.oia i na latiku,jm lonitu, na puko'a, ame na kuaaue loaa ai he palekana no ko makou nei moku e nee-aku nei, ■ Ua olelo mua ae nei au. no na mea e pili ana i na laikim. O keia kekahi kumu loaa waiwai nui oke aupuni Kalana ina i hoohōloia lee kanawai e hooponopono ana ia mau loaa e .na.Repabalika i kekau ahaolelo aku nei i hala, O halekuai uuku o kahi kumu-waiwai, ua like no konauku ana i kona laikini me ko ka halekuai nui o leona ku-~-mu-\yaiwai. Hemeapo.no ke auhauia ka laikini haleknni ma ke waiwai io oke kumuwaiwai iloko oka halokuai.