Kuokoa Home Rula, Volume VI, Number 22, 29 May 1908 — Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele

I luiopanopono hou ia elike n/e mi m ua/rr .1/,„>'clu līiiake 't, ko llawnii <<me Mnni. MOKUNA 11. Ka MOE ANA 0 na.K—KA UII.VI ANA 0 V.\ WaIIINK aF) I KA LEO A i:a Pai-īu— KA HOF..\ ANA I Kauaf —I~looiroipo me Lohjai.;-i!o —Hoala ana a Hhas;a. [hoomauia. I Ua hooikaika o Lohiau-ipo e kaohi ia I\ie e noho a kane a wahine no laua ia Haena, aka, ua i;oolc p:ia!.-iki aku nohoi o Pele mo ka olelo ana: <4 Ao)c au e noho elike me kau au'a iu'n, oiai, uolo Ueia huakai a'u i a-u ni.ii nei i ke kai, he huakai imi kane. I hookolo mai uei au i ka leo o na pnhu a olua a me ko olua mau leo nohoi, a na ia mau mea i hoohui ia kaua, a kupopou i ka pali o Ke-e. Nolaila, e hoi nu. A o kau mea malama wale no, oia kuu kaaawai, oia ke "kaipkia,,' e like me ka'u i hai mua aku nei ia oe. A ke ho' au, o ka malie no ia o keia ino, hoolulu ka makani, halana malino ka moana, halelo ka a-la i na kahawai, koii pua lihko ka nahele. Ma keia wahi hoomaha iho la ua Pele nei i ka oielo ana, a liuliu pane hou aku la oia i ke kane: "E hoi au no ko'u aina, oiai ua hea n\ai !a Koolauwahine ia'u, e"hoi i ka paia ala o kuu aina. A e hoomanao ne; i;a [oiiu ko'u mau la ame ko'u mau po o ka nolio pi v ana iiio nei me oe, e ke aloha, ke hoomaopopo nei au, ua hala na po ewalu, a ua kapoo k'a eiwa o ke ao; ke hele nei kaua i ka iwa o na po o ko kaua pili aloha ana. Aole hoi plike me kau i helu mai nei.he ekolu no no. a he ekolu nr» ao o ko kaua'noho pu ana ."Mamua o ko'u hāalele ana 'ku nei i kuu aina a hele mai nei au i Kauai nei, waiho au i ke kauoha i kuu wahi pokii, i kali oia a i hoi ole aku au, iloko o ka aneāne anu, B piha pono l:e anahulu ao ame ke anāhulu po, alaila e kahea mai oia ia'u. A ia kaua no e ukamailio ana no ko'u noho pu me oe, lohe aku nei au i ke kahea ana mai a ua wahi pokii nei o kaua. Nolaila. aole au e paa i kau au'a e kuu kane." I lawa no a pau keia mau ok:lo a ua Moiwahiue nei o jie Ahj, o kena nalowale aku la no īa niai a Lohiau aku, a ua lilo keia nalowale hikiwawe ana o ua Aliiwahine nei i mea na Lohiau e ha'oha'o nui ai. I keia nalowale ana nohoi o Pele, o ka hekau koke mai la no ia o ka malie. Maanei e kuu.makamaka heluheiu, e waiho kaua i ke kamailio ana no Lohiau-ipo i ke "a!o pali o Ke-e," a e nana ae knua ia Pele. I keia nalowale ana no o Pele, "pupuu no a hoolei-loa,' noho ana i Puna "paia ala i ka hala," i kahi u ke kino ona p hiamoe ann, ka mea hoi a Hiiaka-i-ka-iioli e kahili ana [i i kahea iho al e ala. E like me ka nui .o na po a.ine na ao (la) a Pele i lioapa-apa ai me Lohiau-ipo i Haena, pela no ka nui o na po ame na ao a Iliiaka-i-ka-poli i. ku kiai ai ma ke kino o kona kaikuaana haku, a hiki wale i kona hoala ana iaia. i k;; hc; t ,;.( aua o ka. uliane o Pele i Keaau, a komo hou iloko o kona ua ala ae hi ia; a ike ao la nohoi i kona pokii kaikaina, ta liiiaka-i r ka-poli. A ia wa i olelo ae ai ua Moiwahino nei o Mauliola Hale i ka pookii kaikaina: "Auhea oe? E hoi anakakou no uka. Nolaila, e kii aku oe i ou mau kaikuaana, a o]eln aku ia iakou ua lawa ko kakou nanea ana ia kai nei o Keaau, a e hoi. kakou no uka. Ae aku la nohoi o Hiiaka i keia mau olelo a ko iakou kaikuaana liaku. Aia na liiiaka a pau i'keia wa i ka heenalu a i ka auau-kai nohoi. I kn ianei hiki aiia aku i ke kahvi,-one, b ka wa ia i pae mai ai na papa o kekahi mau kaikuAana oia nei, a hoi mai la nohoi ka poe e au-au ana, A o Hiiaka~i-ka-alc ka mea o lakou i ninau mua loa mai i ka pokii kaikaina o lakou: "Ua a,la mai la ka ua wahi luahine nei? ITo moe-u-ipo inaoli no puha koia a nei wahi pupuka?" Ae aku ki uohoi o Hiiaka-i-ka-poli i ka ninmi a keia kai kuaana, me ka olelo ana, ( aku hoi: "0 ke ala ana mai la no ia o ua haku kaikuaana uei o l«)rktfu, a oia ka'u i kii mai la ia oukou e hoi k;ikou i uka. Oia kana kauoha i hai mai nei ia'u.'' ,(i'hia ka hoi mea aloha o oe. Aole ka pahu auanei oe e- aw-au wahi kai iki ana a'o ka hoi nō ia 'no Kilauea? wahi a kekahi kaikuaaua i pane mai ai, oia o Hiiaka-i-ka-ale-moe. Alaila, pane aku la o Hiiaka-i-ka-poli: "Aole p'u ma nao e hoi pu me oukou no uka. E aho hoi o oukou o kakou ke hai me ke kailaiaana o k'akou,■ a owau hoi o kakou lee noho iki ihō i kai nei a luu wahi kai, alaila, hoi aku au."

Hoi aku la ua poe Hiiaka nei a hoea i ka hale o lakou, 0 ko lakou hoomakaukau iho Ia no ia i ka hoi i uka o KilaI keia wa i pane aku ai o Hiiaka-i-ka-poli innia o na kaikuaana. .Li! o onkou no ke hoi, a owau hoi o kakou ke noho i kai noi me kuu aikano me Hopoe, i au-au wai kai aoi au a hoi aku i ka uka." i Ua ae mai la o Pele i ke noi a kona pokii, me kona olelo ana mai: R noho io oe; a i hoea mai ke kii ia oe, mai uka mai, alaila, hoi ae oe. A ina no hoi aole oe e kii ia- mai, e noho no oe a kou wa e hoi ae ai. Aka, mamua nae o ko'u hoi ana me neia mau kaikuaana ou, he wahi manao ko'u e hoike aku ia oukou apau a oia keia, e hula mai kahi o oukou i mau wahi la'ani mele 1 aumakua ae hoi kakou ia kai nei a ho'i a kakou no koa uka. Nolaila,* koi pakahi aku ana au ia oukou,"e hula." Ia wa, olelo aku Ia oia i ke kaikaina mua, oi?. o Hii- ! aka-i-ka-a!e-i, e hula mai īa, Hoole mai Ia oia. laHiiakaij kaalemoe; oia ana like no. Pela ka hele ana oka ua Pele j nei koi ana a hoea ia Iliiaka-wahi-lani; aole no hookahi o | lakou i ae' e hula. Alaila, pane aku la ua Pele n.-h Nele ! ae la no oukou na poe nunui, oki loa aku hoi kahi muli o l oukou. Aka, e hoomahui wale aku paha au iaia?" i 0 ka huli ae Ia no ia o ua Pele nei, a olelo *aku la ia j Iluakaikapoliopele: "Nani ia; ua nele ko'u makemake i ou mau hanau mua; nolaila, ke makemake nei au ia oe, e I hula mai oe, a hoi ae au; a noho iho oe i kai nei. A i h-iki , ole ia oe ke hula, ea, alaila, aole au eae e noho oe i kai { nei." , Ikē iho la o Hiiaka, ina aole oia e hula ana, alaila, j aole oia e aeia ana eke kaikuaana e noho i ka. auau wahi kai a heenahi hei ntt ke aikane aloha ana me H<bpoe; nolaj iia, pan.? mai Ia oia (Hiiaka) i ke kaikuaana i ka i ana j mai; j Heaha la auanei hoi, e kuu haku kaikuaāiia, e hula j aku no hoi paha au i kahi mea i loaa ia'u; oiai 'ua auwaej puu ae nei hoUakou nei." | O ke ku ae la no ia o ua o Hiiaka, nee aku la ia a. ; luna oke one o kona kau ae !a. no ia i keia kau, penei: ! HELU 2 1 Ke haa mai la Puna i ka makani, Ke kapalili mai Ia ka uluhala o Keaau, j Haa Haena i ka malie, ; Ke haa nei i ke kaha o Nanahuki, ; Haa ka huja lea, a' ka. wahine, | Haa p\i no me ke kai o Nanahuki, I He haa aloha paha keia, » 0 ua ipo aloha i ka moe. j Aole i kana ka iea o Hiiaka-i-ka-poli-o-Pele i keia kau ana niai; a ua ku nohoi i ka nani kana mau apa ana i ke one o Haena. A pane mai la o Pele. I "E noho oe, e kuu pokir, 'i kui nei. A e hoi ae hoi | au me nei poe waha pala a kikala hanenee."